DİJİTAL KAMUSAL ALAN VE ÇOĞULCULUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ: AÇIK RADYO ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 131 - 175, 02.07.2024

Aysun Dukul

https://doi.org/10.53281/kritik.1452292

Öz

Çağdaş medya ekosistemindeki yeni güç hiyerarşileri ve yoğunlaşma biçimleri, çoğulculuk tartışmalarına medya ekonomisi ve teknoloji boyutunu katmıştır. İçerik ve seslerdeki aşırı bolluk, alternatif medyanın bir alt grubu olan topluluk yayıncılığının kamusal görünürlüğünü olumsuz etkilemekte, iletişimsel gücün dağılımında eşitsizliklere neden olmaktadır. Medya işletmelerinin ekonomik yapısı, nasıl gelir elde ettiği ve nereye kullandığı medyanın demokratik çoğulculuğa katkısı açısından önemlidir. Dünyada topluluk radyoculuğu kendini finanse edebilmek için topluluk katılımını tüm değer zincirlerinde etkin şekilde kullanmalıdır. 28 yıldır topluluk yayıncılığını kitlesel fonlama ile sürdüren Açık Radyo’nun Türkiye şartlarından yola çıkılarak ele alınması bu nedenle önemlidir. Araştırmada bir sosyal gerçeklik olan Açık Radyo’yu ekonomi-politik çerçevede anlamlandırmak ve medyanın demokratik çoğulculuğuna etkilerini çözümlemek amaçlanmıştır. Çalışma amacı kapsamında radyonun örgütsel yapısı; bağımsızlığında merkezi rol oynayan gelir ve iş modeli, çoklu platformlarda gerçekleşen ilişkisel emek süreci, çoğulcu demokrasi ve kar amacı gütmeyen yayıncılığa katkıları açısından incelenmiştir. Örnek olay Açık Radyo’nun örgütsel yapısı ve dijital medyadaki konumu, kamusal görünürlük ve fonlamaya etkileri doküman analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Yeni teknolojik eşik bekçileri olan algoritmalar ve yapay zeka(AI) uygulamaları, alternatif medyanın kendini görünür kılmasını zorlaştırdığından iletişimsel gücün dağılımını da kapsaması gereken çoğulculuk ve dijital kamusal görünürlük ilişkisi ilişkisel emek teorisiyle değerlendirilmiştir. Çalışmada çoğulculuğa etkisi ve ekonomik sürdürülebilirlik temalarında Açık Radyo’yu özgün kılan bulgulara ve Barabasi’nin ölçekten bağımsız ağ kuramını doğrulayan sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alternatif Medya, Topluluk Yayıncılığı, Çoğulculuk, İlişkisel Emek, Dijital Kamusal Analiz.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Aysun Dukul

ANALYSİS OF THE RELATİONSHİP BETWEEN THE DİGİTAL PUBLİC SPHERE AND PLURALİSM: THE CASE OF AÇIK RADYO

Öz

The new power hierarchies and forms of concentration in the contemporary media ecosystem have introduced discussions on pluralism, incorporating the dimensions of media economy and technology. The abundance of content and voices negatively impacts the public visibility of community broadcasting, a subset of alternative media, leading to inequalities in the distribution of communicative power. The economic structure of media enterprises, how they generate and allocate revenue, is crucial for understanding their contribution to democratic pluralism.
The excessive abundance in content and voices affects the public visibility of community broadcasting, a subset of alternative media, leading to inequalities in the distribution of communicative power. The economic structure of media enterprises, how they generate and allocate revenue, is crucial for understanding their contribution to democratic pluralism. To sustain itself, community radio, as a subset of alternative media, must effectively utilize community participation across all value chains. Therefore, examining Open Radio, which has sustained community broadcasting through crowdfunding for 28 years, in the context of Turkey is significant. This research aims to contextualize Open Radio as a social reality within the economic-political framework, analyzing its impact on democratic pluralism in the media. Within the scope of the study, the organizational structure of the radio is examined in terms of its role in independence, revenue, and business models, the relational labor process occurring across multiple platforms, and its contributions to pluralistic democracy and non-profit broadcasting. The case study of Open Radio's organizational structure and its position in digital media, its effects on public visibility and funding, is approached through document analysis. The role of algorithms and artificial intelligence (AI) applications, which serve as new technological gatekeepers, in complicating the visibility of alternative media is evaluated in the context of the relationship between pluralism and digital public visibility, considering the distribution of communicative power through relational labor theory. The study reveals unique findings that distinguish Open Radio in terms of its impact on pluralism and economic sustainability themes, confirming results consistent with Barabasi's scale-independent network theory.

Anahtar Kelimeler

Alternative Media, Community Broadcasting, Pluralism, Relational Labor, Digital Public Analysis.

Kaynakça

• Agrawal, A., Catalini, C., & Goldfarb, A. (2014). Some Simple Economics of Crowdfunding. Innovation Policy and the Economy, 14(1), 63-97.
• Alankuş, S. (2000). “Yerellikler, Yerelliğin İmkanları ve Yerel Medya”, Global Yerel Eksende Türkiye İçinde, 295-330”, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Alankuş, S. (2008). “Türkiye’de ‘Başka’ Bir Demokrasi İçin, ‘Başka’ Bir Medya ve Habercilik”. Der. İncilay Cangöz, Uygun Adım Medya (177-229), Ankara: Ayraç Kitabevi Yayınları.
• Albarran, A. B. (2010). The Transformation of the Media and Communication İndustries.
• Aldemir, C. (1985). Örgütler ve Yönetimi Makro Bir Yaklaşım. Bursa: Bilgehan Basımevi.
• Aldemir, N. C. (2010). Küreselleşme Karşıtı Sosyal Hareketler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alexander, A., Owers, J., Carveth, R., Hollifield, CA. & Greco, AN (2003). Medya Ekonomisi Teorisi ve Pratiğine Giriş. Medya Ekonomisi'nde ( s. 13-58). Routledge.
• Algan, E. (2005). The Role of Turkish Local Radio in the Construction of a Youth Community. Radio Journal: International Studies in Broadcast & Audio Media, 3(2).
• Algül, F. (2013). Türkiye'de Topluluk Medyasına Örnek Olarak Bir İnternet Radyosu: Nor Radyo. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 4 (11).
• Atton, C. (2002). What is Alternative 'Journalism?. Journalism, 4(3), 267-272.Alternative Media. London: SAGE Publications.
• Atton, C. (2008). Alternative Media Theory and Journalism Practice. Digital Media and Democracy: Tactics in Hard Times, 4, 213-228.
• Atılgan, S. (1998). Basın İşletmeciliği. İstanbul: Der Yayınları.
• Bailey, O. Cammaerts B.,& Carpentier, N. (2015). Understanding Alternative Media. Maidenhead: Open University Press/McGraw Hill.
• Baldini, B. T. (2017). Twitter mı Yoksa Radyo Devrimi mi? 2013 Gezi Protestolarında Açık Radyo'nun Merkezi Rolü. Westminster Papers in Communication and Culture, 12 (2), 1-17.
• Barabasi, A.L. (2010).İş Hayatında, Bilimde ve Gündelik Yaşamda Bağlantılar. (N.Elhüseyni, Çev.). İstanbul: Optimist.
• Baym, N. (2018). Playing to the Crowd. New York University Press.
• Benjamin, W. (1991). “Das Kunstwerk im Zeitalter Seiner Technischen Reproduzierbarkeit. Erste Fassung”.
• Benson, R. (2004). Bringing the Sociology of Media Back in. Political Communication,, 21(3), 275-292.
• Bıçakçıoğlu, N.(2018). Community Radio as a Business Model: Case of Açık Radyo (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilgili, C.(2005). “Medya (nın) Ekonomisi ve Medya Ürününe Etki Biçimleri”, İletişim 03, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Yayını.
• Birsen, Ö.(2011). Türkiye Radyoculuğunda Alternatif Yayıncılık Arayışları: Açık Radyo Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 2(1).
• Bonifacio, R,. ve Wohn, D. Y. (2020, October). Digital Patronage Platforms. In Conference Companion Publication of the 2020 on Computer Supported Cooperative Work and Social Computing (pp. 221-226).
• Bosch, T. (2003). Community Radio in the Twenty-First Century: The Search for a New Paradigm in Local Radio Broadcasting. Telematics and Informatics, 20(4), 329-348.
• Bourdieu, P. (1994). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Londra: Routledge And Kegan Paul.
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Brecht, B. (1979). Bir İletişim Aracı Olarak Radyo: Radyonun İşlevi Üzerine Bir Konuşma. Ekran, 20 (3-4), 24- 28.
• Brevini, B. ve Pasquale, F. (2020). Revisiting the Black Box Society by Rethinking the Political Economy of Big Data. Big Data & Society, 7(2), 2053951720935146.
• Burtch, G., Ghose, A., & Wattal, S. (2016). Secret Admirers: An Empirical Examination of İnformation Hiding and Contribution Dynamics in Online Crowdfunding. Information Systems Research, 27(3), 478-496.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Cammaerts, B. (2007). Activism and Media, Ed., Bart Cammaerts & Nico Carpentier. Reclaiming the Media, Intellect Ltd., p:217-224
• Carpentier, N. (2011). Media and Participation: A Site of Ideological-Democratic Struggle. Intellect Books.
• Carpentier, N. (2015). Differentiating Between Access, İnteraction and Participation. Conjunctions, 2(2), 7-28.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (M. Bütün, S.B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J.W. (2021). Araştırma Tasarımı: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. (E. Karadağ, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Croteau, D. ve Hoynes, W. (2018). Medya/Toplum: Teknoloji, Endüstriler, İçerik ve Kullanıcılar. Bilge Yayınları.
• Couldry, N. ve Curran, J. (Ed.). (2003). Rekabet Eden Medya Gücü: Ağa Bağlı Bir Dünyada Alternatif Medya. Rowman ve Littlefield Yayıncıları.
• Craig, D. ve Cunningham, S. (2019). Social Media Entertainment: The New İntersection of Hollywood and Silicon Valley. NYU Press.
• Çiçek, I. (2018). Özdeşleşme ve Kişi-Örgüt Uyumunun Sağlanmasında Kurum Kültürü ve Organizasyonel Yapı Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (2014). Rhizome:(1987). In the People, Place, and Space Reader (pp. 403-406). Routledge.
• Dey, I. (2003) Qualitative Data Analysis: A User Friendly Guiede for Social Scientists. Routledge.
• Dolan, P. (2009) Using Documents: A Figurational Approach. In J. Hogan, P. Dolan & P. Donnelly (eds), Approaches to Qualitative Research - Theory & Its Practical Application: A Guide for Dissertation Students, pp. 185–208. Cork: Oak Tree Press.
• Downing, J. (2001). Radical Media Rebellious Communication and Social Movements. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Dunaway, D. (1998). 21. Yüzyılın Başında Topluluk Radyosu: Ticaricilik ve Topluluk Gücü. Javnost-The Public, 5 (2), 87-103.
• Duran, R. (1999). Dünya Polis Radyosu. Global Medya İlişkileri. İstanbul: YKY
• Earl, Babbie (2004). The Practice of Social Research. 10. Basım. Thomson, Wadsworth.
• Enzensberger, Hans- Magnus (2002). “Baukasten zu Einer Theorie der Medien”. Claus Pias;
• Erdoğan, İ. (1997). İletişim egemenlik mücadeleye giriş. İmge Kitabevi.
• Erkuş, A. (2009). Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci. Seçkin Yayıncılık.
• Fraser, C. ve Estrada, S. (2001). Manuel de La Radio Communautaire. Paris: UNESCO. Récupéré de. http://unesdoc. unesco. org/images/0012/001245/124595f. pdf. Visité le, 20, 2009.
• Fuchs, C. (2008). “Internet and Society”. Routledge Group Press.
• Fuchs, C.ve Sandoval, M. (2010). The Diamond Model of Open Access Publishing: Why Policy Makers, Scholars, Universities, Libraries, Labour Unions and the Publishing World Need to Take Non-Commercial, Non- Profit Open Access Seriously. TripleC: Communication, Capitalism & Critique, 8(2), 587-616 . Garnham, N. (2006). Contribution to a Political Economy of Mass-Communication. Media and Cultural Studies: Keyworks, 201-229.
• Girard, W. B. (2001). A Passion for Radio: Radio Waves and Community. Comunica.
• Gitlin, T. (2003). The Whole World is Watching: Mass Media in the Making and Unmaking of the New Left. Univ of California Press.
• Gramsci, A. (1971). Hegemony (pp. 95-123).
• Güney, S. (2009). Tüm Yönleriyle Topluluk Radyoları. İstanbul: Punto Yayınları.
• Gündoğdu, A. (2021). İklim Adaleti Mücadelesinde Alternatif Medyanın Rolü: Açık Radyo Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (T. Bora, M. Sancar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hair, L., Bonifacio, R., & Wohn, D. Y. (2022). Multi-Platform Practices Among Digital Patronage Creators. Convergence, 28(5), 1438-1456.
• Hamilton, J. (2000). Alternative Media: Conceptual Difficulties, Critical Possibilities. Journal of Communication Inquiry, 24(4), 357-378.
• Hatch, J. A. (2002). Doing Qualitative Research in Education Settings. State University of New York Press (SUNY Press).
• Hendy, D. (2000). Kamu Hizmetinde Pop Müzik Radyosu: BBC Radyo 1 Ve 1990'larda Yeni Müzik. Medya, Kültür ve Toplum, 22 (6), 743-761.
• Hind, Return of the Public, 2010; Popović, “Croatia,” in Media Integrity Matters: Reclaiming Public Service Values in Media and Journalism, 2014, p. 201.
• Iosifidis, P. (2010). Public Television in the Digital Era: Technological Challenges and New Strategies for Europe. Intellect Books.
• Jallov, B. (2012). Empowerment Radio. Voices Building a Community. Gudhjem: Empowerhouse.
• Jankowski, N. W. (2002). The Conceptual Contours of Community Media. Community Media in the İnformation Age: Perspectives and Prospects, 3-18.
• Jones, S. (1995). Understanding Community in the İnformation Age. Sage, California.
• Karppinen, K. (2009). Rethinking Media Pluralism and Communicative Abundance.
• Karppinen, K. ve Moe, H. (2016). What We Talk About When Talk About “Medıa Independence”, Javnost: the Public, 23 (2), 105–119.
• Keane, J. (1994). Demokrasi ve Sivil Toplum. İstanbul: Ayrıntı Yayınları . Keane, J. (2013). Democracy and Media Decadence. Cambridge University Press.
• Kessler, L. (1984). The Dissident Press: Alternative Journalism in American History. (No Title).
• Klimkiewicz, B. (2011). Introduction| Structural Media Pluralism. International Journal of Communication, 4, 8.
• Knoche, M. (2023). Medya, Gazetecilik ve Özel Aile Mülkiyetinde Kamusal Alan. Kapitalist Medya İşletmelerinin Ekonomi Politiğinin Eleştirisi Üzerine. TripleC: İletişim, Kapitalizm ve Eleştiri. Küresel Sürdürülebilir Bilgi Toplumu için Açık Erişim Dergisi, 21 (2), 92-106.
• Koçel, T.( 1998). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Köker, E. ve Doğanay, Ü. (2007). “Ignoring Radical Media in Communication Studies in Turkey”, Eurolimes, Vol. 3, ss. 18-22.
• Kraus, S., Durst, S., Ferreira, J. J., Veiga, P., Kailer, N., & Weinmann, A. (2022). Digital Transformation in Business and Management Research: An Overview of the Current Status Quo. International Journal of İnformation Management, 63, 102466.
• Köse, H. (2007). Küresel 'Akıntıya Karşı 'Sivil Arayışlar Alternatif Medya. Yirmidört Yayınları.
• Kurbanoğlu, S. S. (2002). WWW Bilgi Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1).
• Laclau, E. ve Mouffe, C. (2014). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics (Vol. 8). Verso Books.
• Li, F. (2020). The Digital Transformation of Business Models in the Creative İndustries: A Holistic Framework and Emerging Trends. Technovation, 92, 102012.
• Lin, N. (1976). Foundations of Social Research. Mc GrawHill.
• Lingardt, Z., Reeves, M., Stalk, G., & Deimler, M. S. (2009). Business Model Innovation. When the Game Gets Tough, Change the Game, BCG.
• Lorsch, J. W. (1970). Introduction to the Structural Design of Organizations. Homewood, IL: Richard D. Irwin.
• Lund, A.B.(2015). “Can Civil Society Mitigate Consequences of Crises?” in European Media in Crisis: Values, Risks and Policies. p. 214.
• Madra, Ö.(2020). Teknoloji Fırsat Yaratır Ama Seçim Yaratmaz. TRT Akademi, 5 (9), 388-397.
• Maheshwari, M. (2015). The Role of Media Ownership in Creation and Delivery of News Content: Case Study of Two English News Channels.
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media. Cambridge, MA: MIT Press.
• Marcuse, H. (1968). Tek Boyutlu İnsan. (S. Çağan, Çev.). İstanbul: May Yayınları.
• McChesney, R. W. ve Nichols, J. (2010). The Death and Life of American Journalism: The Media Revolution that Will Begin the World Again. p. 201-206.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research: A Guide to Design and İmplementation. Jossey-Bass.
• Mcnair, B. (2006). Cultural Chaos: Journalism and Power in a Globalised World.
• Mcquail, D. (2015). Mass Communication Theory: An Introduction. Sage Publications.
• Mierzejewska, B. I. (2011). Media Management in Theory and Practice. Managing Media Work.
• Majid,A R., Rife, A., & Gopinath, S. (1991). Chain Ownership and Editorial İndependence: A Case Study of Gannett Newspapers. Journalism Quarterly, 68(1-2), 59-66.
• Moholi, F. (2015). The İnfluence of Government Advertising on Print Media Content in Lesotho.
• Morris, M., Schindehutte, M. & Allen, J. (2005) The Entrepreneur's Business Model: Toward A Unified Perspective. Journal of Business Research, 58(6), 726-735.
• Mutlu, E. (1995). Televizyonda Program Yapımı. Ankara: Ankara Üni. İletişim Fakültesi Yay.
• Myres, M., Snee, H., & Zwitter, A. (2012). Social Media and Public Space Challenge. Palgrave Macmillan.
• Napoli, P. M. (2008). Audience Measurement and Media Policy: Audience Economics, the Diversity Principle, and the Local People Meter.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (Cilt I-II). (S. Özge, Çev.). İstanbul: Yayın Odası.
• Nucciarelli, A. Li, F. Fernandes, K. J. Goumagias, N. Cabras, I. Devlin, S., & Cowling, P. (2017). From Value Chains to Technological Platforms: The Effects of Crowdfunding in the Digital Game İndustry. Journal of Business Research, 78, 341–352.
• Oğur, O. (2020). Küreselleşme ve Teknolojinin Medya İçeriklerine Etkileri: Türkiye'de Yayın Yapan Açık Radyo, Gazzetta9 ve Cep Hikayeleri Kanallarına Yönelik Yavaş Medya Kapsamında Bir İnceleme (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ojala, A. (2016). Business Models and Opportunity Creation: How IT Entrepreneurs Create and Develop Business Models Under Uncertainty. Information Systems Journal, 26(5), 451– 476.
• Osterwalder, A., Pigneur, Y. & Tucci, C. L. (2005). Clarifying Business Models: Origins, Present, and Future of the Concept. Communications of the Association for Information Systems, 15, 1–43.
• Osterwalder, A. ve Pigneur, Y. (2010). Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers. John Wiley & Sons.
• Önder, T.(2003). Ekoloji, Toplum ve Siyaset. Ankara: Odak Yayıncılık.
• Picard, R. G. (2005). Money, Media, and the Public İnterest (pp. 337-350). New York: Oxford University Press. Picard, R. (2007). “The Challenges of Public Functions and Commercialized Media,” in the Politics of News: The News of Politics, 2007, p. 212.
• Picard, R. Stearns & Aaron.(2010). Saving the News: Towards a National Journalism Strategy. p. 23.
• Pickard, V. (2019). Gazetecilik Olmadan Demokrasi Mi?: Yanlış Bilgi Toplumuyla Yüzleşmek . Oxford Üniversitesi Yayınları.
• Price, J. L. (1972). Handbook of Organizational Measurement. Lexington: D. C. Heath and Company. Rashidian, N., Tsiveriotis, G., Brown, P. D., Bell, E. J., & Hartstone, A. (2020). Platforms and Publishers: The End of an Era.
• Regner, T. (2021). Crowdfunding a Monthly İncome: An Analysis of the Membership Platform Patreon. Journal of Cultural Economics, 45(1), 133-142.
• Robson, C. ve McCartan, K. (2016). Real World Research. Blackwell-Wiley.
• Rodriguez, C. (2003). “The Bishop and His Star: Citizens’ Communication in Southern Chile”, Contesting Media Power: Alternative Media in a Networked World içinde, (Der.) N. Couldry; J. Curran, London: Rowman & Littlefield, pp. 177-194.
• Sak, R., Sak, İ.K. T.Ş., Şendil, Ç.Ö. & Nas, E.. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Schwartz, B. (2007). Bolluk Paradoksu: Çok Seçenek Özgürlük mü Mutsuzluk mu? (Ş. Odabaş, Çev.). İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Servaes, J. (2007). Communication for Development and Social Change. SAGE Publications India.
• Slevin, D. ve Jeffrey G.C.(1997). Strategy Formation Patterns, Performance, and the Significance of Context. .
• Selvitopu, S. (2019). Yurttaş Gazeteciliğinin Hukuksal Düzenlemeler ve Bilgi Edinme Hakkı Kapsamında İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı. Güzem Can Yayınları.
• Sjödin, D., Parida, V., & Visnjic, I. (2022). How Can Large Manufacturers Digitalize Their Business Models? A Framework for Orchestrating İndustrial Ecosystems. California Management Review, 64(3), 49-77. Smythe, D. W. (1981). On the Audience Commodity and İts Work. Media and Cultural Studies: Keyworks, 230, 256.
• Spyrelli, C. (2003). "Regulating the Regulators?: An Assessment of Institutional Structures and Procedural Rules of National Regulatory Authorities." International/ Joıırnal of Commwıicatioııs Law And Policy, 4(8): 1- 65.
• Soydan, E. (2006). “Dünyada Alternatif Radyoculuk”. http://ilef.ankara.edu.tr/radyo, (E.T:12.11. 2010).
• Sözeri, C. (2022). Medya Ekonomisi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Streitmatter, R. (2001). Voices of Revolution: The Dissident Press in America. Columbia University Press.
• Weichert,S. ve Kolo C. (2013). “Germany: Evaluating Alternatives to Finance Quality Journalism,” in State Aid for Newspapers: Theories, Cases, Actions. pp. 226-230
• Tabing, L. (2002). How to Do Community Radio, UNESCO.
• Tanrıöver, O. (2021). Alternatif medyanın kamusal alan oluşturma açısından rolü: Açık Radyo örneği (Doktora Tezi), Marmara Universitesi.
• Teece, D. J. 2010. Business Models, Business Strategy and İnnovation. Long Range Planning, 43(2–3), 172–194.
• Telwa, K. ve Githiora, B. (2015). The İmpact of Media Ownership, Commercialization and Commoditization on Editorial Independence. Kipkirui Kkt Et Al.; Sch. J. Art. Humanit Social Science, 3, 1027-1033.
• Timisi, N.(2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Touraine, A. (1985). An Introduction to the Study of Social Movements. Social Research, 52(4), 749-788.
• Tufan, F. (2014). Tamamlayıcı Öğretim İşlevinin Açık Radyo Üzerinden İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (46), 107-119.
• Viguerie, R. A. ve Franke, D. (2004). America's Right Turn: How Conservatives Used New and Alternative Media to Take Power. Bonus Books, Inc.
• Wach, E. ve Ward, R. (2013). Learning About Qualitative Document Analysis.
• Walliman, N. S.R. (2006) Social Research Methods. Sage Publications Incorporated.
• Wedell, E.G., ve Crookes, P. (1991). George, P.Crookes. Radio 2000.The Opportunities for Public and Private Radio Service in Europe. European Broadcasting Union.
• Yavuz, Y. (2008). “Radyonun ABECE’Si”. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zott, C. ve Amit, R. 2010. Business Model Design: An Activity System Perspective. Long Range Planning, 43(2– 3), 216–226.
• Zuboff, S. (2021). Gözetleme Kapitalizmi Çağı: Gücün Yeni Sınırında İnsan Geleceği İçin Savaş. (T. Uzunçelebi, Çev.). İstanbul: Okuyan Us Yayınevi.