Soviet Era Sculpture Art: A Sociological Study

Yıl 2025, Sayı: 8, 39 - 63, 26.12.2025

Arif Akbaş

https://doi.org/10.51118/konsan.2025.59

Öz

This article examines Soviet-era sculpture art from a sociological perspective. In the Soviet Union, sculpture was used as an ideological tool, reflecting the values of socialist society, political ideals, and the glorification of communist leaders. Sculptures emerged as aesthetic instruments of propaganda aimed at influencing the masses and exerting control over society. The study emphasizes that these sculptures are not only artistic expressions but also objects conveying socio-political messages. It analyzes the public spaces where these sculptures were placed and their impact on society. Additionally, the perception of these sculptures in society, the impressions they left on individuals, and their role in reinforcing Soviet ideology are discussed. The article also addresses the fate of these sculptures following the dissolution of the Soviet Union and their sociological significance today. The research employs a qualitative art sociology analysis method. Soviet art, produced after the 1917 Russian Revolution and throughout the existence of the Soviet Union until its dissolution in 1991, is highlighted. The article reveals the strong connection between art and ideology.

Anahtar Kelimeler

Sociology of art , Russian sculpture art , Soviet-era sculpture , Art-ideology relationship , Ideological propaganda , Socialist realism , De-Stalinization

Sovyet Dönemi Heykel Sanatı: Sosyoloji Bağlamında Bir Araştırma

Öz

Bu makale, Sovyet dönemi heykel sanatını sosyolojik bir perspektiften incelemektedir. Sovyetler Birliği’nde heykel sanatı, ideolojik araç olarak kullanılarak sosyalist toplumun değerlerini, politik idealleri ve komünist liderlerin kahramanlaştırılmasını yansıtmıştır. Heykeller, kitleleri etkilemek ve toplum üzerinde kontrol kurmak amacıyla estetik bir propaganda unsuru olarak öne çıkmıştır. Çalışma, söz konusu heykellerin yalnızca sanatsal ifadeler değil, sosyo-politik mesajlar taşıyan nesneler olduğunu vurgulamaktadır. Heykellerin yerleştirildiği kamusal alanlar ve toplum üzerindeki etkileri de analiz edilmektedir. Ayrıca, heykellerin toplumda nasıl algılandığı, bireyler üzerinde bıraktığı izlenimler ve Sovyet ideolojisini pekiştirmedeki rolleri tartışılmaktadır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bu heykellerin akıbeti ve günümüzdeki sosyolojik anlamları da ele alınmaktadır. Araştırmada nitel sanat sosyolojisi analiz yöntemi kullanılmıştır. Sovyet sanatı, 1917 Rus Devrimi’nden sonra ve Sovyetler Birliği’nin varlığı boyunca, 1991’deki dağılmasına kadar üretilen görsel sanat tarzıdır. Makale, sanat ve ideoloji arasındaki güçlü bağlantıyı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat sosyolojisi , Rus heykel sanatı , Sovyet dönemi heykelciliği , Sanat-ideoloji ilişkisi , İdeolojik propaganda , Sosyalist gerçekçilik , De-Stalinizasyon

Kaynakça

• Becker, H. S. (2023). Art worlds: updated and expanded. Los Angeles: Univ of California Press.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2013). Symbolic capital and social classes. Journal of classical sociology, 13(2), 292-302.
• Brooks, J. (1999). Thank you, comrade Stalin! Soviet public culture from revolution to Cold War. Princeton University Press.
• Brzezinski, Z. (1984). The Soviet Union: World Power of a New Type. Proceedings of the Academy of Political Science, 35(3), 147-159.
• Chiu‐Sam, T. (1967). The red guards and the great proletarian cultural revolution. Comparative Education, 3(3), 195-205.
• De La Fuente, E. (2008). The art of social forms and the social forms of art: the sociology-aesthetics nexus in Georg Simmel’s thought. Sociological Theory, 26(4), 344-362.
• Deinhard, H. (1970). Meaning and Expression: Toward a Sociology of Art. Boston: Beacon Press.
• Dubois, V. (2011). Cultural capital theory vs. cultural policy beliefs: How Pierre Bourdieu could have become a cultural policy advisor and why he did not. Poetics, 39(6), 491-506.
• Jones, P. (Ed.). (2006). The dilemmas of de-Stalinization: negotiating cultural and social change in the Khrushchev era. London: Routledge.
• Khrushchev, N. S. (1956). Special report to the 20th congress of the Communist Party of the Soviet Union. New Leader ed. Titled. The Crimes of the Stalin Era, 58-59.
• Khrushcheva, N. (2005). Godovshchina XX s’yezda KPSS v SSHA. Zhurnal politicheskoy filosofii i sotsiologii politiki «Politiya. Analiz. Khronika. Prognoz», (4), 94-97.
• Kozlovskiy, V. D. (2014). A. Lavinskiy v Vkhutemase. Mezhdunarodnyy nauchno-issledovatel’skiy zhurnal, 12-2 (31), 127-129.
• Lekus, Ye. Yu. (2013). Sotsiokul’turnyye transformatsii 1920-kh godov i monumental’naya propaganda: Obshchnost’ protivorechiy. Nauchnoye Mneniye, (9), 85-89.
• Luk’yanenko, Ye. V. (2022). Sovetskiy agitatsionnyy farfor: İdeologiya vs iskusstvo. Vestnik RGGU. Seriya: Literaturovedeniye. Yazykoznaniye. Kul’turologiya, (7), 86-97.
• Martin, B. (2019). Dissident Histories in the Soviet Union: From De-Stalinization to Perestroika. Bloomsbury Publishing.
• Martin, S. (2007). The absolute artwork meets the absolute commodity. Radical Philosophy, 146, 15-25.
• Nelson, T. H. (2015). History as ideology: The portrayal of Stalinism and the Great Patriotic War in contemporary Russian high school textbooks. Post-Soviet Affairs, 31(1), 37-65.
• Sarab’yanova, D. V. (1979). Istoriya Russkogo i sovetskogo iskusstva. Moskva: Vysshaya shkola.
• Sarab’yanova, D. V. (1989). Istoriya Russkogo i sovetskogo iskusstva. Moskva: Vysshaya shkola.
• Scherke, K. (2005). Arnold Hauser and the Social History of Art. Beyond Art: A Third Culture, 478-480.
• Sovetskiy Agitatsionnyy Farfor. (2024). Zarozhdeniye Agitfarfora. O Zavode. https://www.ipm.ru/stati-o-farfore/agitatsionnyy-farfor-istoriya-i-osobennosti, Erişim tarihi: 08.09.2024.
• Tokarev, I. A. (2007). Formirovaniye i realizatsiya partiyno-pravitel’stvennoy politiki SSSR v sfere ideologii, kul’tury i obrazovaniya v gody Velikoy Otechestvennoy voyny 1941-1945 gg. Avtoref. dok. ist. nauk. Saratov.
• Vakar, İ. (2024). Pervoye ob’yedineniye rannego avangarda. Zhurnal «Tret’yakovskaya galereya». Nomer zhurnala: Spetsial’nyy Vypusk. 1-5.
• Vorontsova, T. (2024). Plan Leninskoy monumental’noy propagandy. Chast’ I. Shagayu po Moskve. https://moscowsteps.com/plan-leninskoj-monumentalnoj-propagandyi.-chast-i, Erişim tarihi: 10.09.2024.
• White, H. C. (2019). Careers and creativity: Social forces in the arts. London: Routledge.
• Wolff, J. (2021). Aesthetics and the Sociology of Art, London: Routledge.
• Yakhont, O. V. (2010). Problemy konservatsii, restavratsii i atributsii proizvedeniy iskusstva. Moskva: SknruS.
• Zolberg, V. L. ve Cherbo, J. M. (Eds.). (1997). Outsider art: Contesting boundaries in contemporary culture, 15-218.
• Şekil 1: Ternovets, B. N., (1996). “Okçu Herkül”. Alçı. 1913-1914. Özel koleksiyon. O. V. Yakhont’a atıf. Yakhont, O. V. (2010). Problemy konservatsii, restavratsii i atributsii proizvedeniy iskusstva. Moskva: SknruS. s.357.
• Şekil 2: Tatlin, V. (1919-1920). «Pamyatnik III Kommunisticheskogo İnternatsionala». https://skillbox.ru/media/design/bashnya-tatlina/, Erişim tarihi: 08.09.2024.
• Şekil 3: Konenkov. S. T. (1918). “Oktyabr’skaya 1917 Revolyutsiya”. V. I. Lenin, Ya. M. Sverdlov, V. A. Avanesov i drugiye bol’sheviki pered otkrytoy memorial’noy doskoy «Pavshim za mir i bratstvo narodov». https://moscowsteps.com/, Erişim tarihi: 10.09.2024.
• Şekil 4: Mezentsev, S. A. (1918). Pamyatnik K. Marksu i F. Engel’su, (Ploshchad’ Revolyutsii), ne sokhranilsya. https://yavarda.ru/pamiatnikmarxuiengelsu.html, Erişim tarihi: 08.09.2024.
• Şekil 5. 6. 7. 8: (1917-1927). Imperatorskiy Farforovyy Zavod. https://www.ipm.ru/stati-o-farfore/agitatsionnyy-farfor-istoriya-i-osobennosti/, Erişim tarihi: 09.09.2024.
• Şekil 9: VMDPNI. (1925). Sovetskiye farforovyye shakhmaty «Krasnyye i belyye», http://www.chessm.ru/upload/inventar/16.JPG, Erişim tarihi: 11.09.2024.
• Şekil 10: Shadr, I. (1927). Bulyzhnik - oruzhiye proletariata. Tret’yakovskoy Galereye. https://my.tretyakov.ru/app/masterpiece/9170, Erişim tarihi: 10.09.2024.
• Şekil 11: Muhina, V. (1937) Pavil’on SSSR na Vsemirnoy vystavke v Parizhe 1937 goda. Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive), Bild 146-1990-036-19.
• Şekil 12: Vuchetich, B. Y. (1945). «Voin-osvoboditel’» Yevgeniya Vucheticha, arkhitektor Belopol’skiy. Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive), Bild 183-S99134.