SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİNDE BULUNAN BİR SAFEVİ MUSHAFI HAKKINDA (SULTAN AHMED I 22)

Yıl 2018, Sayı: 1, 104 - 127, 28.12.2018

Rıdvan Ak

Öz

Mushaflar
İslamiyet açısından en kutsal olan nesnedir. Döneminin hattat ve müzehhipleri
onu en güzel bir şekilde yazmak ve bezemek için hünerlerini göstermişlerdir. Bu
önem bütün İslam coğrafyasında benimsenmiş ve her dönemde uygulanmıştır.
Dönemin sanat görüşü değişmesine rağmen yine en güzel yazıları ve tezhipleri Mushaflar
üzerinde uygulamaktan vazgeçmemişlerdir.
Geçmişte devlet yöneticilerinin katkıları da Tezyini sanatlar
açısından, çok önemli bir yer teşkil etmiştir. Yöneticilerin İslam çatısı altında olması özellikle Mushaf
üretiminde bu teşviklerin önünü
açmıştır. Sanatkârlara olan destek sonucu
Tezyini sanatlar gelişmiş ve çeşitlenerek
üretimleri çoğalmıştır.
Hatta yazma eserlerin özellikle
Mushafların, zamanında devletlerarasında en değerli hediye olması ne kadar
ihtimam gördüğünün
kanıtıdır. Sanata olan bu desteğe Türk medeniyetinin katkısı olduğu kadar
farklı coğrafyaların
da üzerine eklemeleri olmuştur. Türkler haricinde sanata olan desteğin en büyüğü Safevi devleti tarafından
sağlanmıştır. Zamanında Şahların sanat ve sanatçıya verdiği değer gelişmenin en önemli kısmını teşkil etmektedir. Tezyini
sanatlar içerisinde
yer alan tezhip sanatıda bu gelişmeler ile ilerlemiş, incelmiş ve çeşitlenmiştir.

            Çalışma konusu olarak seçtiğimiz
eser Türkiye’nin en geniş içerikli
arşivlerinden biri olan Süleymaniye Kütüphanesinde kayıtlı olan bir Mushaf’tır.
Sanatsal içeriği incelenmemiş ve üzerine fazla araştırma yapılmamış bu eser
Sultan Ahmed I 22’de kayıtlıdır. Eser üzerindeki incelemelerimizde eserin nasıl
ve ne şekilde elimize ulaştığına dair fazla bir bilgiye maalesef rastlayamadık.
Eserin tarihi belli olmadığından önceliğim
bu noktaya değinmek olacaktır. Çalışmada Mushaf gelişimi hakkında kısa bir
bilgi verilerek, eserde bulunan tezhipli sayfalar ve içerikleri anlatılmıştır.
Özellikle Mushaflar içerisinde çok nadir görülen Nıfsü’l Kur’an tezhibi eserin
ne kadar önemli ve özel olduğunu yansıtması bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

SÜLEYMANİYE, SAFEVİ, MUSHAF

Kaynakça

• Referans1: Ak R. (2018). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Emanet Hazinesi 48 Numaralı Mushafın Bezeme Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İs-tanbulReferans2: Ak R. (2018). “16. Yüzyıl Safevi Şiraz Mushaflarına Bir Örnek (TSMK EH.48)” Kalemişi Dergisi, (6): 317 – 332.Referans3: Biçer Özcan Ş. (2007). Timur Devri Herat Tezhip Ekolü ( Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi), Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.Referans4: Derman Ç.(2002). Tezhip Sanatının Asırlar İçerisindeki Değişimi/ Türkler Ansiklopedisi. Ankara: Yeni Türkiye YayınlarıReferans5: Duran G. (2008). Serlevha/Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.Referans6: Duran G. (2012). Tezhip/Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.Referans7: Küpeli G. (2007). II. Bayezid Dönemi Tezhip Sanatı, Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üni-versitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.Referans8: Maşalı M.E. (2006). Mushaf/ Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.Referans9: Serin M. (2006). Mushaf - Hat/ Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.Referans10: Tanrıver A. (2009). Türk Tezhip Sanatında XIV.XVI. Yüzyıl Mushaf Gülleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbulReferans11: Uzun M. (1995). Falname/ Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.