TÜRKİYE’DE “KAMU DİPLOMASİSİ”NİN KURUMSALLAŞMASI: MATBUAT İDARESİ’NDEN İLETİŞİM BAŞKANLIĞI’NA

Yıl 2019, Sayı: 2, 87 - 102, 27.12.2019

Dilara Nergishan Koçer

Öz

Kamu diplomasisi, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren literatüre girmiş bir kavramdır. Bununla birlikte, uygulamada en az on sekizinci yüzyıla kadar giden bir geçmişe sahiptir. Türkiye’de de, özellikle Soğuk Savaş sonrasında artan bir biçimde gündemde olmasına karşın, on dokuzuncu yüzyılın son çeyreğinden itibaren kamu diplomasisi uygulamalarının varlığından söz edilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, bugün Türkiye’de kamu diplomasisi faaliyetini de sürdürmekle sorumlu kurum olan Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın kurumsallaşma tarihini, kronolojik bir çerçevede değerlendirmektir. Bu bağlamda, Türkiye’de kamu diplomasisinin kurumsallaşmasının yaklaşık olarak yüz elli yıllık bir geçmişi olduğunu ifade etmek mümkündür. Tarihsel süreçte farklı adlar taşıyan kurum, en son Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü iken, 2018’de, İletişim Başkanlığı adıyla yeniden yapılandırılmıştır. Ancak, bütün bu tarihe karşın, kurum, internet sayfasında kendini “yeni” olarak tanımlamakta ve tarihi hakkında bilgi sunmamaktadır. Bu çalışma, Milli Mücadele’nin başarıya ulaşmasına, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası ortamda tanınmasına önemli katkı sağlayan ve tüm Cumhuriyet tarihine tanıklık eden kurumun tarihinin “doğru” olarak bilinmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Diplomasisi, Matbuat İdaresi, Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü, Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, İletişim Başkanlığı

Kaynakça

• Bostancı, N. (2013). İletişim ve Diplomasi’den, “Yeni Medya ve Kamu Diplomasisi Aktörü Olarak BYEGM”, İletişim ve Diplomasi, 1(1), 5-28. 9 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete’nin 30473 3. mükerrer sayısında yayınlanan 703 sayılı “Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”. (2018). Erişim Adresi http://213.14.3.44/20180709_1/20180709M3-1.pdf Akçadağ, E. (t.y.) Dünya’da Ve Tűrkiye’de Kamu Diplomasisi, Erişim Adresi http://www.kamudiplomasisi.org/pdf/emineakcadag.pdf Alemdar, K. (2001). İletişim ve Tarih (2. Baskı b.). Ankara: Ümit Yayıncılık. Aslan, B. (2004). Milli Mücadele Döneminde Halkı Aydınlatma ve Propaganda Faaliyetlerini Yürüten Önemli Bir Komisyon: “İrşad Encümeni”. Atatürk Dergisi, 4(2), 125-148. Aydemir, E. (2016). Dış Politikada Yumuşak Güç ve Medya (Birinci Baskı b.). İstanbul: Kalkedon. Aydos, S. (2012). 1948-1955 Yılları Arası Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri İlişkilerinde Kamu Diplomasisi. Amme İdaresi Dergisi, 45(4), 119-138. Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Teşkilât, Vazife ve Memurları Hakkında Kanun. (1943, 22 Temmuz). Resmi Gazete (5462). Erişim Adresi https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc025/kanuntbmmc025/kanuntbmmc02504475.pdf Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’nde İsim Değişikliği. (2018). Erişim Adresi https://www.medyayenigun.net/basin-yayin-ve-enformasyon-genel-mudurlugunde-isim-degisikligi-h43077.html Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 18 Haziran 1984 tarihli ve 18435 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete. Başvekâlete Bağlı Matbuat Umum Müdürlüğü Teşkiline ve Vazifelerine Dair Kanun, (1940, 28 Mayıs), Resmi Gazete (Sayı: 4520). Erişim Adresi http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/4520.pdf Bayraktar, H. (2008). Batıda Ermeniler Lehinde Kamuoyu Oluşturma Çabaları Karşısında ‘Matbuat-ı Ecnebiye İdaresi’ ve Çalışmaları”, Hoşgörüden Yol Ayrımına Ermeniler. Erciyes Üniversitesi – Nevşehir Üniversitesi II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Sempozyumu (EUSAS-II) , 321-343, Kayseri. Bengi, H. (2012). Tarihsel Süreç İçinde Anadolu Ajansı’nın Özgün Kurumsal Yapısı (1920-2011). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 50 (Güz 2012), ss. 299-341. Bostancı, M. (2012). Stratejik Bir İletişim Aracı Olarak Kamu Diplomasisi: Kamu Diplomasisinde Medyanın Rolü ve Önemi (1. Baskı ed.). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi. Bozdoğan, S. ve Kasaba, R. (1998), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Sibel Bozboğan ve Reşat Kasaba (ed.), Nurettin Elhüseyni (çev.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. BYEGM (2017). Performans Programı, Erişim Adresi http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/xyPz6+BYEGM_2017_yili_performans_programi_09_ocak_2017_tasarim_kapakli.pdf. Ceride-i Resmiye, Sene: 1, Numrosu: 2, Pazartesi, H. 5 Cemaziyelahir 1339, Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100006.pdf Cull, N. (2009). Public Diplomacy: Lessons from the Past. Los Angeles: Figueroa Press. Çağlak, A. (2011). Milli Mücadele'de Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi. Ankara. Çağlak, A. (2015). Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi’nin Milli Mücadele’de Oynadığı Rol. Teşkilat-ı Mahsusa’nın 100. Yılında Türk İstihbaratı, Ankara: Kripto Kitaplar, 87-134. Dahiliye Vekâleti Merkez Teşkilât Ve Vazifeleri Hakkındaki 1624 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Ve Bu Kanuna Bir Madde Eklenmesine Dair Kanun. (28 Mayıs 1933). Resmi Gazete (2412). Erişim Adresi http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2412.pdf) Duman, M. (2018). 1945-1950 Döneminde Türk Dış Politikasının Propagandası Üzerine Bir Girişim: New York Haberler Bürosu. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (31), 204-221. Gazeteciler Cemiyeti. (t.y.). Erişim Adresi http://www.gazetecilercemiyeti.org.tr/cemil-unluturk-bu-cemiyet-agırbaslidir-kararlidir-inatcidir/ (Erişim tarihi: 10 Aralık 2018). Gazeteciler de Cumhurbaşkanına bağlandı. (2018). Erişim Adresi https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/gazeteciler-de-cumhurbaskanina-baglandi-2511539/ TBMM. (t.y.). Erişim Adresi https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d08/c019/b090/tbmm080190900693.pdf İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018). Erişim Adresi http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.14.pdf İşler, E. İ. (2017). Propagating Image of New Turkey to the West: Journal of La Turquie Kemaliste (1933-1948). International Journal of Turcologia, 12(23), 56-78. Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü İle İlgili 2010/3 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, (2010, 30 Ocak). Resmi Gazete (27478). Erişim Adresi http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/01/20100130.htm Kapcı, H. Z. (2015). Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü'nün İstihbarat Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, Spring, 1(33), 261-278. Karadağ, H. (2016). Uluslararası İlişkilerde Yeni Bir Boyut Kamu Diplomasisi. Ankara: Nobel. Kocabaşoğlu, U. (1980). Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna. Ankara: S.B.F. Basın ve Yayın Yüksekokulu Basımevi. Koç, N. (2012). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Radyo”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(15), 69-103. Koloğlu, O. (1994). Havas-Reuter'den Anadolu Ajansı'na (1. Baskı b.). Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yayınları. Koyuncu, S. (2017). Bir İletişim Pratiği Olarak Kamu Diplomasisi: T.C. Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü'nün Türk Kamu Diplomasisindeki Yeri. Ankara. Kumkale, T. T. (2007). Psikolojik Savaş, İstanbul: Pegasus Yayınları. Kurşun, Z. (1999) II. Abdülhamid Döneminde Batı Basınında İmaj Düzeltme Çabaları: Matbuat-ı Ecnebiye Müdiriyeti’nin Kurulması ve Faaliyetleri, Türk Kültür İncelemeleri Dergisi, 1 (2000), 105-118. Matbuat ve İstihbarat Müdiriyeti Umumiyesi Teşkiline Dair Kanun. (1921). TBMM Tutanak Dergisi. Erişim Adresi :https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100006.pdf). Nye, J. S. (2005). Yumuşak Güç (1. Baskı b.). Ankara: Elips Kitap. Okumuş, B. T. (2017). “Türkiye’de Modernleşme ve Propaganda: Yeni Cumhuriyet’i Tanıtmak. La Turquie Kemaliste Dergisi (1934-1948), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel İncelemeler Yüksek Lisans Programı, İstanbul. Özcoşkun, Ali Rıza, (2018) Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Dışişleri Bakanlığı Teşkilat Yapısı (1920-2018), Ankara, Türk Diplomatik Arşivi Yayınları, http://www.mfa.gov.tr/data/Kutuphane/yayinlar/mensuplar/ali-riza-ozcoskun.pdf Özkan, G.(2019). Bir Halkla İlişkiler Çalışması Olarak Türkiye’de Düzenlenen İlk Güzellik Yarışması, Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 587-606. Öztoprak, İ. (1989). Türk ve Batı Kamuoyunda Milli Mücadele. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Öztürk, S. (2005). Erken Cumhuriyet Döneminde Sinema Seyir Siyaset (1. Baskı b.). Ankara: Elips Kitap. Riggins, J. (1998). A Strategic Assessment of Public Diplomacy. USAF. Ross, C. (2002). Public Diplomacy Comes of Age. The Washington Quarterly, 25(2), 73-83. T.C. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Performans Programı, Ankara, 2012, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/pKCNk+Basin-Yayin_ve_Enformasyon_Genel_Mudurlugu_2012_yili_Performans_Programi.pdf TBMM Tutanak Dergisi. (1949). Erişim Adresi https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d08/c019/b090/tbmm080190900693.pdf Thornburg, M. W. (1950). Türkiye'nin Bugünkü Ekonomik Durumunun Tenkidi. Ankara: Ziraat Bankası Matbaası. Tuch, H. N. (1993). Communicating With The World U.S. Public Diplomacy Overseas (2. Edition b.). New York N.Y.: The Institute for the Study of Diplomacy. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Bakanlığı. (2018). Erişim Adresi https://www.iletisim.gov.tr/turkce/kurum-hakkinda Uzun, Ç. (2014). Dış Siyasetin Sözcülüğünden Gözcülüğüne: Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü Örneği. Ankara. Uzun, R. ve Arsak Hasdemir, T. (2010). Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin Üst Yapı Kurumları: Matbuat Umum Müdürlüğü, Anadolu Ajansı ve Radyo. Cumhuriyet Döneminde İletişim, Kurumlar, Politikalar, Nazife Güngör (Der.). Ankara: Siyasal Kitabevi, 77-99. Yağmurlu, A. (2012). Halkla İlişkiler Yöntemi Olarak Kamu Diplomasisi. İletişim Araştırmaları, Ankara, 5(1), 9-38.