Girne Kalesi’nin Mimari Kurgusunun Batık Gemi Müzesi’nin Kurumsal Yapılanmasına Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 33, 613 - 627, 20.12.2025

Ayşenur Sezgin Özrili , Yaşar Özrili

https://doi.org/10.38155/ksbd.1611731

Öz

Kıbrıs adası doğal kaynakları ve üç kıtanın kesişme noktasındaki stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca farklı kültürel etkilere açık olmuştur. Bu çalışmada adanın en önemli mimari dokusu olan Girne Kalesi’nin tarihsel dokusu ve bünyesinde bulunan Batık Gemi Müzesi’nin oluşumuna etkilerini irdelemek amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan adanın en önemli deniz mimarisini ve tarihi dokusunu yansıtan Girne Kalesi ve kalenin bünyesinde bulunan Batık Gemi Müzesi ele alınmıştır. Doküman taraması ve gözlem yöntemi ile yapılandırılmaya çalışılan bu araştırma makalesinde Girne Kalesi'nin mimarisi, eklenen yapı birimleri ve yöneticilerin değişen taleplerini karşılamak için kaleye nasıl bir form kazandırmaya çalıştıkları ele alınarak incelenmiş ayrıca kaledeki başka bir birim olan Kıbrıs'ın zengin deniz mirasının korunmasına adanmış Batık Gemi Müzesi ve bu müzenin kalenin mimarisi ve denizle olan ilişkisi ele alınmıştır. Müze Lüzinyanlar dönemi muhafız odalarından birinde yer almaktadır. Batık Gemi Müzesi'nin kurulmasına olanak sağlayan en önemli faktör kalenin bir deniz mimarisi olması ve sergileme tasarımlarına uygun geniş mekanlara sahip olmasıdır. Çalışma sonucunda, denizle bağlantılı olan Kıbrıs adasının önemli mimari yapısı Girne Kalesi’nin bölgenin denizcilik mirası olduğu ve bünyesinde bulunan mekanların tarihe ışık tutacak bir bakış açısıyla sürdürülebilir kültürel miras kapsamında değerlendirilmesi ve Batık Gemi Müzesi’nin mimari dokuyla uyumlu olarak tasarlanması kalenin turizm açısından önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Girne , Kale , Müze , Batık Gemi , Mimari

Kaynakça

• Alpözen, T.O. (2006). Türkiye’de sualtı arkeolojisi ve Bodrum müzesi. Ü. Yalçın (Ed.), Uluburun Gemisi 3000 Yıl Önce Dünya içinde (s. 47-54). Bodrum.
• Atasoy, A. (2012). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti köy yerleşmelerine coğrafi bir bakış. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(20), 265-284.
• Aykaç, R. (2021). Kilikya bölgesindeki kaleler içerisinde Silifke Akkale (Ak Liman)’nin yeri ve önemi. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi. (15), 137-160. Doi: 10.23897/usad.1067805
• Aykut, Z. (2021). Çağdaş müze sergi mekânlarında hikâye anlatımının sergileme vitrinleri ve vitrin aydınlatma tasarımına etkisi. Mimarlık ve Yaşam. 6(2), 767-778. Doi: 10.26835/my.883545
• Bigongiari, M. ve Cioli, F. (2020). Girne Kalesi'nin dijital ve analizi. Girne Kalesi Lüzinyan Kanadının dijital araştırması ve analizi. Akdeniz'in savunma mimarisi, (10) 263-270. Universidad de Granada, Universitat Politècnica de València, Patronato de la Alhambray Generalife.
• Boran, A. (2002). Türk sanatında kale mimarisi. H. İnalcık (Ed.), Türkler içinde (s.876-892).Türkiye.
• Capparelli, F. ve Camiz, A. (2019). Mimarlık ve arkeoloji için BIM belgeleri: Kıbrıs'ın Girne kalesi’ndeki batık müzesi. Reuso Matera. Patrimonio in divenire, conoscere, valorizzare, abitare, 333-342.
• Cengiz, A. G. E. (2006). Müze pazarlaması: Pazarlama karması elemanlarının müzelere uyarlanması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15(1), 87-108.
• Çevikel N. (2000). Yönetim-kilise-ayan ve halk (1750-1800) Bir değişim döneminin anatomisi. Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Dıvrak, M. (2020). Müze atmosfer faktörleri bağlamında bir ölçek çalışması: İstanbul oyuncak müzesi örneği. Unımuseum. 3(1), 23-29.
• Erçin, Ç. (2014). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefkoşa/Nicosia kenti'nin 13. yy-15. yy arasındaki fiziksel biçimlenişi. Megaron. 9(1), 34-44. Doi: 10.5505/MEGARON.2014.25733
• Gün, T. (2017). Girne Kalesi-Kıbrıs (Cyprus). Mootol Kültür Sanat.
• Gürgen, İ. (2017). MÖ 2. Binyılda Kıbrıs. O. Köse (Ed.), Tarihte Kıbrıs’ın içinde (s. 13-27). Dokuzonbeş Reklam Organizasyon Matbaacılık.
• Katzev, S. (2007). The Ancient Ship of Kyrenia, Beneath Cyprus Seas. Great Moments in Greek Archaeology, 2(71), 76-81.
• Kuzey Kıbrıs. Girne Kalesi ve batık gemi müzesi, https://www.visitncy.com/tr/kesfet/girne-kalesi-ve-batik-gemi-muzesi/ (20.09.2024).
• KKTC Eski Eserler ve Müzeler Dairesi. Girne Kalesi ve müzeleri, https://eemd.gov.ct.tr/M%C3%9CZE-VE-%C3%96REN-YERLER%C4%B0/Girne-B%C3%B6lgesi/Girne-Kalesi/ (04.10.2024).
• Mor, A. ve Çitçi, M. (2011). KKTC’de kentleşme. Doğu Coğrafya Dergisi. 12(18), 225-245.
• Onuş, E. (2014). Kültür ve edebiyat zemininde Kıbrıs'a İslâmî bir bakış. Electronic Turkish Studies, 9(6) s. 807-826.
• Sazak, B. (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti müzeleri [Yayımlanmamış Lisans Tezi], Kocaeli Üniversitesi.
• Tanrıkulu, B. ve Karagöl, A. (2021). Müzede sanal gerçeklik uygulamaları: Bir örnek çalışma olarak kaplumbağa terbiyecisi. Yeni Medya Elektronik Dergisi. 5(2), 95-111.
• Türe, G. (1994). Bir sualtı serüveni batık araştırmacılığı, https://services.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=zWVXJfTgaizEUVZkzLsYCmus?dergiKodu=4&cilt=27&sayi=321&sayfa=14&yaziid=7641(04.10.2024).
• Papacostas, T. (1995). Medieval Byzantine urban churches in Cyprus. University of Oxford.
• Orbaşlı, A. (2000) Tourists in historic towns: Urban conservation and heritage management. London.
• Wikipedia. Girne (Gemi), https://en.wikipedia.org/wiki/Kyrenia_(ship) (11.10.2024).