Giresun Güce District Traditional Housing Architecture

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 33, 647 - 686, 20.12.2025

Servet Özkan

https://doi.org/10.38155/ksbd.1627495

Öz

Güce, located in the eastern part of the Giresun province, is a settlement that serves as the center for surrounding villages and gained district status in 1990. Situated 14 km from the coast, it is a mountainous settlement that has largely preserved its sociocultural structure, dialect, and traditional architecture. Within this context, houses, sometimes located along the street or within the land (garden), attract attention. In 2024, studies were conducted in the central district of Güce and the neighborhoods of Kemaliye, Tevekli, Soğukpınar, and Giyimli, and the houses were documented. All of the houses are two-story structures with the ground floor serving as a barn and the upper floor as a living space. The barns, which feature a single space, have no lighting except for a small window known as a "gözlük" (eye-shaped window). On the living floor of the buildings, the first thing one encounters upon entry is a central area known as "hayat" (courtyard). This unit is also considered an area where family members gather with neighbors to do various tasks together. Around the hayat, there are the kitchen and, at times, two or three rooms. In this basic layout, the positioning of the toilet-bathroom and stairs has influenced the layout changes. As a result, four different floor plan types have been identified based on how these units are arranged in the houses. The buildings are constructed with masonry stone on one wall of the ground floor and the living floor. The partition walls on the living floor are made of wood. The exterior facades are constructed using the "muska dolma" technique, which is specific to the Eastern Black Sea region. The structures are quite simple in terms of decoration.

Anahtar Kelimeler

Giresun , Güce , Eastern Black Sea , Housing , Traditional Architecture

Giresun Güce İlçesi Geleneksel Konut Mimarisi

Öz

Giresun ilinin doğu bölümünde yer alan Güce, çevresindeki köylerin merkezi durumunda olan ve 1990’da ilçe statüsü kazanmış bir yerleşimdir. Sahile 14 km uzaklıkta dağlık bir yerleşim özelliği gösteren Güce, sosyokültürel yapısını, şivesini ve geleneksel mimarisini büyük oranda korumuştur. Bu doku içinde, bazen sokağı sınırlayan bazen de arazi (bahçe) içinde konumlanmış konutlar dikkat çekmektedir. 2024 yılında Güce merkez mahallesi ile Kemaliye, Tevekli, Soğukpınar ve Giyimli mahallelerinde incelemeler yapılmış ve konutlar belgelenmiştir. Konutların hepsi alt katları ahır, üst katları yaşama birimi olarak işlevlendirilmiş iki katlı yapılardır. Tek bir mekân özelliği gösteren ahırlarda gözlük adı verilen küçük pencere dışında aydınlatma yer almamaktadır. Yapıların konut katında ise girişten hemen sonra hayat ile karşılaşılır. Bu birim, aile üyelerinin gündelik hayat içinde komşularla toplanıp çeşitli işleri beraber yaptıkları bir alan olarak da değerlendirilmiştir. Hayat çevresinde mutfak ve bazen iki, bazen üç oda yer alır. Bütün konutlarda görülen bu ana şemada tuvalet-banyo ile merdivenlerin konumu plan değişiminde etkili olmuştur. Bu nedenle, evlerde bu birimlerin yerleştiriliş biçimine göre 4 farklı plan tipi tespit edilmiştir. Konutlar zemin kat ve konut katının bir duvarında yığma taştan inşa edilmiştir. Konut katında bölme duvarları tahtadandır. Dış cepheler ise Doğu Karadeniz’e özgü muska dolma tekniğinde yapılmıştır. Yapılar süsleme açısından oldukça sadedir.

Anahtar Kelimeler

Giresun , Güce , Doğu Karadeniz , Konut , Geleneksel Mimari

Etik Beyan

Bu makalede etik kurul beyanına ihtiyaç yoktur.

Destekleyen Kurum

Yok

Kaynakça

• Aydın, Ö. ve Lakot Alemdağ, E. (2014). Karadeniz geleneksel mimarisinde sürdürülebilir malzemeler; ahşap ve taş. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35), 394-404.
• Başkan, S. (2008). Geleneksel Doğu Karadeniz evleri. Erdem, 52, 41-90.
• Bayhan, A. A. ve Bayrak, H. (2021). Ordu Ünye Ortayılmazlar ve Burunucu mahallelerinde bulunan geleneksel konut örnekleri. S. Gülten, T. Özcan ve K. Yavuz (Ed.), Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Ordu-II içinde (s. 173-206). Fenomen Yayınları.
• Bayrak, H. (2020). Ordu Ünye Ortayılmazlar ve Burunucu mahallerinde bulunan geleneksel konut örnekleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi.
• Bayraktar, M. S., Çelemoğlu, Ş., Atıcı, A. (2018). Tekkeköy’de Türk devri mimarisi. M. Y. Erler ve M. S. Bayraktar (Ed.), Tekkeköy Tarihi -Dünden Bugüne: Türk-İslam II içinde (s. 3-96). Gece Kitaplığı.
• Bayraktar, M. S. (2022). Sinop Ayancık yenikonak (otmanlı) köyü’nde geleneksel kırsal mimari 1- evler. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 539-578.
• Bostan, M. H. (2007). XV-XVII. yüzyıllarda Espiye’nin sosyal ve iktisadi tarihi. Tarihi, Kültürel Özellikleri ve Gelenekleriyle Espiye Sempozyumu (s. 21-61). Espiye Belediyesi Yayınları.
• Eldem, S. H. (1954). Türk evi plan tipleri. İTÜ Yayınları.
• Demirrenk, E. İ., ve Erarslan, A. (2018). Geleneksel Rize İkizdere evlerinin plan tipolojisi ve yapım sistemi açısından incelenmesi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13 (50), 47-66.
• Güler, K., Bilge, A. C. (2014). Doğu Karadeniz ahşap karkas yapı geleneği ve koruma sorunları. Ahşap Yapılarda Koruma ve Onarım Sempozyumu 2 (s. 178-193). İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• İltar, G. (2011). Giresun ili kentsel konut mimarisi (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
• İltar, G. (2016). Giresun evleri. Dönence Basım Yayın.
• İribaş, F. (2019). Bartın geleneksel evlerinde cephe düzenlemesi ve ahşap süsleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi.
• Karakul, Ö. (2021). Doğu Karadenizin geleneksel yapı kültürüne yapı ustaları üzerinden bütüncül bir değerlendirme. Art- Sanat, 16, 381-407.
• Kaya, M. (2019). Güce adının tarihi ve kültürel kökenleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 85-91.
• Kaya, M. (2023). Güce tarih-kültür-coğrafya. Arı Sanat.
• Keskin, Ş. (2022). Salıpazarı geleneksel kırsal konut oluşumu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Kufacı, A. (2016). Giresun ili Güce yöresi araştırmaları. Sonhaber Yayınları.
• Özgüner, O. (1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz, Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Pekdemir, R. (2023). Giresun ilinin Bulancak ve Piraziz ilçelerindeki Türk İslam yapıları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi.
• Pınar, E. (2018). Doğu Karadeniz kırsal mimarisinde taşıyıcı sistem detaylarının irdelenmesi. Asia Minor Studies, 6 (AGP Sempozyum Özel Sayısı 1), 60-74.
• Seçkin, N, Özakın, R., Erdem, A., Yergün, U., Maşalı, D. (2004). Boyabat (Sinop) kentsel kültür varlıkları envanteri 2003. TÜBA Kültür Envanteri Dergisi, 3, 141-168.
• Sümerkan, M. R. (1990). Biçimlendiren etkenler açısından Doğu Karadeniz kırsal kesiminde geleneksel evlerin yapı özellikleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Tekin, F., Cantürk, S. (2019). Doğankent ve Güce yer adları üzerine bir inceleme. Littera Turca Journal Of Turkish Language And Literature, 5 (4), 808-834.
• Tellioğlu, İ., (2007). Doğu Karadeniz bölgesinin Türk yurdu haline gelmesi hakkında bir değerlendirme. Turkish Studies, 2 (2), 654-664.
• Tokdemir, V., Yıldırım, M.N. (2024). Ayancık’ın taş örtülü geleneksel ahşap evleri. H. S. Aşıkkulu (Ed.), Mimarlık, Planlama ve Tasarım Alanında Gelişmeler içinde (s. 79-91). Platanus Yayıncılık.
• Tümer, Ş. (2020). Bafra kırsal konut mimarisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Zorlu T., Faiz B. (2012). Ekolojik mimarlık: Doğu Karadeniz kırsal konutu. Mimarlık, 367, .56-60. İnternet Kaynakları
• https://earth.google.com/web/@40.88623559,38.8127981,291.23980093a,355.97153734d,35y,358.82826649h,0t,0r/data=CgRCAggBMikKJwolCiExdVRBSlN0ZVE1OEJiQ0NzQjRmdG5jdVdjRXpfcUNoTjQgAToDCgEwQgIIAEoICL7QxIQDEAE (Erişim Tarihi: 23.06.2025)
• http://www.giresun.gov.tr/ilimizin-haritasi (Erişim Tarihi: 30.06.2025)
• https://earth.google.com/web/@40.88587119,38.81499493,286.61238478a,1229.80388558d,35y,-18.00289148h,12.89757216t,0r/data=CgRCAggBMikKJwolCiExVkpubWZoWG8xN2lVWlNBOHQ5YUJ3bzgxOGFtYXRRM0ogAToDCgEwQgIIAEoICISIjbgCEAE (Erişim Tarihi: 07. 07.2025)
• https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/40.88630135298748/38.81607055664063 (Erişim Tarihi: 07. 07.2025