Osmanlı Devleti'nde Sürgün: 19. Yüzyıl Magosa Örneği

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 33, 816 - 830, 20.12.2025

Oktay Karaman

https://doi.org/10.38155/ksbd.1730503

Öz

Osmanlı Devleti’nde, toplum düzenini bozup suç işleyenler için farklı cezalandırmalar yapılmıştır. Bu cezalandırmalardan birisi de sürgünlerdir. Sürgün, kelime anlamı olarak bir yerden kovmak anlamında kullanılmış, ceza şekli olarak sürgün, kendi şehrinden alınıp başka bir şehre kişiyi gönderme olarak tanımlanmıştır. Sürgün cezasının temel amacı suçluların ıslah edilmesi ve toplum düzeninin sağlanması olmuştur. Osmanlı Devleti, Ege ve Akdeniz’deki bazı adaları sürgün bölgeleri olarak değerlendirmiştir. Kıbrıs Adası’nda bulunan Magosa şehri ve kalesi, önceki yüzyıllar gibi 19. yüzyılda da sürgün bölgelerinden birisidir. Magosa, hem şehir olarak hem de kalesinin sağlamlığından dolayı sürgün ve kalebent cezaları için uygun görülmüştür. Bu çalışmada, 19. yüzyılda Magosa’ya sürgüne gönderilenlerin hangi suçları işledikleri özellikle bu suçlardan devlet düzenini bozmak, görevi kötüye kullanmak, yaralama ve cinayet, rüşvet ve dolandırıcılık gibi suçların çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Magosa’da sürgündeyken firar edenler, sürgündekilerin yönetimden talepleri ve yaşam şartlarının iyileştirilmesi için yapılan çalışmalar ve sürgün cezasının sona ermesi için gerekli olan şartlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sürgün , Kıbrıs , Magosa

Kaynakça

• Acehan, A. (2008). Osmanlı Devleti’nin sürgün politikası ve sürgün yerleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/5,12-29.
• Alan, G. (2014). 19. Yüzyılda Osmanlıda sürgün politikası çerçevesinde sürgün kadınlar. Belleten, 78/281, 245-272.
• Arslan, H. (2001). XVI. yüzyıl Osmanlı toplumunda yönetim, nüfus, iskân, göç ve sürgün. Kaknüs Yayınları.
• Baytimur, S. O. (2016). Osmanlı Devleti’nde Kalabend ve sürgün cezalarının uygulamaları ile mahkûmların serbest bırakılmaları (1789-1839). II. Türk Hukuk Tarihi Bildirileri kitabı içinde. 1. s. 831-852.
• Çiçek, K. (2007). Magosa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27, 311-313.
• Daşçıoğlu, K. (2007). Osmanlı’da sürgün. Yeditepe Yayınevi.
• İpek, N. (2019). Osmanlı’da sürgün: Trabzon örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 26, 363-386.
• Karaman, O. (2022). Ötekinin Tarihi. S. Karakaş (Ed.), Osmanlı Devleti’nde sürgün: XIX. yüzyıl Rodos örneği içinde (s. 141-171). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Kırayit, Y. (2023). Osmanlı Devleti’nde sürgün ve Kalebend cezaları: Magosa Kalesi örneği (18. yüzyıl). Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 15/1, 336-356.
• Köksal, O. (2006). Osmanlı hukukunda bir ceza olarak sürgün ve iki Osmanlı sultanının sürgünle ilgili hatt-ı hümayunları. OTAM, 19, 283-341.
• Özdemir, E. (2018). 1 numaralı nefy ve kısâs defteri’ne göre Osmanlı Devleti’nin sürgün politikası (H. 1258-1259/M. 1842-1843). History Studies, 10, 179-196.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, III.
• Şemseddin S. (2017). Kamus-ı Türkî, İdeal Kültür Yayıncılık.
• Taşbaş, E. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet görevlilerinin sürgün edilmesi: 19. yüzyıl Kıbrıs örneği”, Mediterranean Journal of Humanities. 2/1,193-204.
• Türcan, T. (2010). Sürgün. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 38, 166-167.
• Uluçay, M. Ç. (1951). SÜRGÜNLER yeni ve yakınçağlarda Manisa’ya ve Manisa’dan sürülenler. Belleten, 60/15, 507-592.
• Ünlü, M. (2010). Tanzimat sonrasında Balkanlardan Karadeniz’e sürgünler. History Studies, 2/2, 305-320.
• Yıldız, G. (2002). Osmanlı Devleti’nde hapishane ıslahatı (1839-1908). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.