Giresun’da Ağaç Kültürü, Giresun’un Geleneksel El Sanatlarında Ağacın Yeri ve Önemi

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 8, 29 - 51, 01.03.2013

Mehmet Özmenli Ahmet Gürsoy Abdullah Demir

Öz

Ağaç ve orman alanları ekonomiye doğrudan katkı sağlayan ve para ile ölçülebilen faydaları yanında, insanlar ve diğer canlılar için yaşamsal öneme haiz ekolojik hizmetleri de yerine getirmektedir. Karbondioksit gazının yapraklarca bağlanması, su ve mineral döngüsü, toprak ve su korunması, iklimin düzenlenmesi gibi pek çok ekolojik hizmet, ormanlar tarafından sağlanmaktadır. Bunlara ek olarak ormanlar turizm, dinlenme ve ilham kaynağı olarak insanlığa değişik hizmetler sunmaktadır. Giresun’da...

Anahtar Kelimeler

-

Giresun’da Ağaç Kültürü, Giresun’un Geleneksel El Sanatlarında Ağacın Yeri ve Önemi

Öz

Ağaç bir milletin yaşamında en önemli yeri olan, bulunduğu topraklara can veren çok değerli bir varlıktır. Franklin
Roosevelt’in dediği gibi “Bir milletin uygarlık düzeyi, üzerinde yaşadığı toprakları ağaçlandırmasıyla ölçülür”.
Uygarlığın temelinde ağaç, çiçek ve yeşillik bulunmaktadır. En eski devirlerden günümüze kadar Türk toplulukları
arasında görülen yaygın inanışlardan birisi de ağacın ya da belli ağaç türlerinin kutsal kabul edilmesidir. Bu anlamda,
ağaç kültünün Türk sosyal hayatında önemli bir yere sahip olduğu söylenebilir. Muhtemelen, mevsimden mevsime
kendini yenilemesi ve daha birçok özelliğinden dolayı olsa gerek ağaç, Türk toplulukları arasında hayatın ve
sonsuzluğun timsali olarak görülmüştür. Sonsuzluk düşüncesi de mitolojik inanmalara sürüklemiştir. Türkler ağacın
oluşumu ile kendi hayatının tabii seyri arasında bir benzerlik olduğunu keşfetmiş ve yaşadığı her coğrafyada kutlu
mekânlarla ağaçlar arasında münasebet kurmuştur. Ayrıca günlük hayatını kolaylaştırmak için ağaçtan azami oranda
yararlanmıştır. Proje çalışma alanımız olan Giresun ilinde de insanlar ağaçla ilgili birçok inanışlarını geçmişten
günümüze taşımışlardır.
Yöntem olarak başta ağaç türleri, ağaçla ilgili inanmalar, ağaç ile ilgili coğrafi literatür, inanmalarla ilgili halk kültür
literatürü taraması yapılmış, alan çalışmalarında öncelikli olarak ağaç varlığı tespitleri gerçekleştirilmiştir. Yine alan
çalışması ile halk arasında yaşanmakta olan ağaç inanmaları incelenirken, halkın ağaçtan yaptıkları başta ev olmak
üzere günlük hayatta kullanılmakta olan ve bazıları da artık unutulmuş araç gereçlerin yapımları kamera ve fotoğraf
makinesi ile çekimleri yapılmıştır.
Çalışmamızda Giresun’da yaşayan insanların mitlerinden günlük hayatlarına kadar ağacın Giresun kültüründeki yeri
vurgulanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağaç, Mit, Giresun, Uygarlık.

Kaynakça

• Aytbayev, A. (2002). Massagetler Hakkında Eski Kaynaklar. Türkler, C. 1, Ankara: Yeni Türkiye Yay., s. 632.
• Eliade, M. (1951) Le Chamanisme Et LesTechniquesArchaiques de Extase, Paris: Payot. -------------, (1992). İmgeler ve Simgeler. Çev. M. Ali Kılıçbay, Ankara. -------------, (2003). Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Arslan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Demir, N. (2005). Orta Ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Tarihi Alt Yapısı. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• İnan, A. (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara.
• Esin, E. (1976). Ötüken Yış ( Türk Sanatında Ağaçlı Dağ Hakkında Notlar). Atsız Armağanı, İstanbul.
• İltar, G. (2011). Giresun İli Kentsel Konut Mimarisi. Basılmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gökdağ, B. A. ve Kuruca, N. (1998). Giresun’daki Eski Türk İnançlarının İzleri. Giresun Kültür Sempozyumu, İstanbul, 431-436.
• Granger, F. (1931). Vitruvius: On Architecture, Vol. I, London.
• Kuruca, N. ve Çelik, A. (2000), Şebinkarahisar’daki Halk İnanmaları. I. Şebinkarahisar Tarih ve Kültür
• Sempozyumu, İstanbul: Şebinkarahisar Belediyesi Yay., 334-354. Ksenophon, (2011). Anabasis (Onbinlerin Dönüşü). Çev. Oğuz Yarlıgaş, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Marsadolov, L. S. (2002). Milattan Önce IX-VII. Yüzyıllarda Saylan Altay Göçebeleri. Türkler, C. 1, Ankara.
• Rasonyı, L. (1971). Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Sever, R. ve Koca, H. (2002). Giresun Ormanları ve Başlıca Sorunlar. Yeşil Giresun Gazetesine Göre Cumhuriyetin
• İlk Yıllarında Giresun, 7 Haziran 2002, s.118-128.
• Slivnik, L. (1997). Vitruvius’ Biography. Prostor, vol. 5, Zagreb.
• Strabon (1987). Anadolu Coğrafyası XII. Çev. Adnan Pekman, İstanbul.
• Şen, N. (1967). Rize’den Beş Ev. İstanbul: İTÜ Yayınları.
• Ocak A. Y. (1983). Bektaşi Menakıpnamelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri. İstanbul.
• Ögel, B. (1971). Türk Mitolojisi. Ankara. ------, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş. C. 3, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Özen, K. (1991). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Nisan 90, S. , İstanbul.
• Togan, A. Z. V. (1981). Umumî Türk Tarihine Giriş. İstanbul: Enderun Kitabevi Yay.
• Yund, K. (1947). (Prehistorik ve İlk çağlarda) Türklerde Ağaç Medeniyeti. Ankara.