Örgütlerin Yönetimi açısından Ahilik Örgütüne Genel Bir Bakış; Tarihi Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 16, 251 - 279, 16.10.2017

İhsan Cora

Öz

Bu
çalışmanın konusunu geçmişte Anadolu Türk toplumunun ekonomik, sosyal ve
kültürel hayatının düzenlenmesinde önemli bir rol oynayan “ahilik örgütü”
oluşturmaktadır. Ahilik; XIII. Yüz yılın ilk yarısından başlayarak XX. Yüz yılın
başlarına kadar Anadolu’nun şehir kasaba ve köylerindeki esnaf ve sanatkarlara
elaman yetiştiren, işleyişlerini düzenleyen ve kontrollerini yapan bir
örgüttür. Ahilik, İslami inançlar ile Türk örf ve adetlerini kaynaştıran bir düşüncedir.
Bu düşüncede insan sistemin temeline oturtulmuş ve her şey onun mutluluğu
üzerine kurulmuştur. Yirmi birinci yüzyılda, kuşlar gibi uçmayı öğrendik,
uçaklar yaptık. Balıklar gibi yüzmeyi öğrendik, denizaltılar yaptık. Ama kardeşçe
yaşamayı öğrenemedik. Bu çalışmada, aşağıdaki problemlere “ahilik örgütünün”
nün nasıl çözüm bulduğunu araştırdık. Çünkü ilerlemek isteyen milletler hamle
yapabilmek için geçmişe bakmaları lazımdır.  Tıpkı bir hendeği atlayıp geçebilmek için üç
adım geri atmak gerektiği gibi. Bu amaçla şu sorulara cevap aradık.1-Bu gün ahilik
örgütünden alınacak dersler var mıdır?          2-Ülkenin her yerinde uzun süre malların
fiyatlarını nasıl aynı tutabilmiştir? 3-Örgütü bu kadar güçlü kılan faktörler
nelerdir? 4- Emek ve sermayeyi nasıl barıştırmıştır? 5- Güzel ahlak ile sanatı
nasıl birleştirmiştir?         6-Esnaf ve
sanatkarların finansman sorunlarına nasıl çözmüştür? Tarihi kaynakları incelediğimizde
gördük ki ahilik örgütü bu sorunlara orijinal ve özgün çözümler bulmuştur.
Örneğin esnaf ve sanatkarların finansman sorunlarını geliştirdiği  “orta sandıkları” metoduyla büyük ölçüde
çözmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Örgütlerin Yönetimi, Ahilik Örgütü, Esnaf ve Sanatkar, Ahilik Kültürü

An Overvıew Of Akhısm From Management Of Organızatıons Perspectıve: A Hıstorıcal Research

Öz

This
study is about the Akhism organization which played an significant role in
governing the economical, social, and cultural life of Anatolian Turkish
society in the past. Akhism, starting from the first half of 13th century till
the beginning of 20th century, was an institution that prepared workforce for
tradesmen and craftsmen in Anatolian cities, towns and even in villages and
governed their operations. It also functioned as governing and control
mechanism of these groups.Akhism is a system of principles that combines the
İslamic beliefs and Turkish common law. In this system, human is placed to be
at the center and everything is founded for his happiness. In 21st century, we
learned how fly like birds and built aircrafts; we learned how to swim and
built submarines. Yet we couldn’t learn how to live in harmony and friendly
manner. In this study, we seek how Akhi organization found solutions to the
problems. Nations who want to make a leap forward should look at the past as it
is necessary to go back a few steps to jump over a ditch. With this goal, we
looked for answers for following questions: 1) Are there lessons to be taken
from Akhism? 2) How did it keep the retail price maintenance all over the
country? 3) What are the elements that make Akhism so powerful? 4) How did it
reconcile labour and capital?. 5)  How did
it combine moral values and craftsmanship?. 6) How did it solve the financing
problems of tradesmen and craftsmen?. When we look through archives, we have
found that Akhism found authentic solutions to these problems. As an example,
it solved the financing problems of tradesmen and craftsmen at a greater extent
by developing “common safe” method.

Anahtar Kelimeler

Management of Organizations, Akhism Organization, Tradesman and Crafstman, Akhism Culture

Kaynakça

• Akdağ, M.,(1979),Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi,Cilt 2,Tekin Yayınevi,Ankara.
• Bayram, M.(1986);Anadolu Selçukluları zamanında Ahi Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişmesi,Ahilik ve Esnaf, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Dernekleri Yayını; İstanbul. M.(1987) Bacıyan-ı Rum, Konya.
• Bıyıklı, Y.,(2000),Ahilik, Trabzon Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği Yayını,Trabzon.
• Boz, M., (2007),Toplam Hizmet Kalitesi Yönetimi, Hizmet Kalitesi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Çağatay, N.(1981),Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Ankara. Demir, G., Osmanlı Devletinin Kuruluşu ve Ahilik,AKAEV Yayınları,İstanbul.
• Doğan,H.,(2006),Ahilik ve Örtülü Bilgi, Ekin Kitapevi, Bursa.
• Ekinci, Y.(1990),Ahilik ve Meslek Eğitimi, MEB Yay. İstanbul. (2008),Ahilik, Özgün Matbaacılık, Genişletilmiş 10.baskı, Ankara. Eryiğit, S.,(1989), Ahi Birliklerinde Yönetim ve İşletme Fonksiyonlarının Yapısı, TTK Basımevi, Ankara. Genç, M. (1986) Osmanlı Esnafı ve Devletle ilişkileri, Ahilik ve Esnaf, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Dernekleri Yayını, Yaylacık Matbaası, İstanbul.
• Gülerman A., Taştekil, S.,(1993),Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Güllülü, S.,(1977),Ahi Birlikleri, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul.
• Gündüz,Y.,ve Diğ.(2012),Ahilik Teşkilatında ve Günümüzde Tüketicilerin Korunmasına Yönelik Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. A.K.Ü.İkt.İd.Bil.Fak.Der.Cilt.14,Sayı;2.
• Gürata, M.,(1975),Unutulan Adetlerimiz ve Loncalar, Ankara.
• Haldun,İ.,(1990),Mukaddime,Cilt I,MEB Yayınları ,Çev. Zakir Kadiri Ugan, İstanbul.
• Hamitoğulları, B.(1986)İktisadi Kalkınmamızda Ahiliğin Anlam ve Önemi, Ahilik ve Esnaf, İçinde bildiri, İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Dernekleri Yayını, İstanbul. Hamitoğulları, B.,(1986),Ahiliğin Çağdaş Türkiye Bakımından Önemi ve Değerlendirilmesi,Türk Kültürü ve Ahilik XXI. Ahilik Bayramı Sempozyumu Tebliğleri., Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yay. İstanbul. Hicks, H.G,(1979),Örgütlerin Yönetimi: Sistemler ve Beşeri Kaynaklar Açısından, Turhan Kitapevi, Ankara. Kahraman,S.A.,Dağlı,Y.,(2006),Evliya Çelebi Seyahatnamesi, YKY Yay.,1.Cilt, 2.Kitap,4.Baskı,İstanbul
• Karaman, R.,(2014) Türk Ahi Teşkilatının İşleyişi ve Çorum Tarihinde Ahilik, Hitit Üniv.Sos.Bil.Ens.Dergisi,Yıl;7,Sayı;1.
• Karatop,B.(2012) Tersine Lojistiğin ilk Uygulamaları;Bacıyan-ı Rum, II.Uluslararası Ahilik Semp. Bild. Kitabı, Kırşehir.
• Koçel T.,(1984),İşletme Yöneticiliği,İ.Ü.İ.F.İ.İ.E.Yayını,İstanbul.
• Kozlu, Cem M.(1988)Kuramsal Kültür, Bilkom Yay. İstanbul.
• Köksal, M.F.(2008),Ahi Evran ve Ahilik, Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti, Kırşehir.
• Kütükoğlu, Mübahat (1986),Osmanlı Esnafında Otokontrol Müessesi, Ahilik ve Esnaf, İstanbul Esnaf ve Sanatkar Dernekleri Birliği Yayını, İstanbul.
• Öztürk,N.,(2002)Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayatı ve İş Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 43-56
• Soykut, R.,(1971),Orta Yol Ahilik, TESK Yayınları, Ankara.
• Şişman,M.,(1994),Örgüt Kültürü, Anadolu Üniversitesi Yayınları ,Eskişehir.
• Tahir,K.,(1967),Devlet Ana,Bilgi Yayınevi,Ankara. Ulutan,B.(1986),Ahiliğin Ekonomik Önemi,Ahilik Ve Esnaf ,Ahilik Araş.ve Kültür Vakfı Yay., İstanbul Ülgener, F.S.(1991),İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası,Der Yayınları,İstanbul. Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu Yayını,(1973),Cumhuriyetin 5O.yılında Esnaf ve Sanatkar Güneş Matbaacılık, Ankara.