Sözlü Kültür Ortamında Derlenen Mukaddem Ali Destanındaki Tarihî Gerçeklik

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 2, 251 - 274, 20.12.2017

Sedat Bahadır

Öz

Sözlü edebiyat ürünlerimiz içerisinde birçok çalışma ve elde edilen sonuçlara göre,

Türk dünyasında ortak olan destan anlatma geleneği devam etmektedir. Günümüzde

derlenen Mukaddem Ali Destanı bunun en bariz örneğidir. Bu destan Bayat Boyu

Türkmenlerinden Bahadırlara ait bir destandır. Coğrafi saha olarak Kuzey Suriye,

İstanbul, Bağdat ve Sivas Yaylalarını kapsamaktadır. Sözlü kültürde 300 yıl kadar

yaşamış ve 2013 yılında ailenin yaşlı kaynak kişilerinden derlenerek yazıya geçirilmiş

bir epik destandır. Destan kahramanını doğumu ile ölümü arasında ele alınan olaylar,

Türk destan geleneğine uygun olarak anlatılmıştır. Bu destan, sözlü kültür ortamında

oluşum ve gelişim özellikleri, lider tipolojisi, isim verme, kadın tasviri, başkaldırı ve

tarihi gerçeklik yönünden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mukaddem Ali, Epik Destan, Bahadırlar, Sözlü Kültür, Tarihî Gerçeklik.

The Historical Truth of “Mukaddem Ali Epic” That Complied from Verbal Culture

Öz

According to results of many studies of our oral literature pieces, the tradition of

telling epics is –which is common in Turkic countries - still pursued. Epic of

Mukaddem Ali –which is an up-to date compilation- is an apparent example of this

culture. This epic belongs to Bahadır family in Bayat clan’s Turkmenians. It covers

Northern Syria, İstanbul, Baghdad and plateau of Sivas as geographic areas. This epic

lived as an oral culture and then it was written down in 2013 with help of elder people

who know the source of the epic. The stories that are between the birth and death of

the hero of the epic they are told properly according to Turkish epic tradition. This

epic is studied in point of it’s nascency and growth in oral culture, it’s leader typology,

giving name, describition of woman, the rebellion and historical reality.

Anahtar Kelimeler

Mukaddem Ali, Epic, Bahadırlar, Oral Culture, Historical Reality

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1993). “Ad Koyma Folklorunun İncelenmesi,” IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, Ofest Repromat Matbaası, Ankara.
• Aça, M. (1998). Kozı Körpeş-Bayan Sulu Destanı Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma. Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.
• Bahadır, S. (2016). Büyük Reyhanlı Aşireti ve Bahadırlar (Tarih-İnanış ve Halkbilimi), Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Bilgili. A. S. (2002). “Azerbaycan Türkmenleri,” Türk Ansiklopedisi, C. 7, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Düzgün Kara, Ü. (2014). Türk Destan Kahramanı ve Başkurt Destanlarının Tipolojisi, Konya: Kömen Yayınları.
• Elçin, Ş. ( 1993). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergin, M. (1989). Dede Korkut Kitabı, C. I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, Sayı:169.
• Öncül, K. (2009). Türk Halk Edebiyatı Nesir Ürünlerinde Başkaldırı Kavramı, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sahillioğlu, H. (1995). “Reyhanlı Aşiretini Amik’te İskânı,” Antakya: Güneyde Kültür Dergisi, Cilt: VII, Sayı 72.
• Yaşar Yücel, Y-Sevim, A. (1990). Türkiye Tarihi, Ankara: TTK Yayınları, C. II.
• Yıldırım, D. (1998). Türk Bitigi (Araştırma/İnceleme Yazıları), Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff), ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespitler ve Tahliller, Ankara: TDK Yayınları.
• Yinanç, M. H. (2013). “Aşiret, göçebe ve yarı göçebe” ile ilgili madde. İslam Ansiklopedisi, C. I.