Sağlık Harcamalarının Sağlık Sonuçlarına Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeli ile Analizi

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 21, 391 - 399, 19.12.2019

Mehmet Şener , Yakup Aslan , Vahit Yiğit

Öz

Bu araştırmanın amacı, OECD
sağlık göstergelerinin yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesidir. Bu
amaçla, seçilen bağımsız değişkenlerin (hekim, hemşire, bilgisayarlı tomografi
ve yatak sayıları) bağımlı değişkenler (sağlık harcaması, yaşam süresi ve bebek
ölüm oranı) üzerine etkileri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırmada
kullanılan veriler, “OECD Health Statistics 2019” yıllık veri tabanından
alınmış, SPSS Versiyon 24 ve AMOS Versiyon 23 programı kullanılarak yapısal
eşitlik modellesi yol (path) analizi ile test edilmiştir. Araştırma 35 OECD
ülkesine ait veriler kullanılarak yapılmıştır. Oluşturulan modelin sonucuna
göre, hemşire sayısı sağlık harcamalarını pozitif olarak etkilemektedir (0,70).
Sağlık harcamaları yaşam süresini pozitif (0,47); bebek ölüm oranını negatif
olarak etkilemektedir (-0,58). Hekim sayısı ve bilgisayarlı tomografi sayısı sağlık
harcamasını pozitif etkilemekle beraber bu etki istatistiki olarak anlamlı
değildir (sırasıyla 0,04 ve 0,10). Hastane yatak sayısının sağlık harcaması
üzerinde etkisi ise negatif olmakla beraber anlamlı değildir (-0,06).  Araştırma sonucuna göre sağlık harcamaları
ile ortalama yaşam süresi ve bebek ölüm oranı arsında kuvvetli bir ilişki söz
konusudur. Yani ülke sağlık harcamasının artması sağlık düzeyini olumlu anlamda
etkilemektedir. 

Anahtar Kelimeler

OECD, Sağlık Harcaması, Sağlık Sonuçları, Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

• Alkış, N. (2016),“Bayes Yapısal Eşitlik Modellemesi: Kavramlar ve Genel Bakış”, Gazi İktisadi ve İşletme Dergisi, 2(3), 105-116.
• Arık, Ö., İleri, Y. Y. ve Kaya, B. (2016), “Sağlık Hizmetlerinde Tıbbi Cihaz Sektörü”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2016; 19(2): 187-202.
• Aslan, Y. (2018) “İnovasyonun Firma Performansı Üzerine Etkisi: Türk Sermaye Piyasası Üzerine Bir İnceleme”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme ABD, Doktora Tezi.
• Avcı, K. ve Ağaoğlu, S. (2014) Türkiye’de Sağlık İnsan Kaynakları Planlaması, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 7(1): 83-94.
• Berger, M. and J. Messer (2002), “Public Financing of Health Expenditures, Insurance, and Health Outcomes”, Applied Economics, Vol. 34, pp. 2105-2113.
• Bilir, B. Ö. ve Gökdemir, T. (2018), “Kalkınma Göstergeleri Çerçevesinde Yaşam Beklentisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2018 6(ICEESS’ 18) 163-167.
• Bollen, K.A., (1989), Structural Equations with Latent Variables, Wiley, New York, 514p
• Doğan, M. (2013), “Doğrulayıcı Faktör Analizinde Örneklem Hacmi, Tahmin Yöntemleri ve Normalliğin Uyum Ölçütlerine Etkisi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, YL Tezi.
• Heijink, R., X. Koolman and G.P. Westert (2013), “Spending More Money, Saving More Lives? The Relationship Between Avoidable Mortality and Healthcare Spending in 14 Countries”, European Journal of Health Economics, Vol. 14, pp. 527-538.
• Hoyle, R. H. (1995). “Structural Equation Modeling: Concepts, İssues, and Applications, Sage Publications, London.
• https://www.oecd ilibrary.org/docserver/health_glance-2017 (Health at a Glance 2017 OECD Indicators).
• http://www.oecd.org/els/health-systems/health-data.htm (Erişim: 02.08.2019).
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014), “LISREL ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, 26-42.
• Kaur, M. ve Hall, S. (2001), “Medical supplies and equipment for primary health care A practical resource for procurement and management”, ECHO International Health Services Limited Ullswater Crescent Coulsdon Surrey CR5 2HR United Kingdom.
• Kocaman, M. A., Mutlu, E. M., Bayraktar, D. ve Araz, M. Ö. (2011), “OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 4, s. 14-31.
• Moreno-Serra, R. and P. Smith (2015), “Broader Health Coverage Is Good for the Nation’s Health: Evidence from Country Level Panel Data”, Journal of the Royal Statistical Society, Vol. 178, pp. 101-124.
• Nixon, J. and P. Ulmann (2006), “The Relationship Between Health Care Expenditure and Health Outcomes: Evidence and Caveats for a Causal Link”, European Journal of Health Economics, Vol. 7, pp. 7-18.
• Ozcan Y. (2009). Quantitative Methods in Care Management: Techniques and Applications, Jossey Bass Published, USA:161-182.
• Öztürk, S. ve Uçan, O. (2017) Türkiye’de Sağlık Harcamalarında Artış Nedenleri: Sağlık Harcamalarında Artış - Büyüme İlişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi C.22, S.1, s.139-152.
• Raykov, T., & Marcoulides, G.A. (2006). A first course in structural equation modeling. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müller, H. (2003). Evaluating The Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Şener, M. ve Yiğit V., (2017), Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26: 66-290.
• Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2009) Gelir Düzeyi ve Sağlık Harcamalarının Beklenen Yaşam Süresi ve Bebek Ölüm Oranı Üzerindeki Etkileri, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:13. Sayı:1. ss.1-31
• Wetson, R., & Gore Jr, P.A. (2006). A brief guide to structural equation model. The Counseling Psychologist, 34(5), 719-751
• World Health Organization (2000) The World Health Report 2000 Health Systems: Improving Performance. Geneva : WHO.
• Yılmaz, V., Aktaş, C., Arslan, M.S.T., (2009). “Müşterilerin Kredi Kartına Olan Tutumlarının Çoklu Regresyon Ve Faktör Analizi İle İncelenmesi‖”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 12 Sayı 22 ss.127-139.