Türkiye’de Döviz Kuru Hareketleri ve Kamu Borcu İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 22, 75 - 97, 21.06.2020

Umut Akduğan

https://doi.org/10.38155/ksbd.665188

Cited By: 4

Öz

Kamu borcu ile döviz kuru arasındaki ilişki, iki farklı açıdan ele alınabilmektedir: i) Döviz kuru hareketleri, döviz cinsinden veya dövize endeksli borç stoku kanalıyla toplam kamu borcu miktarını değiştirebilmektedir. ii) Kamu borcundaki artış, ekonomiye ilişkin risk algısını arttırıp yabancı sermaye çıkışına neden olarak, döviz kurunu yükseltebilmektedir. Bu çalışmada; Türkiye’de 2001 krizi sonrası dönemde, kamu borcu ile döviz kuru arasındaki ilişkinin yönü, borç stoku bileşenleri kapsamında ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda, 2002-2019 dönemi aylık verileri kullanılarak uzun dönemli ilişkiler Johansen eşbütünleşme yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Devamında, vektör hata düzeltme (VEC) modelleri yardımıyla değişkenler arasındaki dinamik ilişkiler incelenmiştir. Bulgular; toplam borç stoku, dış borç stoku ve döviz cinsinden toplam borç stokunun reel döviz kuru değişkeni üzerinde anlamlı etkisinin olduğunu, diğer taraftan reel döviz kuru değişimlerinin iç borç stoku ve Türk Lirası cinsinden toplam borç stoku üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, döviz cinsinden kamu borcu ve toplam borç yükü artışının, risk algısını olumsuz etkileyerek döviz kuru şoklarına neden olabileceğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Borcu, Reel Döviz Kuru, VAR Analizi

Kaynakça

• Azam, J. P. (1997). Public Debt and The Exchange Rate in The CFA Franc Zone. Journal of African Economies, 6(1), 54-84.
• Beaugrand, P., Loko, B. ve Mlachila, M. (2002). The Choice Between External and Domestic Debt in Financing Budget Deficits: The Case of Central and West African Countries. IMF Working Paper, No. 02-79, 1-29.
• Carrera, C. M. ve Vergara, R. (2012). Fiscal Sustainability: The Impact of Real Exchange Rate Shocks on Debt Valuation, Interest Rates and GDP Growth. World Development, 40(9), 1762-1783.
• Eğilmez, M. (2012). İkiz Açık, Üçüz Açık. http://www.mahfiegilmez.com/2012/10/ikiz-ack-ucuz-ack.html (17.09.2019)
• Eichengreen, B. ve Hausmann, R. (1999). Exchange Rate and Financial Fragility. NBER Working Paper, No. 7418, 1-54.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. (1987). Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
• Güler, H. (2017). Kur Baskısı Altında Kurallı Maliye Politikalarının Sürdürülebilirliği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(2), 99-116.
• Güngen, A. R. (2015). Türkiye’de Kamu Borcunun Yönetimi: 2001 Krizi Sonrası Bulgular Ve 2009 Çöküşü Sonrası Stratejiler. Praksis, 38, 129-153.
• Hausmann, R. ve Panizza, U. (2003), On The Determinants of Original Sin: An Empirical Investigation. Journal of International Money and Finance, 22, 957-990.
• İlgün, M. F., Dumrul, C. ve Aysu, A. (2014). Bütçe Açıklarının Reel Döviz Kuru Üzerindeki Etkileri: Türk Ekonomisi Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 13-30.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors. Journal of Eco¬nomic Dynamics and Control. 12(2-3), 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration-With Applications to The Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 52(2), 169-210.
• Krugman, P. (1988). Financing vs. Forgiving A Debt Overhang, NBER Working Paper, No. 2486, 1-32.
• Margolin, D. (2007). Financial Stability and Local Currency Bond Markets. Committee on the Global Financial System Papers, 28, 1-142.
• Nart, E. Ç. (2015). Dış Borç Yönetimi Açısından Finansal Kriz Riski. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 71-85.
• Nelson, C. R. ve Plosseri C. R. (1982), Trends and Random Walks in Macroeconmic Time Series: Some Evidence and İmplications, Journal of Monetary Economics, 10(2), 139-162.
• Neven, D. ve Wyplosz, C. (1999). Relative Prices, Trade and Restructuring in European Industry. Oxford University Press. (Ed. M. Dewtripont, A. Sapir ve K. Sekkat), Trade and jobs in Europe: Much ado about nothing? (s. 33-49).
• Obstfeld, M. ve Rogoff, K. (1995). Exchange Rate Dynamics Redux. Journal of Political Economy, 103(3), 624-660.
• Osterwald‐Lenum, M. (1992). A Note With Quantiles of The Asymptotic Distribution of The Maximum Likelihood Cointegration Rank Test Statistics. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54(3), 461-472.
• Özatay, F. ve Sak, G. (2019). Maliye Politikasında Manevra Alanı Var Mı? Ekonominin Seyir Defteri, TEPAV, 1-16.
• Özgen, F. B. ve Güloğlu, B. (2004). Türkiye'de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31(Haziran). 93-114.
• Papaioannou, M. G. (2009). Exchange Rate Risk Measurement and Management: Issues And Approaches for Public Debt Managers. South-Eastern Europe Journal of Economics, 1, 7-34.
• Penalver, A. ve Thwaites, G. (2006). Fiscal Rules for Debt Sustainability in Emerging Markets: The Impact of Volatility and Default Risk. Bank of England Working Paper, No. 307, 1-25.
• Reinhart, C. M. (2002). Default, Currency Crises, and Sovereign Credit Ratings. The World Bank Economic Review, 16(2), 151-170.
• Saheed, Z. S., Sani, I. E. ve Idakwoji, B. O. (2015). Impact of Public External Debt on Exchange Rate in Nigeria. European Journal of Business and Management, 7(21), 51-57.
• Schonerwald da Silva, C. E. ve Vernengo, M. (2007). Foreign Exchange, Interest and The Dynamics of Public Debt in Latin America. Department of Economics Working Paper Series, No. 2007-02, The University of Utah, 1-20.
• Sène, B. (2004). Impact Du Fardeau Virtuel De La Dette Sur Le Taux De Change Réel D’équilibre Des Pays En Développement: Un Modèle Théorique. EURIsCO, No. 2004-17, Université Paris Dauphine.
• Stock, J. H. ve Watson, M. W. (1988). Testing For Common Trends. Journal of the American Statistical Association. 83(404). 1097-1107.
• Tanner, E. ve Samake, I. (2008). Probabilistic Sustainability of Public Debt: A Vector Autoregression Approach for Brazil, Mexico, and Turkey. IMF Staff Papers, 55(1), 149-182.
• T. C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Merkezi Yönetim Borç İstatistikleri, https://www.hmb.gov.tr /kamu-finansmani-istatistikleri (24.11.2019)
• Temür, Y., Çetin, A., Eroğlu, N. ve Eroğlu, İ. (2014). Maastricht Kriterleri Çerçevesinde Türkiye’nin Kamu Borç Yükü Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 229-243.
• Tille, C. (2003). The Impact of Exchange Rate Movements on US Foreign Debt. Federal Reserve Bank of New York - Current Issues in Economics and Finance, 9(1), 1-7.
• Ulusoy, A. ve Kara, D. (2017). Kamu Borç Yönetiminin Maliye ve Para Politikası İle Uyum Sorunu: Türkiye Pratiği. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 29-38.
• Uzunoğlu, S. (2005). Döviz Kuru: Kamu Borç Stoku ve Finansal Kesime Etkisi. Finans-Politik & Ekonomik Yorumlar, 42(498), 8-14.
• World Government Bonds, http://www.worldgovernmentbonds.com/cds-historical-data/turkey/ 5-years/ (26.11.2019)
• Yavuz, H. H. (2009), Kamu Borç Yönetiminde Yabancı Para Cinsinden Borçlanmanın Etkileri: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, 157, 277-292.
• Yien, L. C., Abdullah, H., ve Azam, M. (2017). Granger Causality Analysis Between Inflation, Debt And Exchange Rate: Evidence From Malaysia. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 7(1), 189-196.