Effect of Inflation on Fınancial Statements and Inflation Accounting

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 27, 717 - 741, 31.12.2022

Ersin Yenisu

https://doi.org/10.38155/ksbd.1165484

Cited By: 1

Öz

Inflation accounting has been used for a long time by countries experiencing high inflation or hyperinflation. At the beginning of the 21st century, Turkey has developed important legal framework for inflation accounting or inflation adjustment. However, since the inflation rates in Turkey have been below the criteria determined by law in the last twenty years, no general inflation accounting application has been made in our country, except for 2004. Today, however, the fact that inflation has reached high figures again has brought the discussion of inflation accounting back to the agenda. On the other hand, considering that inflation is a structural problem for Turkey and that it can rise again at any time, the importance of inflation accounting will be understood. Inflation accounting is divided into two as "partial (traditional) methods" and "general methods" in the literature and practice. Among the general qualified methods, the "general price percentage method" is the most frequently used. In this study, inflation accounting as a method that increases the quality of accounting information and ensures the reliability of financial statements is discussed in general terms and an application example is developed. In the study, it was concluded that inflation accounting should be better understood by professional accountants and it would be beneficial to apply inflation accounting continuously in the ordinary course of work.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Inflation Adjustment, Inflation Accounting

Enflasyonun Finansal Tablolara Etkisi ve Enflasyon Muhasebesi

Öz

Enflasyon muhasebesi yüksek ya da hiperenflasyon yaşayan ülkeler tarafından uzunca bir süredir kullanılmaktadır Türkiye 21. yüzyılın başlarında enflasyon muhasebesi ya da enflasyon düzeltmesi konusunda önemli denilebilecek yasal çerçeve geliştirmiştir. Fakat son yirmi yılda Türkiye’de enflasyon oranları yasayla belirlenen kriterlerin altında seyrettiği için ülkemizde, 2004 yılı hariç, genel nitelikli bir enflasyon muhasebesi uygulaması yapılmamıştır. Günümüzde ise enflasyonun tekrardan yüksek rakamlara ulaşması enflasyon muhasebesi tartışmalarını yeniden gündeme getirmiştir. Bununla birlikte enflasyonun Türkiye açısından yapısal bir problem olduğu ve her an tekrar yükselebileceği dikkate alınırsa enflasyon muhasebesinin önemi anlaşılacaktır. Enflasyon muhasebesi literatürde ve uygulamada “kısmi (geleneksel) yöntemler” ve “genel nitelikli yöntemler” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel nitelikli yöntemler içerisinde ise “genel fiyat yüzdesi yöntemi” en sık kullanılandır. Bu çalışmada muhasebe bilgi kalitesini arttıran ve finansal tabloların güvenilirliğini sağlayan bir yöntem olarak enflasyon muhasebesi konusu genel hatlarıyla ele alınmış ve bir uygulama örneği geliştirilmiştir. Çalışmada, enflasyon muhasebesinin muhasebe meslek mensupları açısından daha iyi anlaşılmasının sağlanması gerektiği ve enflasyon muhasebesinin olağan iş akışı içerisinde sürekli uygulanmasının faydalı olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Enflasyon Düzeltmesi, Enflasyon Muhasebesi, Inflation, Inflation Adjustment, Inflation Accounting

Kaynakça

• 5024 Sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2022, Ağustos). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2003/12/20031230.htm#1,
• ACAR, D. ve TUGAY, O. (2005). Enflasyon düzeltmesi ve uygulama düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 26, 81-94.
• AÇIK, S. (2006). Enflasyonun finansal tablolar üzerindeki etkilerini giderici bir tedbir olarak enflasyon muhasebesi ve Türkiye’deki yasal düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345-360.
• AKDOĞAN, M. U. (2013). Onuncu yılındaki enflasyon düzeltmesi düzenlemelerinin devam eden etkileri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi (MÖDAV), 2013/4, 63-84.
• ALTINIŞIK, İ. (2019). Enflasyonun işletmeler üzerindeki etkisi ve bu etkileri gidermeye yönelik yöntemler. Ankara: Institution of Economic Development And Social Researches (İKSAD) Publications.
• AKTAŞ, R. (2009). Enflasyon muhasebesi uygulamasının KOBİ’ler ile SPK’ya tabi işletmelerin finansal tabloları üzerindeki etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 1-15.
• ARSOY, A. P. ve GÜCENME, Ü. (2009). The development of inflation accounting in Turkey, Critical Perspectives on Accounting, 20, 568-590.
• ARZOVA, S. B. ve ŞAHİN, B. Ş. (2022). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama süreçleri ve enflasyon muhasebesinin finansal tablolara etkisi. Mali Çözüm, 32(170), 13-31.
• BİLİCİ, N. (2003). Enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerini azaltmak için Türkiye’de uygulanan önlemler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1-2), 65-85.
• ÇANKAYA, F. ve DİNÇ, E. (2004). 5024 Sayılı Kanun’la getirilen enflasyon muhasebesi uygulaması ve doğurduğu sorunlar. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3-4), 369-384.
• DEMİR, Ö. (2018). 5024 Sayılı Kanunun uygulanmasında enflasyon endeksi ve uygulama sorunlarına bakış. Social Science, 13(2), 42-53.
• HACIRÜSTEMOĞLU, R. (1992). Enflasyonun muhasebeye etkisi. Marmara İletişim Dergisi, 1, 85-87.
• İLERİ, H. ve ALTINIŞIK, İ. (2004). Enflasyon düzeltmesinin gerekliliği enflasyon muhasebesinin uygulanabilirliği ve muhasebeciler üzerinde yapılan bir araştırma: Karaman örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 7(1-2), 39-52.
• KANTAR, M. A., ABAR, H. ve ÖNDEŞ, T. (2021). Enflasyonun işletmelerin finansal oranlarına etkisi: BİST imalat sektöründe bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 90, 1-18.
• KARAPINAR, A. ve AYANOĞLU, Y. (2005). Enflasyon düzeltmesi uygulamasının meslek mensuplarına etkisi üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16, 1-16.
• KARASİOĞLU, F. ve ERDEMİR, N. K. (2005). Enflasyon muhasebesi uygulamalarında temel işlemler üzerine bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 145-167.
• KELEŞ, D. (2015). TMS 29 Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama standardı çerçevesinde finansal tabloların düzeltilmesi ve finansal analiz sonuçları üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 31-52.
• KIRKULAK, B. ve BALSARI, Ç. K. (1197). Enflasyon muhasebesi ve hisse senedi getirileri: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) üzerine bir uygulama. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Dergisi, 11(42), 19-36.
• KİSALİ, Y., IŞIKLILAR, S. ve BOZKURT, N. (2003). Enflasyon muhasebesi: yöntemler, standartlar, uygulamalar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• ÖZDEMİR, F. S. ve ARSLAN, S. (2007). Enflasyon muhasebesinde kullanılan yöntemlerin karşılaştırmalı analizi. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 87-104.
• ÖZKAN, T. (2005). Enflasyon muhasebesi uygulamasının firmaların finansal yapıları üzerine etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakış, 15, 49-72.
• ÖZTÜRK, V. (2008). Enflasyon muhasebesi uygulamasının mevduat bankalarının kârlarına olan etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi (MÖDAV), 10(1), 109-140.
• ÖZULUCAN, A. (2002). Enflasyonun muhasebe verileri üzerindeki etkileri, Türkiye Muhasebe Standardı - 2 ve Sermaye Piyasası Kurulu Seri: XI - No: 20 çerçevesinde önerilen enflasyon muhasebesi yöntemi ve enflasyon muhasebesine geçişte alınabilecek önlemler. Yönetim ve Ekonomi, 9(1-2), 25-41.
• SEVİLENGÜL, O. (2005). Genel Muhasebe. (12. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• TEKŞEN, Ö. ve ATAY, S. (2004). Vergi hukuku açısından enflasyon muhasebesinin finansal tablolara etkileri. Sayıştay Dergisi, 55, 41-52.
• TUNÇSİPER, B. ve KÖROĞLU, Ö. (2006). Enflasyonun otomotiv sektöründeki işletmeler üzerindeki etkisi: Balıkesir ili örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(15), 43-63.
• TÜİK (2022, Ağustos) Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE). Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/.
• ULUSAN, H. (2002). Yeniden değerleme uygulamasının sermayeyi koruyucu etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 111-128.
• VAROL, N. (2022). Inflation accounting in terms of tax legislation and accounting standards in Turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 93, 19-30.
• YILDIZ, F. (2018). Türkiye’de muhasebe bilgi sisteminden sağlanan bilginin yeterliliği ve enflasyon muhasebesi uygulanması gereği. Accounting and Financial History Research Journal, 14, 202-217.
• YÜKÇÜ, S. ve ÖZKAN, S. (2004). Enflasyon muhasebesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.