1939 Erzincan Depreminin Giresun’a Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 30, 325 - 340, 30.06.2024

Muharrem Turp

https://doi.org/10.38155/ksbd.1356358

Öz

27-28 Aralık 1939 gecesi merkez üssü Erzincan olan büyük bir deprem yaşandı. Bu deprem geniş coğrafyada etkili oldu. Bu yerlerden biri de Giresun’du. Şehrin tüm ilçeleri bu depremi hissetti. Ancak en büyük yıkım Şebinkarahisar ve Alucra ilçelerinde gerçekleşti. Mevsimin kış olması ve deprem nedeniyle yolların kapanması Giresun’dan ilçelere gerçekleştirilecek yardımı geciktirdi. Özellikle Şebinkarahisar’ın merkezle iletişim kuramaması nedeniyle ilk anlarda yıkımın boyutları bilinmemekteydi. Ancak ilerleyen günlerde Giresun’da depremin bilançosu ortaya çıkmaya başladı. Tüm ilçelerde depremzedeler için yardım kampanyaları yapılırken başta İstanbul olmak üzere çeşitli şehirlerden de sağlık personeli, giyecek, yiyecek gibi yardımlar da gelmeye başladı. Çalışmada 1939 Erzincan Depremi’nin Giresun’da meydana getirdiği yıkım, deprem sonrası yapılan çalışmalar ve yardım faaliyetleri Cumhuriyet Arşivi, yerel ve ulusal basın ile telif ve tetkik eserler ışığında incelenerek ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Giresun, Şebinkarahisar, Alucra, Deprem, Yardım

Kaynakça

• (1940). TBMM zabıt ceridesi, 8. Ankara: TBMM Matbaası
• AFAD. (2018). Türkiye deprem tehlike haritası. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi.
• Akgün, S. K. ve Uluğtekin, M. (2001). Hilal-i ahmer’den kızılay’a II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi İşletmeciliği.
• Alucradan gelen ikinci resmi haberler. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• BCA, 30.10.0.0/119.844.1, Ek: 99B, 29.12.1939.
• BCA, 30.18.1.2/95.46.10, Dosya Ek:99, 04.04.1941.
• Bulacakda zelzele tahribatı. (1940, 13 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 2.
• Büyük zelzele felaket. (1939, 28 Birinci Kânun) Akgün, s.1. C.H.P ş. karahisar kaza reisinden vilâyette idare heyeti reisine. (1940, 10 Şubat). Yeşil Gireson, s. 1. C.H.P. bölge müfettişimiz geldiler. (1940, 17 Şubat). Yeşil Gireson, s. 1.
• C.H.P. bölge müfettişimiz orduya gittiler. (1940, 24 Şubat). Yeşil Gireson, s. 1.
• Canbolat, B. B. ve Tüydeş, H. ve Erberik, A. ve Karaesmen, E. (2007). Deprem. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Çınarlar camii. (1940, 13 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 2.
• Eğribelde can kurtaran kahramalar. (1940, 27 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Felâketzedelere yardım işleri. (1939, 13 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Fındık piyasası durdu, Yeşil Gireson, 27 İkinci Kânun 1940, Sene: 15, sayı 618, s.1).
• Gireson şehir halkının para yardımı 9000 lirayı buldu. (1940, 27 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1. Giresun İl Kültür Turizm Müdürlüğü (2023). Kamu yapıları. Erişim adresi: https://giresun.ktb.gov.tr/TR-161770/kamu-yapilari.html.
• Giresun valisi ve ş. karahisar kaymakamının beyanatları. (1940, 12 İkincikânun). Yeni Sabah, s. 1. Giresunda zelzelenin akisleri ve yardımlar. (1940, 13 İkincikânun). Yeni Sabah, s. 6.
• Giresunun maddî zararı 12 milyon lirayı buluyor. (1940, 3 İkincikânun). Yeni Sabah, s. 1.
• Gün geçtikçe facia artıyor, (1940, 6 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Haçin, İ. (2014). 1939 Büyük erzincan depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30 (88), 37-70.
• Halkın felâketzedelere yardımı devam ediyor. (1940, 2 İkincikânun). Yeni Sabah, s. 2.
• İçimizde dolaşan felâketzedeleri de ihmal etmiyelim. (1940, 10 Şubat). Yeşil Gireson, s.1. İlk ve orta okulların kapalı bulunmasına artık tahammül edilemiyor. (1940, 27 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• İrkin, Z. (2022). Osmanlı türkiyesi’nde depremler ve afet yönetimi (1900-1923) (Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• İstanbul’un yardımı. (1939, 6 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 3.
• Köse, R. (2021). 1939 Erzincan depremi: kayıplar, çevre vilayetlere etkileri, yurtiçi ve yurtdışından yapılan yardımlar. İstanbul: Libra Yayıncılık.
• Milli yardım komitasının gireson kolunun çalışmaları. (1939, 6 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Mütemmim haberler. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1,4.
• Okul binalarımız. (1940, 13 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 2.
• Ortaokul derslere başlayabildi. (1940, 9 Mart). Yeşil Gireson, s. 1.
• Ortaokul hâlâ açılmadı. (1940, 10 Şubat). Yeşil Gireson, s. 1.
• Özmen, B. (2012). Türkiye deprem bölgeleri haritalarının tarihsel gelişimi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 5 (1), 43-55.
• Sayın valimiz okullarda. (1940, 3 Şubat). Yeşil Gireson, s. 1.
• Ş. karahisar felâketine dair duyulanlar. (1940, 17 Şubat 1939). Yeşil Gireson, s. 3.
• Ş. karahisar mektupları. (1940, 9 Mart). Yeşil Gireson, s. 2.
• Ş. karahisar ve alucara kazalararına ilk yardım. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Ş. karahisar zelzele faciasının resmi telgrafı. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• T.C. Giresun Valiliği İl Afet Ve Acil Durum Müdürlüğü (2021). İRAP.
• Tosik Dinç, F. (2016). Ulus gazetesine göre 1939 erzincan depremi. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 1-21. http://dx.doi.org/10.22464/diyalektolog.112
• Tuğluoğlu, F. (2015). 1939 büyük anadolu zelzelesi ve erzincan vilayetinde yardım faaliyetleri. History Studies, 7 (4), 113-136. https://dx.doi.org/10.9737/hist.20152715326
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.1.0.0/121.769.1, Dosya Ek: K4, 00.00.1939.
• Yardım sevenler cemiyeti de işe başladı. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 3.
• Yıkılan büyük binalara dair. (1940, 13 İkinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Yüksel, A. (2001). 1939 Erzincan depremi hakkında bazı düşünceler. Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Âfetler ve Deprem Semineri, 22-23 Mayıs 2020, İstanbul, Bildiriler kitabı içinde (s.249-262). İstanbul: “Globus” Dünya Basımevi.
• Zelzele sahasından son malûmat. (1940, 1 İkincikânun). Yeni Sabah, s. 6.
• Zelzelenin müthiş zayıatı. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.
• Zelzelenin tafsilatı. (1939, 30 Birinci Kânun). Yeşil Gireson, s. 1.