Mimar Sinan Türbesi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 30, 36 - 48, 30.06.2024

Nacide Öter

https://doi.org/10.38155/ksbd.1374404

Öz

Osmanlı Klasik Dönem sanatı ve mimarisi dediğimiz zaman ilk akla gelen isim Mimar Sinan’dır. Bu dönemin mimarisini ve sanatını anlamamız için onun yapmış olduğu eserleri mimarlık, mühendislik ve sanatsal açıdan o dönemin şartlarıyla beraber kavramamız gerekir. Her eserine ayrı bir yenilik kazandıran Sinan, kırk sekiz yaşında mimar başı olmuştur. Kendi hayatını anlatan Tezkiretü’l Bünyan, Tezkiretü’l Ebniye ve Tuhfetu’l Mimarin isimli eserlerde yapmış olduğu eserlerin listesi verilmiştir. Fakat birinci elden diyebileceğimiz bu eserlerde dahi kendisine mal edilen eserler birbiriyle bağdaşmazlar. Mimar Sinan Türbeleri birçok araştırmacının konusunu oluştursa da kendisine mal edilen türbe sayısı da belirsizdir. İlk elden dediğimiz bu kaynaklarda onun eseri olarak geçen türbeler de ne yazık ki birbiriyle bağdaşmaz. Bu noktada Sinan’ın kendi türbesinin de mimarı olup olmadığı belirsizdir. Türbesini kendisinin inşa ettiği bilinmese de yerini kendisinin belirlediği bilinmektedir. Türbe, kalfalık eseri Süleymaniye camisinin kuzeyinde yer alır. Birçok padişaha, sultana, şehzadeye, devlet erkânına oldukça anıtsal nitelikte türbe inşa eden Sinan’ın türbesi, mütevazı yapısı ile dikkat çeker. Dikdörtgen planlı türbe baldaken şeklinde bir tasarıma sahiptir. Dört ayak tarafından taşınan oldukça büyük türbeler inşa eden Sinan’ın kendi türbesi böyle değildir. Camilerde benimsediği modüler sistemi burada da uygulamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimar Sinan, Türbe, Baldaken, Geometri, Modüler Sistem.

Kaynakça

• Alioğlu, E. F. ve Köroğlu, N. (2011). Mimar Sinan camilerinde modüler sistem. Sigma,(3), 331-340.
• Alioğlu, F. (2023). Şehzade mehmet camisi modüler tasarımı. Belleten, 87 (308), 88-111. https://doi.org/10.37879/belleten.2023.087.
• Akyürek, E. M. ve Kahraman, G. (2021). Sinan’ın camilerinde yapı mühendisliği sanatı. Sanat Tarihi Dergisi, 30 (1), 255-283. https://doi.org/10.29135/std.817575.
• Arseven, C. E. (1956). Tük sanatı tarihi. İstanbul: MEB.
• Aslanapa, O. (1999). Türk sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ateş, İ. (1998). Vakfiyesinin ihtiva ettiği bilgiler ışığında mimar sinan. S. Bayram (Ed.), Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri I,içinde (s.3-32), Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Bilge, A. (1973). Mimar Sinan hakkında araştırmalar II. Sanat Tarihi Yıllığı, (5), 141- 173.
• Bulut, M. (2014). Servet Seza Kadın Efendi Türbesi. M. Eser vd. (Ed.), Uluslararası Katılımlı XVI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Bildirileri I kitabı içinde (s. 141-150). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Carr, E. H. (2018). Tarih nedir?. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelebi, M. S. (1988). Tezkiretü’l bünyan Mimar Sinan’ın kendi ağzından hayatı ve eserleri. S. Erdem (Haz.), İstanbul: Binbirdirek Yayınları.
• Çelebi, M. S. (2002). Yapılar kitabı tezkiretü’l bünyan ve tezkiretü’l ebniye (Mimar Sinan’ın anıları). H. Develi (Haz.), İstanbul: Koçbank.
• Daş, E. (2007). Erken dönem Osmanlı türbeleri. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Erçağ, B. (1989). Mimar Sinan’ın inşa ettiği türbeler. İ. Ateş vd (Ed.), VI. Vakıf Haftası Türk Vakıf Medeniyeti Çerçevesinde Mimar Sinan ve Dönemi Sempozyumu içinde (s. 7-14). İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Genç, U. (2019). Askeri müze koleksiyonunda mimar Sinan’a atfedilen pergel. Masrop E-Dergi Aksel Tibet Anısına, 13 (1), 62-73.
• Güneş Avşin, G. (2014). Hassa mimarlar ocağı ve Mimar Sinan. Tarih Okulu Dergisi, (XVII), 375-391.
• Güran, M. A. ve Abalı, A. Z. (2011). Melchior lorichs’in istanbul panoramasındaki osmanlı kimdir ?. Belleten, 75(273), 361-372. https://doi.org/10.37879/belleten.2011.361.
• Kılcı, A. (2005). Erken Osmanlı (1299-1451) baldaken türbeleri. Vakıflar Dergisi, (29), 255-286.
• Konyalı, İ. H. (1948). Mimar koca Sinan. İstanbul: Ekspes Basımevi.
• Kuban, D. (1997). Sinan’ın sanatı ve Selimiye. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Kuban, D. (2007). Osmanlı mimarisi. İstanbul: Yem Yayınları.
• Kuran, A. (1973). Mimar Sinan yapısı Karapınar II. Selim camiinin proporsiyon sistemi üzerinde bir deneme. VII. Türk Tarih Kongresi, II kitabı içinde (s. 711-723). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kuran, A. (1988). Mimar Sinan’ın türbeleri. s. bayram (Ed.), Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri I, (s. 223-238), içinde. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Kurtbil, Z. H. (2009). Selim II. türbesi. TDV İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 36, ss. 418-420). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köroğlu, N. (2010). Mimar sinan camilerinde strüktür morfolojisi üzerine bir araştırma: Kılıç ali paşa camisi. (Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Mülayim, S. (2001). Ters lale Osmanlı mimarisinde Sinan çağı ve Süleymaniye. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Mülayim, S. (2010). Süleymaniye Camii ve külliyesi. TDV İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 8, ss.114-119). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mülayim, S. (2018). Mimar Sinan’ın mezarında teşhis-i meyyit. Belleten, LXXXII (294), 511-531. https://doi.org/10.37879/belleten.2018.511.
• Orbeyi, N. (2016). Çift revaklı Osmanlı camilerinde modüler sistem. METU Journal of The Faculty of Architecture, 33 (2), 201-225. http://dx.doi.org/10.4305/metu.jfa.2016.2.7.
• Önkal, H. (1989). Sinan’ın türbe mimarisi. D.E.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, (V), 61-105.
• Saatçi, S. (2018). Sinan ve türbe mimarisi. Düşünen Şehir, (5), 66-75.
• Spencer, C. (1962). Sinan: Kanuni Sultan Süleyman’ın baş mimarı. (N. Sinemoğlu, Çev.). Vakıflar Dergisi, (5), 193-198.
• Son Posta, (2023, Mayıs). Mimar Sinan’ın kemikleri üzerinde tetkikler yapılıyor. Erişim adresi: https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1935-08-04/1
• Sönmez, Z. (2009). Sinân-î atîk. TDV İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 37, ss.228). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şehsuvaroğlu, Y. H. (2005). Asırlar boyunca İstanbul eserleri olayları kültürü. İstanbul: Ladin Matbaacılık.
• Tali, Ş. (2010). İstanbul su sebillerinde Eminönü sebillerinin yeri ve önemi, Sanat Dergisi, (15), 47-64.
• Tan, (2023, Mayıs). Mimar Sinan’ın kafatası antropoloji müzesinde. Erişim adresi: https://www.gastearsivi.com/gazete/tan/1935-08-06/1
• Tuncer, O. C. (1981). Orantı ve modül üzerine Selçuklu yapılarından bazı örnekler. Vakıflar Dergisi, (13), 449-488.
• Ülgen, A, S. (1989). Mimar sinan yapıları (Katalog). F. Yenişehirlioğlu ve E. Madran (Ed.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yakıt, İ. (2021). Mimar Sinan’ın milliyeti hakkında yapılan tartışmalar. Türk Dünyası Araştırmaları, 128 (252), 93-110.