Maymun Çiçeği Virüsünün Acil Durum Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 833 - 852, 31.12.2024

Galip Usta

https://doi.org/10.38155/ksbd.1176777

Öz

Geçmişten günümüze birçok salgın olayının yaşandığı ve bu salgınların toplum üzerinde çeşitli etkilerinin olduğu bilinmektedir. Yapılan bu çalışmada Mayıs 2022 tarihinden itibaren görülmeye başlayan maymun çiçeği virüsüne ilişkin vaka durumlarının ve konuya ilişkin toplumsal eğilimlerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada verilerinin elde edildiği tarihe kadar en fazla vaka bildiren ülkenin Amerika Birleşik Devletleri, en fazla tweet atılan zamanın 21:00-21:59 saatleri arası, en fazla tweet atılan günün perşembe olduğu tespit edilmiştir. Atılan tweetlerin %43,5’nin nötr ve %32,4’ünün kısmen pozitif içerikli olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak 2022 yılında tekrardan kendisini gösteren maymun çiçeği virüsünün bir tehdit olarak algılanmasının ve gerekli tedbirlerin alınmasının yerinde olacağı söylenebilir. Kullanıcıların en fazla tweet attığı dönemlerin tespit edilmesi, yetkililer tarafından yapılacak uyarı mesajlarının zamanlaması ve etkileşim yönünden yönetilmesi açısından değerli olabilir. Eğitim faaliyetleri ve yetkililer tarafından düzenli bilgi aktarımı, hastalığın yönetimi ve kontrolü için kritik öneme sahiptir. Bu tür salgın olaylarında, ilgili kurum ve kuruluşların, sivil toplum kuruluşlarının ve toplumun iş birliği içinde hareket etmesi ve toplumsal yönetim stratejilerinin uygulanması, yaşanan durumlarla başa çıkmada önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Acil Durum, Maymun Çiçeği, Salgın, Toplumsal Yönetim

Kaynakça

• Adler, H., Gould, S., Hine, P., Snell, L. B., Wong, W., Houlihan, C. F., ...ve Hruby, D. E. (2022). Clinical Features and Management of Human Monkeypox: A Retrospective Observational Study in the UK. The Lancet Infectious Diseases.
• AFAD. (2014). Afet ve Acil Durum Başkanlığı. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. https://www.afad.gov.tr/kitaplar (Erişim tarihi: 22.07.2022).
• Alshahrani, N. Z., Alzahrani, F., Alarifi, A. M., Algethami, M. R., Alhumam, M. N., Ayied, H. A. M., ... & Sah, R. (2022). Assessment of Knowledge of Monkeypox Viral İnfection Among The General Population İn Saudi Arabia. Pathogens, 11(8), 904.
• Angelo, K. M., Petersen, B. W., Hamer, D. H., Schwartz, E. ve Brunette, G. (2019). Monkeypox Transmission Among İnternational Travellers—Serious Monkey Business?. Journal of Travel Medicine, 26(5), taz002.
• BBC. (2022). Monkeypox: Two More Confirmed Cases of Viral Infection. https://www.bbc.com/news/uk-england-london-61449214 (Erişim tarihi: 22.07.2022).
• Breman, J. G.,Steniowski, M. V., Zanotto, E., Gromyko, A. I. ve Arita, I. (1980). Human Monkeypox, 1970-79. Bulletin of the World HealthOrganization, 58(2), 165.
• Brown, K. ve Leggat, P. A. (2016). Human Monkeypox: Current State of Knowledge and İmplications for The Future. Tropical Medicine and İnfectious Disease, 1(1), 8.
• CDC. (2022). 2022 Monkeypox Outbreak Global Map. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/response/2022/world-map.html (Erişim tarihi: 22.07.2022).
• Cho, C. T. ve Wenner, H. A. (1973). Monkeypox Virus. Bacteriological Reviews, 37(1), 1-18. Creswell, J.W. (2006). Understanding Mixed Methods Research, (Chapter 1). https://www.sagepub.com/sites/default/files/upm-binaries/10981_Chapter_1.pdf (Erişim tarihi: 22.07.2022).
• Damon, I. K. (2012). Smallpox, Monkeypox, and Other Poxvirus Infections. In Goldman's Cecil Medicine (ss. 2117-2121). WB Saunders.
• Duggan, M., Ellison, N. B., Lampe, C., Lenhart, A. ve Madden, M. (2015). Social Media Update 2014. Pew Research Center, 19, 1-2.
• Ennab, F., Nawaz, F. A., Narain, K., Nchasi, G., Essar, M. Y., Head, M. G., ...ve Shen, B. (2022). Monkeypox Outbreaks in 2022: Battling Another “Pandemic” of Misinformation. International Journal of Public Health, 138.
• Grant, R., Nguyen, L. B. L. ve Breban, R. (2020). Modelling Human-to-Human Transmission of Monkeypox. Bulletin of the World Health Organization, 98(9), 638.
• Harris, E. (2022). What to Know About Monkeypox. JAMA.
• Heymann, D. L., Szczeniowski, M. ve Esteves, K. (1998). Re-emergence of Monkeypox in Africa: A Review of The Past Six Years. British Medical Bulletin, 54(3), 693-702.
• Hutson, C. L., Gallardo-Romero, N., Carroll, D. S., Clemmons, C., Salzer, J. S., Nagy, T., ...ve Damon, I. K. (2013). Transmissibility of the Monkeypox Virus Clades Via Respiratory Transmission: İnvestigation Using The Prairie Dog-Monkeypox Virus Challenge System. PLoS One, 8(2), e55488.
• Jahanbin, K. ve Rahmanian, V. (2020). Using Twitter and Web News Mining To Predict COVID-19 Outbreak. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 13(8), 378.
• Jahanbin, K., Jokar, M. ve Rahmanian, V. (2022). Using Twitter and Web News Mining To Predict The Monkeypox Outbreak. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 15(5), 236.
• Ježek, Z., Grab, B., Szczeniowski, M. V., Paluku, K. M. ve Mutombo, M. (1988). Human Monkeypox: Secondary Attack Rates. Bulletin of the World Health Organization, 66(4), 465.
• Johnson, B. ve Turner, L. A. (2003). Data Collection Strategies in Mixed Methods Research. Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research, 297-319.
• Kumar, N., Acharya, A., Gendelman, H. E. ve Byrareddy, S. N. (2022). The 2022 Outbreak and The Pathobiology of The Monkeypox Virus. Journal of Autoimmunity, 102855.
• Louten, J. (2016). Virus Structure and Classification. Essential Human Virology, 19.
• Mavragani, A. ve Ochoa, G. (2019). Google Trends in İnfodemiology and İnfoveillance: Methodology Framework. JMIR Public Health and Surveillance, 5(2). https://doi.org/10.2196/13439
• Mathieu, E., Dattani, S., Ritchie, H., Spooner F. ve Roser, M. (2022) - "Monkeypox". Publishedonline at OurWorldInData.org. 'https://ourworldindata.org/monkeypox (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• McCollum, A. M. ve Damon, I. K. (2014). Human Monkeypox. Clinical İnfectious Diseases, 58(2), 260-267.
• Meyer, H., Perrichot, M., Stemmler, M., Emmerich, P., Schmitz, H., Varaine, F., ...ve Formenty, P. (2002). Outbreaks of Disease Suspected of Being Due To Human Monkeypox Virus İnfection in The Democratic Republic of Congo in 2001. Journal of Clinical Microbiology, 40(8), 2919-2921.
• Mınıstry of Health & Famıly Welfare. (t.y.). GuıdelınesFor Management of Monkeypox Dısease. https://main.mohfw.gov.in/diseasealerts-0 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• NCDC. (2019a). Nigeria Centre for Disease Control. Weekly Epidemiological Report. https://ncdc.gov.ng/reports/257/2020-april-week-17 (Erişim tarihi: 25.08.2022). NCDC. (2019b). National Monkeypox Public Health Response Guidelines. https://ncdc.gov.ng/themes/common/docs/protocols/96_1577798337.pdf (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• Nguyen, P. Y., Ajisegiri, W. S., Costantino, V., Chughtai, A. A. ve MacIntyre, C. R. (2021). Reemergence of Human Monkeypox and Declining Population Immunity in The Context of Urbanization, Nigeria, 2017–2020. Emerging Infectious Diseases, 27(4), 1007.
• Nolen, L. D., Osadebe, L., Katomba, J., Likofata, J., Mukadi, D., Monroe, B., ...ve Reynolds, M. G. (2016). Extended Human-To-Human Transmission During A Monkeypox Outbreak in The Democratic Republic of The Congo. Emerging İnfectious Diseases, 22(6), 1014.
• Peter, O. J., Kumar, S., Kumari, N., Oguntolu, F. A., Oshinubi, K. ve Musa, R. (2021). Transmission Dynamics of Monkeypox Virus: A Mathematical Modelling Approach. Modeling Earth Systems and Environment, 1-12.
• Public Health England. (2018). Monkeypoxcase in England. https://www.gov.uk/government/news/monkeypox-case-in-england (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• Resmi Gazete. (2009). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm. Sayı: 27261 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• Sağlık Bakanlığı. (2022). Maymun Çiçeği (Monkeypox) Rehberi. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasicihastaliklar-haberler/monkeypox-virusu-hastaligi-maymun-cicegi-rehberi.html (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• Simpson, K., Heymann, D., Brown, C. S., Edmunds, W. J., Elsgaard, J., Fine, P., ...ve Wapling, A. (2020). Human Monkeypox–After 40 Years, An Unintended Consequence of Smallpox Eradication. Vaccine, 38(33), 5077-5081.
• Suliman, D. M., Nawaz, F. A., Mohanan, P., Modber, M. A. K. A., Musa, M. K., Musa, M. B., ...ve Moonesar, I. A. (2021). UAE efforts in Promoting COVID-19 Vaccination and Building Vaccine Confidence. Vaccine, 39(43), 6341-6345.
• Sv, P. ve Ittamalla, R. (2022). What Concerns The General Public The Most About Monkeypox Virus?–A Text Analytics Study Based on Natural Language Processing (NLP). Travel Medicine and Infectious Disease.
• Vaughan, A., Aarons, E., Astbury, J., Brooks, T., Chand, M., Flegg, P., ...ve Dunning, J. (2020). Human-to-Human Transmission of Monkeypox Virus, United Kingdom, October 2018. Emerging İnfectious Diseases, 26(4), 782.
• Volz, A. ve Sutter, G. (2017). Modified Vaccinia Virus Ankara: History, Value in Basic Research, and Current Perspectives For Vaccine Development. Advances in Virus Research, 97, 187-243.
• Vouga, M., Nielsen-Saines, K., Dashraath, P., & Baud, D. (2022). The Monkeypox Outbreak: Risks To Children and Pregnant Women. The Lancet. Child & Adolescent Health.
• WHO. (2005). World Health Organization. Internatıonal Health Regulatıons Thırd Edıtıon. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/246107/9789241580496-eng.pdf (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• WHO. (2019). World Health Organization. Optimized Supportive Care For Ebola Virus Disease: Clinical Management Standard Operating Procedures. https://apps.who.int/iris/handle/10665/325000 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• WHO. (2020). World Health Organization. COVID-19 Response İn Rwanda: Use of Drones in Community Awareness https://www.afro.who.int/news/covid-19-response-rwanda-use-drones-community-awareness (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• WHO. (2022a). World Health Organization. Clınıcal Management and Infectıon Preventıonand Control for Monkeypox. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• WHO. (2022b). World Health Organization. Second Meeting of The International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee Regarding The Multi-Country Outbreak of Monkeypox https://www.who.int/emergencies/situations/monkeypox-oubreak-2022 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• WHO. (2022c). World Health Organization. Risk Communication and Community Engagement (RCCE) for Monkeypox Outbreaks. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-RCCE-2022.1 (Erişim tarihi: 25.08.2022).
• Wu, Z. ve McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and Important Lessons From The Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of A Report Of 72 314 Cases From The Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama, 323(13), 1239-1242.
• Zumla, A., Valdoleiros, S. R., Haider, N., Asogun, D., Ntoumi, F., Petersen, E. ve Kock, R. (2022). Monkeypox Outbreaks Outside Endemic Regions: Scientific and Social Priorities. The Lancet. Infectious Diseases.