Milli Mücadele Sonrası Yapılan İlk Sanayi Sayımı (1927) Verilerine Göre Türkiye Ekonomisinin Üretim Sektörleri

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 649 - 668, 31.12.2024

Nursal Kumaş

https://doi.org/10.38155/ksbd.1370899

Öz

Bu çalışmada sanayi başlığı altında toplam on alt sınıf belirlendi ve bu sınıflar üzerinden sayım gerçekleştirildi. Söz konusu alt başlıklar şunlardı: istihraç (maden çıkarma) sanayi; tarım, evcil hayvanlar, balık ve ev ürünleri sanayi; dokuma sanayi; ağaç sanayi ve diğer bitki maddeleri sanayi; kâğıt ve karton sanayi; maden sanayi, maden işleme ve makine onarımı ve imalatı; bina ve inşaat sanayi; kimya sanayi; karma sanayi (elektrik sanayi) ve diğer çeşitli sanayiler. İşletme sayısı ve çalışan sayısı açısından bakıldığında ilk sırada tarım ve hayvancılık sanayi gelmekteydi. Toplam işletme sayısı ve çalışan sayısı göz önüne alındığında; ülkenin neredeyse yarıya yakını (işletme sayısı:%43,59; çalışan sayısı: %43,01) tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle uğraşmaktaydı. İşletme sayısı bakımından madencilik ikinci sırada gelirken, dokuma sanayi üçüncü sıradaydı. Çalışan sayısına göre; ikinci sırada dokuma ve üçüncü sırada maden sanayi gelmekteydi.

Anahtar Kelimeler

1927 Sanayi Sayımı, Ekonomi, Cumhuriyet Dönemi Üretim Sektörleri

Productive Sectors of the Turkish Economy According to the Data of the First Industrial Census (1927) After The War of Independence

Öz

In this study a total of ten subclasses were identified under the heading of industry and the census was performed through them. Those subheadings were: engraving (mining) industry; agriculture, domestic animals, fish and household products, industry; weaving industry; wood industry and other plant materials industry; paper and cardboard industry; mining industry, mine processing and machine repairing and manufacturing; building and construction industry; chemical industry; mixed industry (electricity industry) and various other industries. In terms of number of enterprises and employees, agriculture and livestock industry were the first ones. Considering the total number of enterprises and employees, almost half of the country (number of enterprises: 43,59%, number of employees: 43,01%) was engaged in agriculture and animal husbandry activities. In terms of the number of enterprises, mining was the second, while the weaving industry ranked the third. According to the number of employees weaving was the second and the third one was mining industry.

Anahtar Kelimeler

1927 Industrial Census, Economy, Productive Sectors of The Republican Period

Kaynakça

• Akduru, H. E. (2023). Yüzyıllık çınarlar: Erken Cumhuriyet Dönemi Türk girişimleri üzerine bir inceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25(2), 861-876.
• Altıparmak, A. (1998). Türkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarında müteşebbis sınıfının gelişimi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (13), 169-181.
• Ceylan, U. ve Bayazıt, M. (2012). Avanos (Nevşehir) çömlekçiliğinin bölgedeki turizm pazarlamasındaki öneminin değerlendirilmesi. Â. Öger (Ed.), 1.Uluslararası Nevşehir tarih ve kültür sempozyumu bildiriler-3 kitabı içinde (s. 73-83). Ankara: Nevşehir Üniversitesi Yayınları.
• Cillov, H. (1952). Türkiye’de sanayi sayımları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 13(1-4), 199-228.
• Cillov, H. (1970). İktisadi istatistiklerimizde 50 yıllık gelişmeler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 30(1-4), 27-46.
• Durmuş, S. ve Aydemir N.K. (2016). Atatürk dönemi Türkiye ekonomisi (1923-1938). Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(12), 155-167.
• Karayaman, M. (2014). Ankara Elektrik Türk Anonim Şirketi tarihçesi. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 16(1), 51-52.
• Kasalak, K. (2012). Teşvik-i sanayi kanunları ve Türkiye’de sanayileşmeye etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. (27), 65-79.
• Kayıran, M. ve Saygın, S. (2019). İzmir İktisat Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi. 2(5), 27-70.
• Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin tanımı, nitelikleri ve sınıflandırılması hakkında yönetmelik karar sayısı: 2005/9617 (2005). Resmi Gazete, (25997).
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) (2019, Mart). Ankara İli Maden ve Enerji Kaynakları, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Ankara_Madenler.pdf
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) (2019, Mart). Bursa İli Maden ve Enerji Kaynakları, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Bursa_Madenler.pdf
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) (2019, Mart). Eskişehir İli Maden ve Enerji Kaynakları, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Eskisehir_Madenler.pdf
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) (2019, Mart). Kastamonu İli Maden ve Enerji Kaynakları, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/kastamonu_madenler.pdf
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA). (2019, Mart). Zonguldak İli Maden ve Enerji Kaynakları, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Zonguldak_Madenler.pdf
• Öz, Hilal. (2018). Atatürk Döneminde madencilik (1923-1938). (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Özçelik, Ö. ve Tuncer, G. (2007). Atatürk dönemi ekonomi politikaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 253-266.
• Sanayi sayımı 1927. (1969). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Sarıçoban, G. (2020). Atatürk döneminde (1923-1929) Türkiye ekonomisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (44), 226-236.
• Şahinkaya, S. (2019). Cumhuriyetimizin ilk sanayi sayımı 1927: “Bir hesaplaşma hazırlığı”. Çalışma ve Toplum. 1(60), 179-208.
• Vural, İ. Y. (2008). Atatürk dönemi maliye politikaları: liberal iktisattan karma ekonomiye. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (20), 77-114.
• Yıldırım, V. E. (2014). 1923-1938 Yılları arasında Türkiye’de sanayi alanında özel sektör-devlet ilişkilerinin tarihi ve ekonomik açıdan analizi (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, E. (2024). 1927 Sanayi sayımı. Atatürk ansiklopedisi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı Yayın No: 487, 1-6.
• Yücel, H. (2017). Cumhuriyet ekonomisinin kuruluşu ve gelişimi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 347.
• 28 Teşrin-i evvel 1927 umumî nüfus tahriri mufassal neticeler fasikül I. (1929). Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü.