Türkiye ‘de Yayılış Gösteren Bazı Taksonların Karyolojik Yönden Araştırılması

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 4, 462 - 468, 05.11.2016

Osman Gedik Murat Kürşat Yaşar Kıran Mizbah Karataş

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren bazı taksonların somatik kromozom sayıları ve morfometrik özellikleri incelendi. Chrysophthalmum Schultz Bıp. cinsine ait olan Chrysophthalmum montanum (DC.) Boiss., Linum L. cinsine ait olan Linum nervosum Waldst & Kit., Scutellaria L. cinsine ait  ve endemik olan Scutellaria orientalis  subsp. bicolor (Hochst) J.R.Edm., Nepeta L. cinsine ait olan N. macrosiphon Boiss., N. trachonitica Post., ve N. racemosa Lam., türlerinin kromozom sayısı ve morfolojisi karyolojik teknikler kullanılarak araştırıldı. Diploid kromozom sayıları N. macrosiphon, N. racemosa 2n=16, C. montanum, N. trachonitica 2n=18, S. orientalis subsp. bicolor 2n=22 ve L. nervosum 2n=54 olarak bulundu. Türlere ait kromozomların median (m) ve submedian (sm) sentromerli olduğu gözlendi. N. macrosiphon türünün kromozomlarından bir çiftinde satellit, N. racemosa türünün kromozomlarından bir çiftinde sekonder konstirüksiyon gözlendi.

Anahtar Kelimeler: Chrysophthalmum, Linum, Scutellaria, Nepeta, Kromozom sayısı, karyotip

 

Karyological Investigate on Some Taxon of Naturally Growing in Turkey

 

ABSTRACT: In this study; the somatic chromosome numbers and detailed morphometric properties of some taxa distributed in Turkey were examined. C. montanum belonging to the genus Chrysophthalmum, L. nervosum belonging to the genus Linum, endemic S. orientalis  subsp. bicolor belonging to the genus Scutellaria, N. macrosiphon, N. trachonitica and N. racemosa belonging to genus Nepeta were investigated using karyological techniques. Diploid chromosome numbers were found to be N. macrosiphon, N. racemosa 2n=16, C. montanum, N. trachonitica 2n=18, S. orientalis subsp. bicolor 2n=22 ve L. nervosum 2n=54 in this taxa. Chromosomes had median region (m) and submedian (sm) centromers. A pair of satellite chromosomes (sat-chromosome) was observed in N. macrosiphon. Secondary structures was observed in N. racemosa.

Keywords: Chrysophthalmum, Linum, Scutellaria, Nepeta, Chromosome numbers, karyotype

Kaynakça

• Aytaç, Z., Yıldız, G. 1996. “A new record for the Flora of Turkey". Tr. J. of Botany, 20: 385-386.
• Baden, C. 1987. Biosystematic studies in the Nepeta sibthorpii group (Lamiaceae) in Greece. Opera Botanica, 93: 5-53.
• Buttler, K.P. 1984. Chromosomenzahlen von Gefässpflanzen aus Hessen (und dem angrenzenden Bayern), 2. Folge. Hess. Florist. Briefe, 33: 46–48.
• Dirmenci, T. 2003 Nepeta cadmea boıss. ile Nepeta sulfurıflora P.H. davıs türlerinin morfolojik olarak karşılaştırılması. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 5(2) : 38-46.
• Dirmenci, T. 2003. Türkiye'de yetişen Nepeta L. (Lamiaceae) türleri üzerinde taksonomik araştırmalar. Balıkesir Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Biyoloji ABD, Doktora tezi, 202s.
• Dmitrieva, S.A., Parfenov, V.I. 1985. Kariologicheskaja kharakteristika nekotorykh vidov poleznykh rastenij flory Belorussii. Izv. Akad. Nauk Belorussk. SSR, Ser. Biol. Nauk, 6: 3–8.
• Dönmez, A.A. 2002. Perilla: a new genus for turkey. Turk J. Bot., 26: 281-283.
• Elçi, Ş. 1982. Sitogenetikte Gözlemler ve Araştırma Yöntemleri. Fırat Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, Elazığ. 165s.
• Gedik, O., Kıran, Y., Arabacı, T., Kostekci, S. 2014. Karyological studies on the annual members of the genus Carduus L. (Asteraceae, Cardueae) from Turkey. Caryologia, 67(2):135–139.
• Ghaffari, S. M., Kelich, K. 2006. New or rare chromosome counts of some angiosperm species from Iran. Iran. Journ. Bot. 12 (1): 81-86.
• Hedge, I.C. 1992. A global survey of the Lamiaceae. Advencis in Labiatae Science, s: 7-18
• Kaczmarek, F. 1957. Nepeta cataria var. citriodora als Droge zur Gewinnung von Atherischem. Ol. Pl. Med., (Stuttgart) 5: 51–56.
• Karabacak, Ç. 2007. Scutellaria orıentalis türlerinin içerisindeki ekstrektif bileşiklerin araştırılması, SDÜ. Fen Bil. Ens., Kimya Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, 105s.
• Kharazıan, N., Zamani Shourabı, S., Yousefı, M. 2013. Chromosome count and karyotype study of eleven Nepeta L. (Lamiaceae) species from Iran. Biological Diversity and Conservation, 6(1):76-87.
• Kubo, M., Matsuda, H., Tani, T., Arichi, S., Kimura, Y., Okuda, H. 1985. Studies on Scutellaria Radix. XII. Anti-Thrombic Actions of various Flavonoids from Scutellaria radix. Chem. Pharm.Bull., 33(6):2411-2415.
• Kürşat, M., Karataş, M., Gedik, O., Kıran, Y. 2014a. Linum nervosum Waldst. & Kit. (Linaceae) Türünün Karyotip Analizi, 22. Ulusal Biyoloji Kongresi, 23-27 Haziran, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Kürşat, M., Karataş, M., Gedik, O., Kıran, Y. 2014b. Türkiye’ de Yayılış Gösteren Endemik Scutellaria orientalis L. subsp. bicolor (Hochst.) Edmondson (Lamiaceae) Taksonunun Karyotip Analizi, 22. Ulusal Biyoloji Kongresi, 23-27 Haziran, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Kürşat, M., Gedik, O., Kıran, Y. 2014c. Bitlis’te Yayılış Gösteren Bazı Nepeta L. (Lamiaceae) Türlerinin Karyotip Analizi, 22. Ulusal Biyoloji Kongresi, 23-27 Haziran, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Levan, A., Fredga, K., Sandberg, A. A. 1964. Nomenclature for centromeric position on chromosomes. Hereditas, 52: 201–220.
• Lin, Y.L., Ou, J.C., Chen, C.F., Kuo, Y.H. 1991. Flavonoids from the roots of Scutellaria luzonica Rolfe. Journal of the Chinese Chemical Society, 38: 619-623.
• Martin, E., Altınordu, F., Özcan, T., Dirmenci, T. 2013. Karyomorphological Study in Nepeta viscida Boiss. (Lamiaceae) from Turkey. Journal of Applied Biological Sciences, 7 (3): 26-30.
• Mulligan, G. A. 1984. Chromosome numbers of some plants native and naturalized in Canada. Naturaliste Canad, 111: 447–449.
• Özaydın S., Dirmenci, T. 2004. Endemik Nepeta nuda L subsp. lydıae PH Davıs alt türünün morfoloji ve karyolojisinin incelenmesi. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 6. 1.
• Paton, A. 1990. A global taxonomic investigation of Scutellaria (Labiatae). Kew Bulletin, 45(3): 399-450.
• Ranjbar, M., Mahmoudi, C. 2013. Chromosome numbers and biogeography of the genus Scutellaria L. (Lamiaceae). Caryologia, 66(3): 205–214.
• Romero Zarco, C. 1986. A new method for estimating karyotype asymmetry. Taxon, 35: 526–530.
• Rudyka, E.G. 1995. Chromosome numbers in vascular plants from the southern part of the Russian Far East. Bot. Žhurn. (Moscow & Leningrad), 80(2): 87–90.
• Saggoo, M.I.S., Srivastava, D.K., Grewal, P. 2011. Meiotic Studies in 14 Species of the Nepeta L. (Lamiaceae) From Cold Desert Regions of Lahaul-Spiti and Adjoining Areas of Northwest-Himalaya India. Cytologia, 76(3): 231–236.
• Samadi, A., Mahmodzadeh A., Hasanzadeh, G., Torkamani, R.M. 2007. Cytogenetic Studies in Four Species of Flax (Linum spp). Journal of Applied Sciences, 7(19):2832-2839.
• Shishkin, BK. (ed.) 1976. “Flora of The U.S.S.R” Vol. XX, Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR, Moskva-Leningrad (1954). Translated from Russian Israel Program for Scientific Translations. Jerussalem
• Tomimori, T., Imoto, Y., Miyaichi, Y. 1990. Studies of the Constitüents of Scutellaria species. XIII.On the Flavonoid Constitüents of the root of Scutellaria rivularis Wall. Chem.Pharm.Bull., 38(12):3488-3490.
• Yung-Qui, W., Matsuzaki, K., Takahashi, K., Okuyama, T., Sahibata, S. 1988. Studies of the Constitüents of Scutellaria species. I.The Flavonoid Glucuronides of"Bo Ye Huang Chin", Scutellaria ikonnikovii Juz. Chem.Pharm.Bull., 36(8):3206-3209.
• Zhang, Y., Guo, Y., Onda, M., Hashimoto, K., Ikeya, Y., Okada, M., Maruno, M. 1994. Four Flavonoids from Scutellaria baicalensis. Phytochemistry, 35(2):511-514.