Çanakkale Doğal Meralarında Bulunan Trifolium spumosum L. ve Trifolium angustifoilium L.’un Bazı Morfolojik, Biyolojik ve Tarımsal Özellikleri

Yıl 2017, Cilt: 20 , 22 - 27, 26.12.2017

Altıngül Özaslan Parlak , Ahmet Gökkuş Ziya Karakoyunlu Emine Sürücü

https://doi.org/10.18016/ksudobil.348892

Öz

Kurak ve yarı kurak meralarda tek yıllık
baklagiller kendi kendini tohumlayabilmesi, kaliteli ot üretmesi, toprağa azot
bağlaması, toprağın verimliliğini artırmasından dolayı ekosistem ve otlayan
hayvanlar için çok önemli bitkilerdir. Bu türler sıcak ve kurak mevsimi
tohumlarıyla geçirdikleri için, küresel ısınmaya bağlı artan kuraklık nedeniyle
son yıllarda önemleri daha da artmaktadır. Bu yüzden bu çalışma Çanakkale
meralarının yaygın yıllık üçgül türlerinden olan Trifolium spumosum L. ve Trifolium
angustifolium L. türlerinin morfolojik, biyolojik ve tarımsal özelliklerini
belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Doğal meralarda 2011 yılında her bir türden
50 adet bitki örneği çiçeklenme döneminde toprak seviyesinden kesilerek
toplanmış ve üzerinde biyometrik ölçümler yapılmıştır. T. spumosum ve T. angustifolium
türlerinin ortalama bitki boyu sırasıyla 33.44 ve 45.06 cm, ana dal sayısı 3.58
ve 5.34 adet, yan dal sayısı 2.17 ve 2.99 adet, ana dal çapı 2.56 ve 2.33 mm,
ana dalda yaprak sayısı 11.59 ve 18.84 adet, ana dalda kömeç sayısı 2.26 ve
2.53 adet, kömeçte çiçek sayısı 21.72 ve 55.98 adet, yaprak uzunluğu 5.36 ve 5.70
cm, yaprakçık boyu 2.31 ve 3.09 cm, yaprakçık eni 1.46 ve 0.42 cm, sap oranı %
65.65 ve 51.09, yaprak oranı % 21.48 ve 17.63, çiçek topluluğu oranı % 12.87 ve
31.28, bitki başına kuru madde verimi 5.73 ve 6.16 g, NDF oranı % 49.79 ve
53.02, ADF oranı % 45.80 ve 45.66, ADL oranı % 28.43 ve 31.04, ham protein
oranı da % 21.10 ve 17.75, olarak belirlenmiştir. Yapılan korelasyon analizi
sonucunda T. spumosum’un bitki boyu
ile ana dal çapı, ana dal sayısı ile yan dal sayısı, sap oranı ile yaprak oranı
ve çiçek topluluğu arasında önemli ilişki belirlenmiştir. T. angustifolium’da ise incelenen özelliklerin hemen hemen hepsi
arasında önemli ilişki saptanmıştır. Her iki bitki de tarımsal açıdan oldukça
önemli olup, tür içinde varyasyon oldukça yüksektir. Verim bakımından yüksek
olan genotipler seçilerek Akdeniz kuşağı meralarının ıslahında kullanabilecek
durumdadır. Bunun yanında bu bitkiler örtü bitkisi, arkadaş bitki ve koruyucu
bitki olarak da kullanılabilecek özelliklere sahiptirler. 

Anahtar Kelimeler

Trifolium spumosum L., Trifolium angustifolium L., morfolojik özellikler

Kaynakça

• Bakoğlu, A., Gökkuş, A., Koç, A. 1999. Dominant mera bitkilerinin biomas ve kimyasal kompozisyonlarının büyüme dönemindeki değişimi. II. Kimyasal kompozisyondaki değişimler. Doğa Tur. Tar. Ve Orm. Der.
• Bakoğlu, A., Koç, A., Erkovan, H.İ., Özaslan, A., 1999. Erzurum yöresi mera vejatasyonlarında bulunan korunga (Onobrychis viciifolia Scops.)’nın bazı özellikleri. III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, 1999, Adana, 251-255.
• Caporali F., Campiglia E., Mancinelli R., Paolini R. 2004. Maize performances as influenced by winter cover crop green manuring. Italian Journal of Agronomy, 8 (1):37-45.
• Cocks, P.S. 1998. Ecological adaptation of pasture legumes and their response to management systems. Centre for Legumes in Mediterranean Agriculture, Annual Report 1997-1998, p32-33.
• Driouech, N., Fayat, A., Ghanem, F. Al-Bitar, L. 2008. Agronomic performance of annual self-reseeding legumes and their self-establishment potential in the Apulia region of Italy. Proceedings of the 16th IFOAM Organic World Congress, Modena, Italy, 2008. pp. 1–4
• Fara G., Franca A., Porqueddu C., Caredda S., Roggero P.P. (1997).Mediche e trifogli annuali autoriseminanti per usi foraggeri e non convenzionali. I. Adattamento e persistenza. Rivista di agronomia, 31: 1009–1018.
• Hatipoğlu, R., Tükel, T. 1994. Çukurova bölgesinde bulunan doğal domuz ayrığı (Dactylis glomerata L.) bitkisinin morfolojik, biyolojik ve tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. Tarla Bitkileri Kongresi 25-29 Nisan 1994 İzmir, III Çayır-Mera ve Yembitkileri Bildirileri, 44-47.
• Koç, A., Tan, M. 1996. Erzurum meralarında doğal olarak yetişen melez yonca (Medicago varia L.)’nın bazı özellikleri.Türkiye 3.Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi,17-19 Haziran 1996, Erzurum, 621-626.
• Özaslan-Parlak A., Gökkuş, A., Samıkıran E., Şenol M.Y. 2014. Bazı yabani korunga türlerinin morfolojik ve agronomik özelliklerinin incelenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 2(2): 111-117.
• Springborg, R. 1986. Impediments to the transfer of Australian dryland agricultural technology to the Middle East. Agriculture, Ecosystems and Environments17:229-251.
• Street, K., Cocks, P., El Moneim, A.A. 1998. Ecology of subterranean vetch (Vicia sativa subsp. Amphicarpa) in North Syria. Centre for Legumes in Mediterranean Agriculture, Annual Report 1997-1998, p33-34.