Farklı Gama Işını Dozlarının İpek 607 Pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşidinin M4 Popülasyonundaki Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 20 , 232 - 235, 26.12.2017

Mehmet Çoban Süleyman Çiçek Levent Yazıcı

https://doi.org/10.18016/ksudobil.349212

Öz

Bu araştırma,  İpek 607 pamuk çeşidinin tohumlarına
uygulanan 5 farklı mutajen Cobalt 60 gama ışını dozunun (200, 250, 300, 350 ve
400 Gy)  M₄ bitkilerinde bazı
tarımsal özellikler üzerine etkilerinin belirlenmesi, mutasyon ıslahı
çalışmalarında kullanılabilecek en uygun gama ışını etkili mutasyon doz
değerini saptanması ve lif kalitesi bakımından Türk Tekstil Sanayisinin
beklentilerini karşılayabilecek çeşit geliştirilmesi amacıyla yapılmıştır. Bu
çalışma Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme tarlalarında 2016
yılında yürütülmüştür. Çalışmada tek bitkilerin randıman(%), verim (g / bitki),
lif verimi (g/bitki), iplik olabilirlik indeksi (SCI), lif inceliği (mic), lif
uzunluğu (mm), üniformite indeksi (UI %), kısa lif oranı (%), lif mukavemeti
(g/teks), lif esnekliği özellikleri İpek 607 çeşidi ile birlikte incelenerek
tek bitki seçimleri yapılmıştır. M₄ popülasyonunda tarla şartlarında
verim potansiyelleri bakımından daha iyi olduğu tespit edilen 246 adet tek
bitki seleksiyonu yapılmıştır. Verim ve lif kalitesi özellikleri birlikte
değerlendirildiğinde 200 Gy mutasyon dozundan 14 adet, 250 Gy dozdan 14 adet,
300 Gy dozdan 9 adet, 350 Gy dozdan 4 ve 400 Gy dozdan 12 adet tek bitkinin
kontrole göre daha iyi özelliklere sahip olduğundan M₅ döl
sıralarını oluşturmak üzere seçilmiştir. Seçimi yapılan tek bitkilerin randıman
değerleri % 30.11 – 39.66, lif verimi 17 – 71 (g/bitki), iplik olabilirlik
indeksi 137 – 200 (SCI), lif inceliği 3.62 – 4.95 (mic), lif uzunluğu 31.13 –
38.16 (mm), kısa lif oranı 4.7 – 7.6 (%), lif mukavemeti 31.7 – 42.1 (g/teks)
ve lif esnekliği 4.7 – 7.5 (%) arasında değişim göstermiştir. Elde ettiğimiz
sonuçlara göre İpek 607 çeşidine uygulanan mutasyon dozları neticesinde verim
ve lif kalite değerleri bakımından daha üstün nitelikli ve ümitvar hatların
olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İpek 607, Mutasyon, Gama Işını, Lif Kalitesi

Kaynakça

• Akbay, G. 1988. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları 1070. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 573. 33 s, Ankara.
• Anonim, 2010. Pamuk Raporu. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim, 2017. Cotton World Markets and Trade, United States Department of Agriculture, Foreign Agricultural Services, September 2017.
• Atila, A.S., Peşkircioğlu, H. 1990. Gamma Radyasyonunun Çukurova 1518 Pamuk Çeşidi Üzerine Etkisi. Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler No: 22. T.A.E.K. Nükleer Tarım Araştırma Merkezi. Ankara.
• Genç, İ., Yağbasanlar, T., 1994. Bitki Islahı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Genel Yayın No:59. Adana.
• Gençer, O., Gülyaşar, F., Şekeroğlu, E., Boyacı, S., Oğlakçı, M., Güveloğlu, M., 1992. Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Ethyl Methane Sulphonate ve Kobalt 60’ın Mutasyon etkileri Üzerinde Araştırmalar. Turkish Jorunal of Agriculture and Forestry. V.16. N.3.
• Mamedov, K., Ap.Bazhasova, B.Dzraimaniyazav, 1987. Ionizing Addition and Economically Useful Traits in Cotton of the Species G.barbadense L. Plant Breeding Abstracts. Vol.57. No.H.
• Mert, M., 2007. Pamuk Tarımının Temelleri Ders Kitabı, Hatay.
• Mukhov, V.,1987. The Possibilitys of Improving Cotton Yields Through Radiation Mutagenesis. Plant Breeding Abstracts. Vol: 57, No: 4