Online Eğitim Sürecinde Lise Müdürlerinin Sergiledikleri Öğrenen Örgüt Davranışlarına İlişkin Nitel Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 44, 30.06.2022

Seyit Ahmet Güzen , Ahmet Kaya

Öz

Bu çalışmanın amacı COVID-19 pandemi sürecinin eğitim kurumlarında meydana getirdiği önemli değişiklik ve yeniliklerden biri olan online eğitim sürecinde lise müdürlerinin, Senge’nin Beş Disiplini doğrultusunda sergiledikleri öğrenen örgüt davranışlarının nedenleriyle birlikte derinlemesine incelenmesidir. Bu kapsamda, Kahramanmaraş ili merkez ilçelerindeki (Dulkadiroğlu ve Onikişubat) ortaöğretim kurumlarında görev yapan 13 lise müdüründen görüşme formu aracılığıyla veriler elde edilmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik araştırma deseni (olgu bilim) kullanılmış ve elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, araştırmaya katılan lise müdürlerinin Senge’nin Beş Disiplini kapsamında sistem düşüncesinin gerektirdiği bütüncül yaklaşımı sağlayacak davranışları tam olarak sergileyemedikleri, kişisel ustalık disiplininin gelişimi açısından gayret içerisinde oldukları ancak bu disiplini sağlayacak yeterli eğitim almadıkları, online eğitim süreci ve kurum personelleri hakkında zihinsel modellere sahip oldukları ve bu zihinsel modellerin varlığı konusunda kendilerini haklı buldukları, okullarında etkili bir paylaşılan vizyona sahip oldukları ve takım öğrenmesini önemseyip bu yönde davranışlar sergiledikleri anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenen örgüt, Online eğitim, COVID-19, Pandemi

A Qualitative Study on Learning Organization Behaviors Exhibit by High School Principals in the Online Education Process

Öz

The aim of this study is to examine the learning organization behaviors of high school principals during the online education process, which is one of the major changes and innovations brought about by the COVID-19 pandemic process, in accordance with Senge's Five Disciplines. In this context, data were obtained from 13 high school principals working in secondary education institutions in the central districts of Kahramanmaraş through the interview form. In this context, data were obtained from 13 high school principals who work in secondary education institutions in the central districts of Kahramanmaraş through the interview form. As a result of the analysis, it was concluded that the participants could not completely exhibit the holistic approach required by systems thinking, they make an effort in terms of personal mastery discipline, but they do not have adequate training. It was understood that they have mental models and they feel justified about these mental models, they have an effective shared vision, they care about team learning in their schools, and exhibit behaviors in this direction.

Anahtar Kelimeler

Learning organization, Online education, COVID-19, Pandemic

Kaynakça

• Aksu, M. (2013). Meslek lisesi yönetici ve öğretmenlerinin öğrenen örgüt algıları (Yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Al, H. (2015). Araştırma yöntemleri. Değişim Yayınları.
• Balay, R. (2012). Öğrenen örgüt algısının örgütsel bağlılığa etkisi: Özel ve devlet üniversitesi arasında bir karşılaştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2461-2486.
• Balyer, A. (2012). Çağdaş Okul Müdürlerinin Değişen Rolleri. Journal of Kirsehir Education Faculty, 13(2), 75-93. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59489/854977
• Banoğlu, K., & Peker, S. (2012). Öğrenen örgüt olma yolunda ilköğretim okul yöneticilerinin algı durumu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 71-82. http://hdl.handle.net/1854/LU-6884310
• Basım, H. N., Şeşen, H., Sözen, C., & Hazır, K. (2009). Çalışanların öğrenen örgüt algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (22), 55-66. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61799/924415
• Bil, E. (2018). Ortaöğretim okullarının öğrenen örgüt, örgütsel güven ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bilir, B. (2014). Öğretmenlerin öğrenen örgüte ilişkin algı düzeyleri ile yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin araştırılması (Yüksek lisans tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bozan, H. (2020). Özel okul yöneticilerinin okullarının öğrenen örgüt olma özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Bui, H., & Baruch, Y. (2010). Creating learning organizations: a systems perspective. The Learning Organization, 17(3), 208-227. https://doi.org/10.1108/09696471011034919
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan çeviri). (Çev. M. Bütün, S.B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Çeliköz, M., & Erişen, Y. (2017). EPÖ alanında görev yapan eğitim bilimcilerin yapılandırmacılık uygulamalarıyla ilgili görüşleri. International Online Journal of EducationalSciences, 9(3), 1-17. doi: https://doi.org/10.15345/iojes.2017.03.012
• Dağdeviren Ertaş, B. (2020). Sürdürülebilir liderlik ile öğrenen örgüt arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Daşan, S. (2015). Öğrenen okul ile ilgili okul yöneticilerinin görüşleri üzerine nitel bir araştırma (yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Doğan, S., & Yiğit, Y. (2015). Öğreten okulların tamamlayıcısı: öğrenen okullar. Electronic Journal of Social Sciences, 14(53), 318-336. https://doi.org/10.17755/esosder.96949
• DuFour, R. P. (1997). The school as a learning organization: Recommendations for school improvement. NASSP Bulletin, 81(588), 81-87. https://doi.org/10.1177/019263659708158813
• Durdağı, A., & Sezer, Ş. (2014). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile okulların öğrenen örgüt olma düzeyi arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2). https://dergipark.org.tr/en/pub/turkjes/issue/34151/377634
• Erdem, M., & Uçar, İ. H. (2013). Öğretmenlere göre ilköğretimde öğrenen örgüt algısı ve öğrenen örgütün örgütsel bağlılığa etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1515-1534. doi: 10.12738/estp.2013.3.1693
• Fritz, R. (03/03/2005). Tension Seek Resolution. https://www.robertfritz.com/wp/principles/tension-seeks-resolution/ adresinden edinilmiştir (16/12/2020).
• Garvin, D. A., Edmondson, A. C., & Gino, F. (2008). Is yours a learning organization?. Harvard business review, 86(3), 109-119. https://portal.teachforall.org/sites/default/files/1.%20HBR%20article_Is-Yours-a-Learning-Organization.pdf
• Gizir, S. (2008). Örgütsel değişim sürecinde örgüt kültürü ve örgütsel öğrenme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/160951
• Güçlü, N., & Türkoğlu, H., (2003). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin öğrenen organizasyona ilişkin algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 1(2), 37-161. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26132/275249
• Günbayı, İ., & Akdeniz, C. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öğrenen örgüt yaklaşımına ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Milli Eğitim, 35(173), 173-192.
• Güzelgörür, F. (2017). Öğretmen ve yönetici görüşlerine göre ilkokul ve ortaokulların öğrenen örgüt özelikleri (Yüksek lisans tezi). Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Helvacı, M., A., (2005). Eğitim örgütlerinde değişim yönetimi: ilke yöntem ve süreçler. Nobel Yayıncılık. Keefe, J. W., & Howard, E. R. (1997). The school as a learning organization. NASSP Bulletin, 81(589), 35-44. https://doi.org/10.1177/019263659708158906
• Kırca, A. (2019). Öğrenen örgüt ile öğretmen morali arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kools, M., & Stoll, L. (2016). What makes a school a learning organisation? OECD Education Working Papers, No. 137. OECD Publishing. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/5jlwm62b3bvh-en.pdf?expires=1609954224&id=id&accname=guest&checksum=05F0C0BB1E65AD321B4375AB9C81C41B adresinden edinilmiştir.
• Korkmaz, M. (2008). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 14, (1), 75-98. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10344/126715
• Kurland, H., Peretz, H., ve Hertz-Lazarowitz, R. (2010). Leadership style and organizational learning: The mediate effect of school vision. Journal of Educational Administration, 48(1), 7-30. https://doi.org/10.1108/09578231011015395
• Küsmüş, V. (2018). Eğitim kurumlarında yenileşme gereksinimi ile öğrenen örgüt olabilme düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• McLuhan, M., Fiore, Q., ve Agel, J. (1968). War and peace in the global village (Vol. 127). BantamBooks.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Edt. S. Erdem- 3. Basımdan çeviri). Nobel akademik yayıncılık (2013).
• Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2019). Örgütsel davranış. (Çev. Edt. İ. Erdem- 14. Basımdan çeviri). Nobel.
• Senge, P. M. (1990). The fifth dicipline: the art and practice of the learning organization. Currency Doubieday.
• Senge, P. M., Cambron-McCabe, N., Lucas, T., Smith, B., & Dutton, J. (2012). Schools that learn (updated and revised): A fifth discipline field book for educators, parents, and everyone who cares about education. Nicholas Brealy Publishing.
• Serrat, O. (2017). Knowledge solutions. Springer Open.
• Smith, M., K. (2001). Peter Senge and the learning organization. https://infed.org/mobi/peter-senge-and-the-learning-organization/ adresinden edinilmiştir. (09/12/2020 tarihinde)
• Şentürk, İ. (2016). Yönetici ve öğretmenlerin öğrenen örgüt algısı ve karşılaştıkları engeller (yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taggart, J. (09/2010). The five learning disciplines from individual to organizational learning. https://changingwinds.files.wordpress.com/2010/09/the-five-learning-disciplines.pdf adresinden edinilmiştir.
• Tepeci, M., & Koçak, G., N., (2005). Ekiplerde öğrenme: Öğrenen örgütler olmanın anahtarı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 379-394. https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4371/59810
• Turan, S., Karadağ, E., & Bektaş, F. (2011). Üniversite yapısı içerisinde öğrenen örgüt ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 627-638. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10326/126602
• Ueda, Y., & Abraham, R. E. (2000). The Chaos Avant-garde: Memories of the Early Days of Chaos Theory/Editors Ralph Abraham, Yoshisuke Ueda. World Scientific.
• Ünal, A. (2016). Öğrenen okullara lider olmak. E. Yılmaz, A. Ünal, M. Çalışkan, & S. A. Sulak (Ed.), Eğitim bilimlerinden yansımalar içinde, (ss.71-83). Çizgi Kitabevi.
• Yeung, A. K., Yeung, E, Ulrich, D. O., Nason, S. W., ve VonGlinow, M. A. (1999). Organizational learning capability. Oxford University Press.
• Yıldırım, M., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. baskı). Seçkin.