Yıl 2020,
, 73 - 103, 30.06.2020
Mustafa Genç
,
Hatice Doğru
Öz
There’s a very crucial place of worshiping in Islam the provides happiness in both life in the world and after life. Prayers comes to mind when saying worshiping. Prayers is praying ritüel that starts with takbir and some preparations, continues with specific words and movement, ends with selam. Preparations before prayers are called conditions of prayers and they are musts for prayers. One of these conditions is covering certain places of body and this is called setr-i avret. This conditions show some diffirences according to people’s some situations and their features brought by genesis. Also, this covering of body includes some cleaning rituels. Especially recently, it was though that it would be useful to re-examine this issue because of the various situations concerning the veiling in prayer and the frequent questions about the allowance of prayer in different clothes. In this article, it is aimed that “setr-i avret” in salaat, looking for some answer that are faced with in recent times and defining the standards of covering by this way are aimed.
Kaynakça
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Albayrak, Kadir. Dinlerin Rengi Renklerin Dili. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları, 2. Basım, 2017.
- Atar, Fahrettin. “Amel-i Kesir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ek-1/93-94. İstanbul: TDV Yayınları, 2016.
- Ay, Eyüp. “Örtünmenin Tarihsel Görünümleri ve Sembolik Anlamları”. İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001): 11-19.
- Başaran, İsmail. “Muhafazakâr Yahudilikte İbadet”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 13/15 (Kış-2018): 213-227.
- Beşer, Faruk. “Fıkıh Açısından Avret ve Örtünme’’. İslam’da Kılık-Kıyâfet ve Örtünme – İslamî İlimler Araştırma Vakfı Tartışmalı İlmi Toplatılar Dizisi: 2, 95-125. İstanbul: Ensar, 3. Basım, 2010.
- Beşer, Faruk. Fetvalarla Çağdaş Hayat. İstanbul: Nun Yayınları, 8. Basım, 2012.
- Beşer, Faruk. Hanımlara Özel Fetvalar. İstanbul: Paradoks Yayınları, 42. Basım, 2013.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. 8 Cilt (üç mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Buhûtî, Mansûr b. Yûnus el-Buhûtî (Behûtî). Keşşâfü’l-ḳınâʿ ʿan metni’l-İknâʿ. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1402/1982.
- Cezîrî, Abdurrahmân b. Muhammed. Kitâbü’l-Fıkh ‘ale’l-mezâhibi’l-erbaʿa, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1404/1984.
- Demirci, İslâm. “Helâl-Haram Bilinci ve Karakter Oluşumunda Psiko-Sosyal Etkileri”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsinda Dinin Yeri Sempozyumu -I-. (Ordu: 10-12 Haziran 2016): ed. Yavuz Ünal vd. 279-307. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2016.
- Desûkî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed. Hâşiyetu Desûkî alâ Şerhi'l-Kebîr. 4 cilt. Beyrut: Daru'l-Fikr, ts.
- Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş'as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sunenu Ebî Dâvûd (es-Sunen). 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Basım, 2010.
- Fetâva’l-Hindiyye. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-fikr, 1310 h.
- Görmez, Mehmet. “İlahi Dinlere Göre Başörtüsü”. İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001): 19-35.
- Gündüz, Şinaşi. Yaşayan Dünya Dinleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Basım, 2016.
- Gürkan, Sâlime Leyla. “Tesettür (Diğer Dinlerde)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/543-545. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
- Heyet. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye. İstanbul: Dersaâdet, 1314 h.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Hâşiyetu Reddi’l-muhtâr ʿale’d-Durri’l-muhtâr şerhuTenvîru’l-ebsâr (Hâşiyetu Kurreti ʿuyûni’l-ahyâr tekmiletu Reddi’l-muhtâr ile). 8 Cilt. Kahraman Yayınları: İstanbul 1984.
- İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed el-Kelbî. el-Ḳavânînü’l-fıḳhiyye. B.y.: Dâru’l-fikr, ts.
- İbn Kudâme, Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed. el-Muğni. thk. Muhammed Şerefuddîn Hattab - Seyyid Muhammed es-Seyr. 15 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1996.
- İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâh Muhammed el-Kazvinî. Sünenu İbn Mâce/es-Sunen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- İbn Nüceym, Zeynuddin. el-Bahrü’r-râik şerhu Kenzi’d-dekāik. 8 Cilt. Kâhire: Matbaatu’l-İlmiyye, 1333h.
- İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-ma’rife, 1406/1986.
- Karaman, Hayreddin vd. “Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir”. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
- Mergīnânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mubtedî. thk. Talâl Yusûf, Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
- Mevsilî, Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd el-Mevsılî. el-İhtiyâr li- taʿlîli’l-Muhtâr. 4 Cilt (bir mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
- Meydânî, Abdülganî el-Meydanî. el-Lubâb fî şerhi’l-kitâb. thk. Mu-hammed Muhyiddîn ‘Abdülhamîd. 4 Cilt (bir mücellette). İstanbul: Dersaâdet, ts.
- Muallim Nâci. Lugat-ı Nâcî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
- Muhammed Fuâd Abdülbâkī. el-Mu‘cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire-Beyrut: y.y., 1364/1945.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. SahîhuMüslim (el-Câmiʿu’s-sahîh). Thk. Muhamed Fuâd ʿAbdulbâkî, 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Murî en-Nevevî. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. 20 Cilt. Medîne: Mektebetu’s-selefiyye, ts.
- Okumuş, Fatih. “Setr-i Avret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 36/576. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Okumuş, Mesut. “Semantik ve Analitik Açıdan Kur’ân’da ‘Salât’ Kavramı” Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2004/2, 11.
- Öğüt, Sâlim. “Tahâret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 382-385. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Râgıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Râgıb el-İsfahânî, el-Mufredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Ahmed Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem ve Beyrût: Daru’ş-Şamiyye, 1412 h.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-Serahsî. Kitâbu’l-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-ma‘rife, 1406/1986.
- Şener, Mehmet. “Avret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 4: 125-126. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
- Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. el-Hatib. Muğni'l-muhtâc ilâ marifeti meâni elfâzi'l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Darul'l-Kutubu'l-İlmiyye, 1415/1994.
- Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ. Sunennu’t-Tirmizî/el-Câmi‘u’s-sahih. thk. Muhammed Fuâd ‘Abdulbâkî. 6 Cilt (3 mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Uyanık, Zeki. İslam Hukukunda Hapis Cezası ve Hapishane. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2017.
- Uysal, Muhittin. Peygamber Günlerinde Giyim Kuşam ve Süslenme İstanbul: Yediveren Yayınları, 2004.
- Yaşaroğlu, M. Kamil. “Namaz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/350-357. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Yıldız, İsmail. İslam’da Giyim ve Tesettür, İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Basım, 2016.
- Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletuh. 11 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 4. Basım,418/1997.
Yıl 2020,
, 73 - 103, 30.06.2020
Mustafa Genç
,
Hatice Doğru
Öz
Dünya ve ahiret mutluluğunun sağlanmasında ibadet hayatının çok önemli bir yeri vardır. İbadetler denildiğinde önce akla namaz gelir. Namaz; tekbir ile başlayıp belli söz ve hareketlerin varlığı ile anlam kazanarak selâm ile tamamalanan bir ibadettir. Namaz öncesi hazırlıklara namazın şartları denilmektedir ki bunlar birer farzdır. Onlardan birisi de örtülmesi gereken yerleri örtme anlamında “setr-i avret”tir. Bu şart kişilerin fitrî yapılarına, çeşitli durumlarına ve durumlara göre bazı yönleriyle farklılık arz etmektedir. Ayrıca bu örtünmenin, temizlik tarafı gibi bazı önemli meseleleri de vardır. Özellikle son zamanlarda namazda örtünmeyi ilgilendiren çeşitli durum ve farklı kıyâfetlerle namazın cevâzıyla ilgili sorularla sıkça karşılaşılması sebebiyle bu konunun yeniden incelenmesinin faydalı olacağı düşünülmüştür. Bu makalede namazda “setr-i avret” meselelerinin incelenmesi, zamanımızda muhatab olunan bazı sorulara cevap aranması ve böylece namazda kıyâfetin ölçüsünün tespiti hedeflenmiştir.
Kaynakça
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Albayrak, Kadir. Dinlerin Rengi Renklerin Dili. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları, 2. Basım, 2017.
- Atar, Fahrettin. “Amel-i Kesir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ek-1/93-94. İstanbul: TDV Yayınları, 2016.
- Ay, Eyüp. “Örtünmenin Tarihsel Görünümleri ve Sembolik Anlamları”. İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001): 11-19.
- Başaran, İsmail. “Muhafazakâr Yahudilikte İbadet”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 13/15 (Kış-2018): 213-227.
- Beşer, Faruk. “Fıkıh Açısından Avret ve Örtünme’’. İslam’da Kılık-Kıyâfet ve Örtünme – İslamî İlimler Araştırma Vakfı Tartışmalı İlmi Toplatılar Dizisi: 2, 95-125. İstanbul: Ensar, 3. Basım, 2010.
- Beşer, Faruk. Fetvalarla Çağdaş Hayat. İstanbul: Nun Yayınları, 8. Basım, 2012.
- Beşer, Faruk. Hanımlara Özel Fetvalar. İstanbul: Paradoks Yayınları, 42. Basım, 2013.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. 8 Cilt (üç mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Buhûtî, Mansûr b. Yûnus el-Buhûtî (Behûtî). Keşşâfü’l-ḳınâʿ ʿan metni’l-İknâʿ. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1402/1982.
- Cezîrî, Abdurrahmân b. Muhammed. Kitâbü’l-Fıkh ‘ale’l-mezâhibi’l-erbaʿa, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1404/1984.
- Demirci, İslâm. “Helâl-Haram Bilinci ve Karakter Oluşumunda Psiko-Sosyal Etkileri”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsinda Dinin Yeri Sempozyumu -I-. (Ordu: 10-12 Haziran 2016): ed. Yavuz Ünal vd. 279-307. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2016.
- Desûkî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed. Hâşiyetu Desûkî alâ Şerhi'l-Kebîr. 4 cilt. Beyrut: Daru'l-Fikr, ts.
- Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş'as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sunenu Ebî Dâvûd (es-Sunen). 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Basım, 2010.
- Fetâva’l-Hindiyye. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-fikr, 1310 h.
- Görmez, Mehmet. “İlahi Dinlere Göre Başörtüsü”. İslâmiyât 4/2 (Nisan-Haziran 2001): 19-35.
- Gündüz, Şinaşi. Yaşayan Dünya Dinleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Basım, 2016.
- Gürkan, Sâlime Leyla. “Tesettür (Diğer Dinlerde)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/543-545. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
- Heyet. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye. İstanbul: Dersaâdet, 1314 h.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Hâşiyetu Reddi’l-muhtâr ʿale’d-Durri’l-muhtâr şerhuTenvîru’l-ebsâr (Hâşiyetu Kurreti ʿuyûni’l-ahyâr tekmiletu Reddi’l-muhtâr ile). 8 Cilt. Kahraman Yayınları: İstanbul 1984.
- İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed el-Kelbî. el-Ḳavânînü’l-fıḳhiyye. B.y.: Dâru’l-fikr, ts.
- İbn Kudâme, Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed. el-Muğni. thk. Muhammed Şerefuddîn Hattab - Seyyid Muhammed es-Seyr. 15 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1996.
- İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâh Muhammed el-Kazvinî. Sünenu İbn Mâce/es-Sunen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- İbn Nüceym, Zeynuddin. el-Bahrü’r-râik şerhu Kenzi’d-dekāik. 8 Cilt. Kâhire: Matbaatu’l-İlmiyye, 1333h.
- İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-ma’rife, 1406/1986.
- Karaman, Hayreddin vd. “Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir”. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
- Mergīnânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mubtedî. thk. Talâl Yusûf, Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
- Mevsilî, Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd el-Mevsılî. el-İhtiyâr li- taʿlîli’l-Muhtâr. 4 Cilt (bir mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
- Meydânî, Abdülganî el-Meydanî. el-Lubâb fî şerhi’l-kitâb. thk. Mu-hammed Muhyiddîn ‘Abdülhamîd. 4 Cilt (bir mücellette). İstanbul: Dersaâdet, ts.
- Muallim Nâci. Lugat-ı Nâcî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
- Muhammed Fuâd Abdülbâkī. el-Mu‘cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire-Beyrut: y.y., 1364/1945.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. SahîhuMüslim (el-Câmiʿu’s-sahîh). Thk. Muhamed Fuâd ʿAbdulbâkî, 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Murî en-Nevevî. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. 20 Cilt. Medîne: Mektebetu’s-selefiyye, ts.
- Okumuş, Fatih. “Setr-i Avret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 36/576. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Okumuş, Mesut. “Semantik ve Analitik Açıdan Kur’ân’da ‘Salât’ Kavramı” Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2004/2, 11.
- Öğüt, Sâlim. “Tahâret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 382-385. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Râgıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Râgıb el-İsfahânî, el-Mufredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Ahmed Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem ve Beyrût: Daru’ş-Şamiyye, 1412 h.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-Serahsî. Kitâbu’l-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-ma‘rife, 1406/1986.
- Şener, Mehmet. “Avret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 4: 125-126. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
- Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. el-Hatib. Muğni'l-muhtâc ilâ marifeti meâni elfâzi'l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Darul'l-Kutubu'l-İlmiyye, 1415/1994.
- Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ. Sunennu’t-Tirmizî/el-Câmi‘u’s-sahih. thk. Muhammed Fuâd ‘Abdulbâkî. 6 Cilt (3 mücellette). İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
- Uyanık, Zeki. İslam Hukukunda Hapis Cezası ve Hapishane. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2017.
- Uysal, Muhittin. Peygamber Günlerinde Giyim Kuşam ve Süslenme İstanbul: Yediveren Yayınları, 2004.
- Yaşaroğlu, M. Kamil. “Namaz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/350-357. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Yıldız, İsmail. İslam’da Giyim ve Tesettür, İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Basım, 2016.
- Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletuh. 11 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 4. Basım,418/1997.