Şeytanın Unutturması ve Unutmanın Mahiyeti: Bütünsel Yaklaşım

Yıl 2020, , 43 - 64, 31.12.2020

Ahmet Abay , Ahmet Öz

https://doi.org/10.35209/ksuifd.798641

Öz

Unutmak, insanoğlunun doğasında var olan bir özelliktir. Bu özellik, insan hayatına bazen olumlu yönden katkı sağlarken bazen de olumsuz sonuçlara sebep olabilir. Kur'an-ı Kerim’de dört ayette Yüce Allah, şeytanın insana iyi ve doğru davranışta bulunmayı unutturmasından bahsetmektedir. Eğer şeytan insanın iradesine müdahale edebiliyorsa, “insan bazı kararları kendi iradesi dışında mı almaktadır? Özgür iradesi yok mudur? Şeytan, insanın iradesine nasıl etki etmektedir? Şeytanın olağanüstü güçleri mi var ki insanın unutmak istemediği bir şeyi ona unutturmaktadır?” gibi sorular akla gelmektedir. Şeytanın unutturduğu insanların bir kısmının Peygamber olması, ayrı bir tartışmaya kapı aralamaktadır. Bu konuda bazı müfessirler, ilgili ayetlerde peygamberlerin şahsında ümmetinden bahsedildiğini söylerken, bazı müfessirler ise peygamberlerin de beşeri özellikleri açısından unutmalarının normal olduğunu söylemişlerdir. Bu makalede unutmanın mahiyeti, şeytanın insan iradesine nasıl etki ettiği meselesi incelenecek ve elde edilen bulgular paylaşılacaktır. Ayrıca şeytanın insana iyi şeyleri yapmayı ve kötü davranışlardan kaçınmayı unutturmasına etki eden nedenler ortaya konularak bundan korunmanın yolları tespit edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur'an, Unutma, Unutturma, İrade, Şeytan, Vesvese.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an,, Şeytan, Unutma

The Oblivion Caused by the Devil and the Nature of Forgetting: An Integrated Approach

Öz

Forgetting is an inherent feature of human beings. This feature can sometimes contribute positively to human life and sometimes cause negative consequences. In four verses of the Qurʾān, Almighty Allāh mentions that Satan makes people forget to do the good and right behavior. Accordingly, if the devil can interfere with the will of man, the following questions can be asked: Does the man make some decisions against his will? Don't they have free will? How does Satan affect the man's will? Does the devil have extraordinary powers that make them forget something that man does not want to forget? The fact that some of the people whom Satan made him forget were prophets opens the door to a separate discussion. While some commentators say that his umma is mentioned in the person of the prophets in the relevant verses, some commentators stated that it is normal for the prophets to forget in terms of their human characteristics. In this article, the nature of forgetting and how the devil affects human will be examined and the findings will be shared. In addition, the reasons that affect the devil to make people forget to do good things and avoid bad behavior will be revealed and ways to avoid this will be determined.
Keywords: Tafsīr, Quran, forget, cause of forgetting, will, Satan, delusion.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qoran, Devil

Kaynakça

• ‘Abdulbāki, Muḥammed Fuad. Mucemü’l-müfehres li elfâzī’l-Ḳurʾāi'l Kerim, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1986,
• el-Ālūsī, Şehābeddīn Maḥmūd (ö. 1270/1854), Rūḥu’l-Meʿānī, Beyrut: Da ru I hya ʾi’t-Tura s̠i’l-ʿArabī, t.y.
• İbn ʿĀşūr, Muḥammed eṭ-Ṭāhir (ö. 1393/1973), et-Taḥrīr ve’t-Tenvīr, Tunus: ed-Dāru’t-Tūnisiyye, 1984.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, İstanbul: Bayraklı yayınları, 2013.
• Derveze, Muḥammed ‘İzzet. (ö. 1404/1984), et-Tefsiru’l Ḫadis, Kahire: ed-Dāru’l İḫya, 1421/2000
• İbn Fāris (ö. 395/1004), Muʿcemu Meḳāyīsi’l-Luġa, thk. ʿAbdusselām Muḥammed Hārūn, Dımeşḳ: Dāru’l-Fikr, 1979. el-Ferahidi, Halil b. Ahmed. Kitabu’l Ayn. Beyrut: Dar Kütubü’l İlmiyye, 1424/2003.
• Günel, Mehmet Emin. “Şeytan’ın Saptırmasına İlişkin Kur’an İfadelerinin İrade Hürriyeti Açısından Değerlendirilmesi”, Kelam Araştırmaları Dergisi, , 17/1, (2019): 185-206
• Ebū Ḥayyān el-Endelusī (ö. 745/1344), el-Baḥru’l-Muḥīṭ, thk. ʿĀdil Aḥmed ʿAbdulmevcūd-ʿAlī Muḥammed Muʿavvaḍ, Beyrut: Dāru’l-Kutubu’l-ʿİlmiyye, 1993.
• İbn Ebī Ḥātim (ö. 327/938), Tefsīru’l-Ḳurʾāni'l-ʿAzīm, thk. Esʿad Muḥammed eṭ-Ṭayyib, Mekke – Riyad: Mektebetu Nizār Muṣṭafā el-Bāz, 1997.
• Ebū Ḥayyān el-Endelusī (ö. 745/1344), el-Baḥru’l-Muḥīṭ, thk. ʿĀdil Aḥmed ʿAbdulmevcūd-ʿAlī Muḥammed Muʿavvaḍ, Beyrut: Dāru’l-Kutubu’l-ʿİlmiyye, 1993.
• Hicazi, Muhammed Mahmud. Tefsirul-Vâdıh. 3 cilt. Dâru’l-Ciylü’l Cedid, Beyrut 1413.
• el-İṣfehānī, er-Rāġib (ö. 502/1108). el-Mufredāt fī Ġarībi’l-Ḳurʾān, thk. Muḥammed Seyyid Keylānī, Beyrut: Dāru’l-Maʿrife, t.y.
• el-Ḳurṭubī, Muḥammed b. Aḥmed (ö. 671/1273), el-Cāmiʿ li-Āḥkāmi’l-Ḳurʾān, thk. ʿAbdullāh b. ʿAbdulmuḥsīn et-Turkī, Beyrut: Muʾessesetu’r-Risāle, 2006.
• İbn Manzur, Ebu'l-Fadl Muhammed. Lisanu’l Arab. Beyrut: Daru Sadır, 1410/1990.
• el-Māturīdī Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mansur. (ö. 333/944), Teʾvīlātu’l-Ḳurʾān, thk. Mecdi Basallum, Beyrut: Dar el-Kütubü’l İlmiyye 1426/2005.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd (ö. 710/1310). Medârikü’t-tenzîl ve ḥaḳāʾiḳu’t-teʾvîl. Beyrut: 1419/1998
• er-Rāzī, Faḫruddīn (ö. 606/1210), Mefātīḥu’l-Ġayb, [Beyrut]: Dāru’l-Fikr, 1981.
• Rıza, Muḥammed Reşid. (ö. 1354/1935), Tefsiru’l Ḳurʾān’il Kerim- Tefsiru’l Menar, Kahire: Dāru’l-Menar, 1366/1947
• Şahin, İskender. “Kur’an Ekseninde Nisyanın Nedenleri ve Yıkıcı Sonuçları”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/2 (Ağustos 2018): 371-387.
• eṭ-Ṭaberī, Muḥammed b. Cerīr (ö. 310/923), Cāmiʿu’l-Beyān ʿan Teʾvīli Āyi’l-Ḳurʾān, thk. ʿAbdullāh b. ʿAbdulmuḥsin et-Turkī, Kahire: Dāru Hecr, 2001.
• Tantavi, Muhammed Seyyid. (ö. 1431/2010) et-Tesiru’l Vasıt lil- Ḳurʾān’il Kerim, Kahire: Dāru’l-Maarif, 1993
• Ebû Zehre, Muhammed. (ö. 1394/1974), Zehretü’t-tefâsîr, Kahire: ts.
• ez-Zemaḫşerī, Ebu’l-Kasım Carullah Muhammed b. Ömer. (ö. 538/1144), el-Keşşāf ʿan Ḥaḳāʾiḳi’t-Tenzīl ve ʿUyūni’l-Eḳāvīl fī Vucūhi’t-Teʾvīl, Thk. Muhammed Abdusselam Şahin, 4 cilt. Beyrut, 1995.
• Zuhayli, Vehbe b. Mustafa. et-Tefsirü’l-Münir. 30 Cilt. Dâru’l-Fikru’l-Muâsır, Şam, 1997.