Abdullah b. Mes’ud ve Mushafının Kur’an Tarihindeki Yeri

Yıl 2005, Sayı: 5, 1 - 64, 01.06.2005

M. Kemal Ati
k

Öz

Abdullah bn Mes’ud ilk müslümanlardan biridir.

Hz.Ömer'den önce Müslüman olmustur. Müslüman olunca Hz.

Muhammed’e(sav) olan baglılıgı nedeniyle yanından ayrılmamıs

ve onun sahsi hizmetkarı olmustur. O, Kur’an lafızlarını hem

mana hem de içerik yönden bizzat Hz.Peygamberden alan, onu

ilk okuyan ve ilk dinleyenlerin en önde gelenlerden biridir. Çünkü,

Abdullah bn Mes’ud, daha deve çobanlıgı yapan yeni yetme

bir delikanlı iken, Hz.Peygamberin bizzat kendi agzından yetmis

sûre almıstır.. Bu nedenle de O, slam’a sonradan giren kimselere

yeni sekillenmekte olan Kur’anî vahyi egitim yoluyla ögretebilecek

kimselerin en yeteneklisi seçilmisti. Peygamber'le olan

uzun yıllar sahsi yakınlıgı onun Hadis ve Kuran hakkında çok

genis malumat sahibi olmasına sebep olmustu.

Hz.Peygamberden 848 hadis rivayet ettigi bilinmektedir. Hz.

Muhammed’in ashabına Kuranı kendilerin ögrenmelerini tavsiye

ettigi dört kisiden biridir...”: bn Mes’ud, Osman mushafına aykırı

olan kendi kıraatının sıhhatine yönelik sansür ve propagandaya

karsı su sert ifadeyi kullanır: “Bir takım yetkisiz adamlar,

kendi kendilerine Kur’an’da tasarrufa kalkıstılar.” Diger bir rivayette:

“Zeyd b. Sabit kafir bir adamın sulbündeyken, ben

müslümandım.” O halde, nasıl olur da bn Mes’ud’un dogrudan

dogruya aslî kaynaktan aldıgı kıraat Zeyd b. Sabit’in kıratının

arkasına atılır. Kur’anî vahyi egitim yoluyla ögretebilecek kimselerin

en yetkili ismin Kur’an metninin tertibinde görev verilmemesi

ve görüslerine itibar edilmemesi, mushafının gözardı edilmesi,

varolan ihtilafların daha da yaygınlasmasına imkan vermistir.

Zira bu mushaf sorunu karsısında Kufe'liler arasında

belirgin bir görüs ayrılıgı göze çarpmaktadır.

Bu çalısmamızda vahyin bn Mes’ud’un mushafındaki kırat

farklılıkları ile vahyin Hz.Osman’ın Mushafının karsılastırmasını

yaptık. Vahiy lafız iliskisi ile Arap dilinin lehçe farklılıkları

üzerinde durduk.

Anahtar Kelimeler

Abdullah b. Mes’ud, Kur’an, Kur’an Tarihi, Kur’an Lafızları, Kıraat