KUR’AN’IN BEDENSEL ENGELLİLERE YAKLAŞIMI

Yıl 2007, Sayı: 10, 137 - 186, 03.12.2007

Münir Tezcan

Öz

Her an her insanın basına gelebilecek olan engellilik

olgusu, insanlık tarihi boyunca hep var olmustur. ster insanların

kendi ihmal ve kusurları sonucunda ortaya çıksın ister

insan iradesi dısında gelisen bir nedenle olussun engellilik,

insan aklını hep mesgul etmistir. nsan aklının sınırlarını zorlayan

bu durumu, anlama ve anlamlandırmada tarihten günümüze

olumlu yönde mesafeler alınmıstır. Bugün gelinen

noktada engellilik, insan hakları gündeminin en önemli konulardan

birisi olmustur. Ayrıca son dönemlerde engelli nüfusundaki

artıs, bu olguyu birçok insanı ilgilendiren kritik bir

sorun haline getirmistir.

nsanı ve onun davranıslarını merkez alan Kur’an’ın

böylesi kritik öneme sahip bir mevzuda neler söyledigi, bu

durumu anlamlandırmaya çalısan herkes için merak konusudur.

Bu arastırmada slam dininin temel kaynagı olan

Kur’an’ın engelliligi nasıl degerlendirdigini tespit etmeyi hedefledik.

Görme engelli, isitme engelli, konusma engelli, ortopedik

engelli gibi fiziksel yetersizligi ifade eden kavramların

Kur’an’daki referanslarını arastırdık. Her ne sebeple ve her

ne sekilde olursa olsun her türlü ayrımcılıgı reddeden Kur’an,

engelliliklerinden dolayı toplum içinde dezavantajlı bir durumda

olan bireylere ayrımcılık yapılmasını siddetle elestirmistir.

Ayrıca Kur’an; engelliligin olusturdugu olumsuzlukların

ortadan kaldırılarak haklarının korunması ve engellilerin statülerinin

düzeltilmesi/gelistirilmesi sorumlulugunu topluma

yüklemistir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Engelliler, Görme Engelli, sitme Engelli, Konusma Engelli, Ortopedik Engelli

Kaynakça

• ABDÜLBÂKÎ, M. F., 1982, El-Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l- Kur’âni’l-Kerîm, El-Mektebet’ül-İslamiyye, İstanbul, 782s.
• AHMED b. Hanbel, 1992. Müsnedü Ahmed b. Hanbel, Çağrı Yayınları, İstanbul, I-VIc.
• ÂLÛSÎ, Ş. M., 2000. Rûhu’l-Me’ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, I. Bas- kı, Beyrut, I-XXXc.
• ATEŞ, S., 1991. Yüce Kuranın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, I-IXc.
• AYDINLI, A., 1999. “İbn Ümmi Mektûm”, DİA, TDV Yay., İs- tanbul, c. XX, ss. 434–435.
• BEYHAKÎ, A., 1994. Sünenü'l-Kübrâ, Tahkîk, Muhammed Abdul-Kâdir Atâ, Mektebetü Dârü’l-Bâz, Mekketü’l- Mekerreme, I-Xc.
• BEYZÂVÎ, Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî, 1999. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dar’ül-Fikr, Beyrut, I-Vc.
• BUHÂRÎ, .İ., 1992. el- Câmiu’s-Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul, I-VIIIc.
• CARULLAH, M., 1996. İlâhî Adalet, Pınar Yayınları, İstanbul, 362s.
• CÜCELOĞLU, D., 2002. Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul, 268s.
• DİE (T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü) 2004. 2002 Türkiye Özürlüler Araştırması, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara, 150s.
• DÖNDÜREN, H., 2003. İslâmın Engellilere Tanıdığı Kolaylık Ve Ruhsatlar, TDİB, Engelliler Sempozyumu 5-39, http://www.diyanet.gov.tr/turkish/default.asp (03.04.2006).
• DRAZ, M. Abdullah, 1983. İslam’ın İnsana Verdiği Değer, çev: Nurettin Demir, Kayıhan yay., İstanbul,238s.
• EBÛ DAVUD, 1992. Süleyman b. El-Eşa’b, Sünenü Ebî Davud, Çağrı Yayınları, İstanbul, I-Vc.
• EBÛ SUÛD, Muhammed b. Muhammed el-Amâdî, Tsz. İrşâd-ul-Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm, Daru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, I-IXc.
• ERUL, B., 2003. “Hz. Peygamber’in Sünnet ve Hadislerinde Engellilerle İlişkiler”, TDİB Engelliler Sempozyumu, ss. 8-39.
• http://www.diyanet.gov. tr/ turkish
• /default.asp (03.04.2006).
• ESED, M., 1999. Kur’ân Mesajı, çev: Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul, I-IIIc.
• FERÂHÎDÎ, Ebû Abdurrahman, el-Halîl b. Ahmed, tsz., Kitâbü’l-Ayn, Dârü Mektebeti’l-Hilâl, Tahkîk: Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim es-Samirâî, I-Vc.
• FEYÛMÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ali el- Markâ, trsz., El- Misbâhhü’l-Münîr, Elmektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, I- IIc.
• FEYÛMÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ali el- Markâ, trsz., El- Misbâhhü’l-Münîr, Elmektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, I- IIc.
• FÎRÛZÂBÂDÎ, Muhammed b. Yakub(Ö.817 h) 1987. el- Kâmûsü’l-Muhît Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1750s.
• FÎRÛZÂBÂDÎ, Muhammed b. Yakub (Ö.817 h) 1987. el- Kâmûsü’l-Muhît Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1750s.
• GÖLCÜK, Ş., 1996. Kur’an ve İnsan, Esra Yayınları, Konya, 295s.
• GÜL, E., 2005. Kur’an’da Engelliler, Akis yay., İstanbul, 137s.
• IZITSU, T., tsz: Kur’an’da Allah ve İnsan, çev: Süleyman Ateş, Kevser Yay. Ankara, 231s.
• İBN ABDİ'L-BERR, Yusuf b. Abdillah b. Muhammed, 1991. el-İstîâb fî Ma'rifeti'l-Ashâb, (tahkîk: Ali Muhammed el-Becâvî) Dâru’l-Cîl, Beyrut, I-IVc.
• İBN HACER, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali, el-Askalânî (773-852 h), 1992. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, (tahkîk: Ali Muhammed el-Becâvî) Dâru’l-Cîl, Beyrut I-VIIIc.
• İBN HAZM, Ebû Muhammed, Ali b. Ahmed b. Saîd(384-548 h.), tsz. El-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvai ve’n-Nihal, Mektebetü’l-Hânecî, Kahire, I-Vc.
• İBN HAZM, Ebû Muhammed, Ali b. Ahmed b. Saîd(384-548 h.), tsz. El-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvai ve’n-Nihal, Mektebetü’l-Hânecî, Kahire, I-Vc.
• İBN HIBBÂN, Ebu Hatim Et-Temimi, Sahîhu ibn Hıbbân, tahkik. Şuayb El-Arnavût, Müessesetü’l-Risâle, 1993, Beyrut. I-XVIIIc.
• İBN KÂNİ’, Ebu’l-Hüseyn Abdü’l-Bâkî (265-351 h), 1997. Mu’cemü’s-Sahâbe (tahkîk: Sallah b.Sâlim el-Mısrâtî, Mektebetü’l-Ğurabâi’l-Eseriyye, Medine, I-IIIc.
• İBN KESÎR, İsmail b. Ömer, ed-Dımeşkî,(ö 774 h), 1981. Tefsîru’l-Kur’ân’il-Azîm, Dâru’l-Fikr, Beyrut I-IVc.
• İBN MACE, Muhammed b. Yezid, 1992. Sünenü ibni Mâce, Çağrı Yayınları, İstanbul, I-IIc.
• İBN MANZÛR, Muhammed b. Mükerrem, tsz. Lisanu’l-Arab, Dâr-ı Sadır, Beyrut. I-XVc.
• İBN SA’D, Ebû Abdillah, Muhammed b. Sa’d b. Münî’, tsz. Tabakât’ül-Kübrâ, Dâru Sâdır, Beyrut, I-VIIIc.
• KARAGÖZ, İ, 2003. Kur’anın Engellilere Bakışı, TDİB Engel- liler Sempozyumu,5–39,
• http://www.diyanet.gov.tr/turkish/default.asp (03.04.2006).
• KİTABI MUKADDES, Eski ve Yeni Ahit, 1997. Kitabı Mukad- des Şirketi, İstanbul, 895s. 274s.
• KULA, M. N., 2005. Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma, Dem Yayınları, 272s.
• ___________, 2004. “Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler”, Gençlik Dö- nemi ve Eğitimi 2, Ensar Neşriyat, İst.
• ___________, 2000. Gençlik Dönemi ve Eğitimi, Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizini, Ensar Neşriyat, İst. ss.179- 202.
• ___________, 2004. Engellilere Verilecek Tebliğ Ve İrşad Hiz- meti, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi İst. 4(4) ss.17-45.
• KURTUBÎ, Ebû Abdullah Muhammed Ibn Ahmed Ibn Ebî Bekr Ibn Farh (Ö. 671/1273), 1952. E1-Cami-u Li Ahkami’l Kur’an, (Tahkîk: Ahmed Abdü’l-Alîm el- Berdûnî), Dârü’ş-Şa’b, Kahire, I-XXc.
• KUTUB, S., tsz. Fizılâl-il-Kur’an, Madve yay. İstanbul. I- XVIc.
• MAYSAA S. Bazna, TAREK, A. Hatab, 2005. Disability in the Qur’an: The Islamic Alternative to Defining, Viewing and Relating to Disability, Journal of Religion, Disability & Health, 9 (1). ss.5-27.
• MAZHAR U. Kazi, 1998. 130 Evident Miracles in the Qur'an,
• Crescent Publishing House, New York, ABD, ss. 78- 79.
• MÜSLİM, H., 1992. el-Câmiu’s-Sahîh, Çağrı Yayınları, İstan- bul, I-IIIc.
• NESÂÎ, Ahmed b. Şuayb, 1992. Sünenü’n-Nesâî, Çağrı Ya- yınları, İstanbul, I-VIIc.
• NESEFÎ, Ebul-Berekât Abdullah İbn Ahmed, tsz. Medâriku't- Tenzîl ve Hakâiku't-Te'vil, I-IVc.
• ÖZSOY, Y., ÖZYÜREK, M., ERİPEK, S., 1997. Özel Eğitime Giriş, Karatepe yayınları, Ankara, 247s.
• PAK, Z. 2005. Allah İnsan İletişimi, İlâhiyât, Ankara, 253s.
• RÂĞIB, Ebi Kasım, El-Hüseyin b. Muhammed, 1986. el- Müfredât fî Ğarîbi’l-Ku’rân, Kahraman Yayınları, İs- tanbul. 851s.
• RÂZÎ, Fahruddin, 1995. Tefsiri Kebîr, (çev: Suat Yıldırım, Sadık Doğru, Sadık Kılıç, Lütfüllah Cebeci) Akçağ yay, Ankara. I-XXIIIc.
• SACKS, O., 2001. Sesleri Görmek, Çev: Yener Osman, YKY, İst. 183s.
• SALİH, S., 1994. Kur’an İlimleri, çev: M. Said Şimşek, Esra yay., Konya, 363s.
• SAN’ÂNÎ, Abdürrezzâk b. Hemmâm, 1989. Tefsîrü’l-Kur’ân, tahkîk: Mustafa Müslim Muhammed Mektebet’ül- Rüşd, Riyad, I-IIc.
• SUYÛTÎ, Celalüddîn, 1993. Ed-Dürrü’l-Mensûr, Darü’l-Fikr, I-VIIIc.
• SUYÛTÎ, Celalüddîn, 1993. Ed-Dürrü’l-Mensûr, Darü’l-Fikr, I-VIIIc.
• ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed (1173–1250), tsz. Fethu’l-Kadîr El-Câmi’ beyne Fenneyi’r-Rivâyeti ve’d-Dirâyeti min ilmi’t-Tefsîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, I- Vc.
• ŞEYBÂNÎ, Ebu Bekir, Ahmed b. Amr b. Ed-Dehhâk, 1991. El-Âhâd ve’l-Mesânî, Tahkik: Basim Faysal Ahmed El- Cevâbira, Riyâd, I-VIc.
• TABERÎ, Ebû Cafer, Muhammed b. Cerîr (224-310 h), Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1987, Beyrut, I-V.
• TİRMİZÎ, 1992. Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, Çağrı Yayınları, İstanbul, I-Vc.
• VÂHIDÎ, Ebul-Hasen, Ali b. Ahmed, 1994. El-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitabi’l-Azîz, Dâru’l-Kalem, Tahkîk: Safvan Adnân Dâvûdî, Dâru’ş-Şamiyye, Dımeşk, Beyrut, IIc.
• VEHBİ, M., 1969. Hulasatü’l Beyan Fi Tefsiril-Kur’an, Üçdal Neşriyat İstanbul, I-XVc.
• VEHBİ, M., 1969. Hulasatü’l Beyan Fi Tefsiril-Kur’an, Üçdal Neşriyat İstanbul, I-XVc.
• YAZIR, M.H., Tsz. Hak Dini Kuran Dili, Eser Neşriyat ve Da- ğıtım, İstanbul, I-Xc.
• YILDIRIM, C., Tsz. Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu yay. İzmir, I-XIVc.
• ZEHEBÎ, Ebû Abdillah, Muhammed b. Ahmed b.Osman b. Kaymâz (673–748 h), 1993. (tah: Şuaybü’l-Arnavut, Muhammed Nuaym el-Arkasûsî) Siyeru a’lâmi’n- Nubelâ, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, I-XXIIIc.
• ZEMAHŞERÎ, Ö., 2003. el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Te’vîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Tertip ve Tashih: M. A. Şâhin, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, III. Bas- kı, Beyrut, I-IVc.
• ZHANG, D., FRANK, R. R., 2005. The Role of Spirituality in Living with Disabilities, Journal of Religion, Disability & Health, 9 (1). ss.83-98. http://www.ozida.gov.tr