KUR’AN-I KERİM’DE CARİYELERLE EVLİLİK MESELESİ

Yıl 2011, Sayı: 18, 137 - 173, 01.12.2011

Hüseyin Çelik

Öz

Kadın köle anlamında kullanılan cariye ve cariyelik meselesi

çok eski dönemlerden beri var olan bir problemdi. Kur’an

inmeye başladığı dönemde de son derece yaygın bir şekilde uygulanıyordu.

Kur’an, cariyelik meselesini onaylamamış ama

dünya çapında yaygın bir sosyal problem olduğu içinde bir anda

kaldırmamıştır. Bir taraftan hür insanların köleleştirilmelerini

yasaklarken diğer taraftan da ortaya koymuş olduğu uygulamalarla

kölelik ve cariyeliği ortadan kaldırmayı amaçlamıştı.

Kur’an, insan yerine konulmadığı için evlenmeye dahi layık

görülmeyen cariyelere birçok haklar tanımıştır. Onlara güçlerinin

üzerinde görev verilmemesi ve dövülmemesi emretmiştir.

Ayrıca efendilerinin onları dışlamak yerine aileden birileri olarak

görerek yediklerinden yedirmelerini ve giydiklerinden giydirmelerini

istemistir.

Nikâh olmadan onlarla beraber olmayı yasaklamıs, onlarla

beraber olmak isteyenlere de nikâh yaparak beraber olmalarını

emretmiştir. Cariyelerle evlenmeyi bir ruhsat olarak kabul

etmiş ve hür kadınlarla evlenme imkânı olmayanlara tavsiye

etmiştir. Hür kadınlarda sınırsız sayıda kadınla evlenmek olmadığı

gibi cariyeler için de aynı kuralı koymuştur.

Anahtar Kelimeler

cariye, evlilik, infak, savas, esir

Kaynakça

• Alûsî, Şihabuddin es-Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’an’ı-l-Azîm ve’s-Sebı’l-Mesânî, Beyrut, Darü’l-Fıkr, 1993
• Aydın, M. Akif, “Köle”, İslam Ansiklopedisi, Ankara, TDV Yayınları, 2002
• Beğâvî, Huseyn b. Mesûd, Meâlîmu’t-Tenzîl, Beyrut, Darü’l-Ma’rife, 1987
• Beydâvî, Nasuruddin Ebu Saîd Abdullah b. Ömer b. Mu- hammed eş-Şirâzî, Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t- Te’vîl, Beyrut, Dar-ü Sâder, 2001
• el-Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. El-Huseyn b. Ali b. Ab- dullah ibn Musa, Ahkamu’l-Kur’an li İmamı’ş-Şafî, Beyrut, Darü’l-Ihyâi’l-Ulûm, 1990
• Buharî, el- Buhari, Muhammed b. İsmail, Sahihu’l- Buhari, İstanbul, Çağrı Yayınevi, 1992
• Bursevî, İsmail Hakkı b.Mustafa, Ruhu’l-Beyân fî Tefsîrî’l- Kurân, Beyrut, Darü’l-Kutübi’l-İlmiyye, 2009
• Cassâs, Ebu Bekir Ahmed er-Razî, Ahkamu’l-Kur’an, III, 642, Beyrut, Darü’l-Fıkr, 1993
• el-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemalüddîn Abdurrahman b.Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî Ilmı’t-Tefsîr, Beyrut, el-Kütübü’l-İslamî, 1984
• el-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemalüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, (Garîbü’l-Kur’anı’l-Kerîm), Beyrut, Darü’l-Kütübi’l- İlmiyye, 2004 fî Tefsîri’l-Garîb
• Ebubekir İbnü’l Arabî, Ebu Bekir Muhammed b. Abdul- lah, Ahkamu’l-Kurân, Beyrut, Darü’l-Meârife, 1987
• Ebû Davud, Sleyman bin el-Eşa’s, Sünen-ü Ebî Dâvud, İstanbul, Çağrı Yayaınları, 1992
• Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf el-Endülüsî, Tefsîrü’l- Bahri’l-Muhît, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, III. Baskı, 1993
• el-Fîruzâbâdî, Mecidüddin Muhammed b. Yakup, Tenvîrü’l-Mikbâs min Tefsîri İbni Abbâs, Darü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2008
• Firûzâbâdî, Mecidüddin Muhammed b. Yakup, Mu’cemu’l- Kâmûsi’l-Muhît, Beyrut, Darü’l-Ma’rife, 2005
• el-Geylânî, Muhyiddin Abdulkadir, Tefsîrü’l-Geylânî, İs- tanbul, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009
• el-Haccâc, Ebu’l-Huseyin Müslüm, Sahih-i Müslüm, İs- tanbul, Çağrı Yayınevi, 1992
• el-Halebî, Ahmed b. Yusuf, ed-Dürrü’l-Me’sûn fî Ulûmi’l- Kitâbi’l-Meknûn, Dımeşk, Darü’l-Kalem, Tarihsiz
• Hanbel, Ahmed b., Müsned, İstanbul, Çağrı Yayınevi, 1992
• el-Hazin, Alaâddin Ali b. Muhammed b.İbrahim el- Bağdadî, Lübâbü’t-Te’vîl fî Meâni’t-Tenzîl, Midyat, Tarihsiz
• İbn Aşûr, Muhammed Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus, ed-Darü’t-Tûnisiyyetü, 1984
• İbn Atıyye, Ebu Muhammed Abdu’l-Hak b. Atıyye el- Endülisî, El- Muharrerü’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l- Azîz, Beyrut, Dar-ü İbni Hazm, 2002
• İbn Ebî Zemenîn, Ebu Abdullah Muammed b. Abdulah, Tefsîrü’l-Kur’anı’l-Azîm, el-Faruku’l-Hadîs, 2002
• İbn Gudâme, Muvaffıkuddîn Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Ahmed b. Muhammed, e-Muğnî, Riyad, Dar-u Âlemi’l-Kütüb, Tarihsiz
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fıdâ İsmâil, Tefsirü’l-Kur’anı’l-Azîm, Ka- hire, Mektebetü Darü’t-Türâs, Kahire, Tarihsiz
• İbn Mâce, Ebû Abdullah, Muhammed bin Yezîd, Sünen-ü İbni Mâce, İstanbul, Çağrı Yayaınları, 1992
• İbn Manzur, Cemaleddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, İran, 1405 h.
• el-Isfahânî, Ebu’l-Kasım Huseyn b. Muhammed er-Rağıp, el-Müfredât, fî Garîbi’l-Kur’an, Kahire, 1961 el-Kelbî, Ebu’l-Kasım Muhammed b. Ahmed b. Cüzeyy, et-Teshîl li Ulûmi’t-Tenzîl, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1995
• Keyalharrâsî, Imadüddin b. Muhammed et-Taberî, Ahkamu’l-Kurân, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985
• Kurtûbî, Ebu Abdullah Muhammed b.Ahmed, el-Camı’ li- Ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut, Darü’l-Fıkr, 1987
• el-Kurtûbî, Ebu Amr Yusuf b.Abdullah b.Muhammed b.Abdulberr en-Nemrî, el-Kâfî fî Fıkhı Ehli’l- Medîneti’l-Mâlikiyyi, İlmiyye, Tarihsiz Beyrut, Darü’l-Kütübi’l
• Malik bin Enes, Muvatta, İstanbul, Çağrı Yayınevi, 1992
• el-Mehdî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed, el-Bahru’l- Medîd fî Tefsîri’l-Kur’anı’l-Mecîd, Beyrut, Darü’l- Kütubi’l-İlmiyye, 2010
• Merağî, Ahmed Mustafa, Tefsîrü’l-Merâgî, Beyrut, Dar-ü İhyâü’t-Türâs, Tarihsiz
• Muhammed Ali es-Sâyis; Abdullatif es-Sübkî; Muham- med İbrahim Kârsûn, Âyâtü’l-Ahkâm, Beyrut, Dar- ü İbni Kesîr, III. Baskı, 1999
• Mücahid bin Cebr el-Kureyşî, Tefsîr’ü-Mücahid, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. Baskı, 2005
• Nesefî, Abdullah b.Ahmed b. Muhammed, Medârîkü’t- Tenzîl, İstanbul, Pamuk Yayınları, Tarihsiz
• en-Nehhâs, Ebu Cafer, Meâni’l-Kuranı’l-Kerîm, Mekke, Câmiatü Ümmi’l-Kurâ, 1988
• en-Nisâburî, Mahmud b. Ebu’l-Hasan, Îcâzü’l-Beyân an Meâni’l-Kur’an, Beyrut, Darü’l-Garbi’l-İslamî, 1995
• Razî, Muhammed b. Ömer, Tefsîrü’l-Fahri’r-Râzî, Beyrut, Darü’l-Fıkr, 2005,
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Tefsîrü Ayâti’l-Ahkâm mine’l- Kur’an, İstanbul, Dersaâdet, Tarihsiz es-Sanânî, Abdurrezzak b. Hemmâm, Tefsîrü’l-Kurân, Riyad, Mektebetü’r-Rüşd, Tarihsiz es-Sâvî, Şeyh Ahmed, Haşiyetü’s-Sâvî alâ Tefsîri’l- Celâleyn, Beyrut, Darü’l-Fikr, 1998 es-Seâlebî, Abdurrahman b. Muhammed b.Mahlûf Ebî Zîr, el-Cevâîrüi’l-Hısân fî Tefsîri’l-Kur’an, Beyrut, Dâr-ü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyyi, 1997 es-Serahsî, Şemsüddîn, Kitâbü’l-Mebsût, Beyrut, Darü’l- Ma’rife, Tarihsiz
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed, El-Ammâdî, İrşâdü’l-Aklı’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kur’anı’l-Kerîm, Beyrut, Dar-ü İhyaü’t-Türâsi’l- Arabiyye, 1990
• es- Suyûtî, Abdurrahman Celâlüddîn, ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri’l-Me’sûr, Beyrut, Darü’l-Fikr, 1993
• eş-Şa’râvî, Tefsirü’ş-Şa’râvî, Kahire, Mecmaü’l-Buhûsi’l- İslamiyye, 1991, IV, 1987
• eş-Şirâzî, Ebu İshak, el-Mühezzeb, Beyrut, ed-Dârü’ş- Şamiyetü, 1996
• eş-Şirbînî, Muhammed Ahmed el-Hatîb, es-Sirâcü’l-Münîr, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethü’l- Kadîr el-Câmiu beyne Fenniyi’r-Rivayeti ve’d- Dirayeti min Ilmı’t-Tefâsîr, Beyrut, Darü’l-Ma’rife, 2007
• et-Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî Tefsîr-i Kur’an, Beyrut, Dar-ü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyyi, 2006
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmıu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kurân, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005
• Tabersî, Ebu Ali el-Fadl el-Hasan bin el-Fadl, Mecmau’l- Beyân fi Tefsîri’l-Kur’an, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1997
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, İs- tanbul, Çağrı Yayınevi, 1992
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Kitabevi, Tarihsiz
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer, el- Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl, Beyrut, Darü’l-Ma’rife, V. Baskı, 2005