KELAMÎ AÇIDAN BİREY-SİYASÎ GÜÇ İKİLEMİNDE BİREYSEL ÖZGÜRLÜK

Yıl 2012, Sayı: 20, 1 - 38, 03.12.2012

Recep Ardoğan

Öz

İslâm’a göre, insanın özgürlüğü, ilahî bir takdirdir. Çünkü

ilahî irade beşerî iradeyi kontrol altına almaktan kaçınmıştır. Bu

nedenle İslâm, bireysel irade ve farklılıklara saygıyı öngörmektedir.

Ayrıca İslâm, taklidi, vesayet altına girme ya da başkasını

vesayeti altına almayı dışlar, siyasal özgürlüğe yer açar.

Anahtar Kelimeler

Bireysel özgürlük, sorumluluk, akıl, irade, vesayet, siyasal iktidar

Kaynakça

• Abdulcebbâr, el-Usûlü'l-Hamse, thk. Faysal Bedir Ayn, Matbû'âtü Câmi'i'l-Kuveyt, Kuveyt, 1998.
• ---------, "el-Muhtasar fî Usûli’d-Dîn", Resailu’l-Adl ve’t- Tevhid, nşr. M. Ammâra, Müessesetü Daru’l-Hilal 1971
• Akbay, Muvaffak, Umumi Âmme Hukuku Dersleri, AÜHF Yayınları, Ank. 1948
• Amidî, Seyfüddin Ebü’l Hasan Ali b. Muhammed, Ebkâru’l-Efkâr fî Usûli’d-Dîn, I-II, Ayasofya Kü- tüphanesi, no: 2165.
• Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, Selçuk Yay., Ank. 1994
• Ayubi, Nazih, Arap Dünyasında Din ve Siyaset, trc. Yavuz Alogan, Varlık Yay., İst. 1992
• Bağdâdî, Abdulkahir b. Tahir, Usûlu’d-Dîn, Beyrut 1401/1981
• Bakıllânî, Kadı Ebu Bekir b. Tayyib, el-İnsaf fîmâ Yecibüİ’tikâduhu velâ Yecuzü’l-Cehlü bihi, nşr. M. Z. el-Kevseri, Kahire 1413/1993
• Beydâvî, Kâdî Nasıruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t- Te’vîl, Dersaadet Yay., İst. trz.
• Câbirî, Muhammed Âbid, İslâm’da Siyasal Akıl, trc. Vecdi Akyüz, İst. 1997
• Cassâs, Ahkâmu’l-Kur’ân, Matbaatü'l-Evkafi'l-İslâmiyye, İst. 1335
• Düzgün, Şaban Ali, Sosyal Teoloji -İnsanın Yeryüzü Serü- veni-, Çağrı Yay., Ank. 1999
• Ebû Hanife, Numan b. Sâbit, “el-Fıkhu’l- Ekber”, İmâm-ı A’zamın Beş Eseri, nşr. Mustafa Öz, İFAV yay., İs- tanbul 1992
• Ebu Ya’lâ, İbn Ferrâ, el-Mu’temed fî Usûli’d-Dîn, nşr. V. Zeydan Harrad, Beyrut 1974
• el-Ğannûşî, Raşid, Hukûku’l-Muvâtanah: Hukûku Ğayri’l- Müslimîn fî’l-Mücteme’ı’l-İslâmî, Virginia, 1992.
• el-Mâturîdî, Ebu Mansûr Muhammed, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, nşr. Mustafa Yavuz, B. Topaloğlu, İst. 2008. Kitabu’t-Tevhîd, nşr. Fethullah Huleyf, Beyrut 1970
• el-Merginânî, Burhanüddin Ebu’l-Hasan Ali, el-Hidâye Tercemesi, trc. Ahmed Meylânî, İst. 1986 el-Pezdevî, Sadru'l-İslam Ebu Yusr Muhammed, Ehl -i Sünnet Akaidi (Usulü’d-Din), trc. Şerafeddin Göl- cük, Kayıhan Yay., İst. 1988 en-Nesefî, Ebu'l-Mu'în, Tebsıratu’l-Edille fî Usûli’d-Dîn, thk. Hüseyin Atay, TDV yay., Ank. 1994.
• ----------, et-Temhîd li-Kavâidi't-Tevhîd, nşr. Habibullah Hasen Ahmed,
• Dâru'l-Tıbâati'l-Muhammediyye,
• /1986. Bahru’l-Kelâm fî Akâidi Ehli’l-İslâm, Konya 1327.
• ---------, er-Rassî, el-Kâsım, “Usûlu’l-Adl ve’t-Tevhîd”, Resâilu’l-Adl Müessesetu Dâri’l-Hilâl, 1971 nşr. M. Ammâra,
• es-Sâbûnî, Nureddin Ahmed b. Mahmud b. Ebi Bekr, el- Bidaye fî Usûlid- Dîn, nşr. Bekir Topaloğlu, DİB yay., Ank., 1995
• Eş’arî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn, İst. 1928
• et-Tusî, Nasıreddin, Risalet-i İmamet, nşr. M. Takî Dâniş Pejve, Hardadmâh 1335
• Fazlur Rahman, Allah’ın Elçisi ve Mesajı -Makaleler I-, trc. A. Çiftçi, Ankara Okulu Yay., Ank. 1997
• Fuzulî, Muhammed b. Süleyman, Matla’u’l-İtikâd fî Mari- feti’l-Mebdei ve’l-Meâd, nşr. Muhammed b. Tavid et-Tancî, Ank. 1962
• Gölpınarlı, Abdulbaki, Tarih Boyunca İslam Mezhepleri ve Şiilik, Kum 1991
• Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, trc. Salih Tuğ, Ank. 2002. İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Ke- mal Kuşçu, Ank. 1979.
• Hasan el-Basrî, Risale fi’l-Kader, "Resâilu’l-Adl ve’t- Tevhid", nşr. M. İmâra, Müessesetü Dâru’l-Hilâl, 1971
• Iqbal, Muhammad, The Reconstruction of Religious Thought in Islam, Lahore 1989
• Isfahânî, Râğıb, el-Müfredat fî Ğarîbu’l-Kur'an, İst. 1986
• İbn Cevzî, ebu’l-Ferec Abdurrahman, Nakdu’l-İlm ve’l- Ulemâ ev Telbîsü İblîs, nşr. Mahmud Mehdi el- İstanbulî, yer yok, 1396/1976
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Hazm, Kitabu’l-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihal, Matbaatü’t-Temeddün, Kahire 1321
• İbn Hümâm, Kemaleddin Muhammed b. Abdilvâhid, Kitâbu’l-Musâyere, İst. 1979 İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takıyyü’d-Dîn Ahmed
• b. Abdulhâlim, Mecmû’u’l- Fetevâ, thk. Abdurrahman b.
• Muhammed, Mekke 1381-1386.
• -----------, Der’u Teârudi’l-Akl ve’n-Nakl ev Muvâfakatu
• Sahîhi’l-Menkûl li-Sarîhi’l-Ma’kûl, thk. M. Reşâd Sâlim, Riyad 1979 ------------,
• Kelâmi’ş-Şî’ati’l-Kaderiyye, nşr. M. Raşid Sâlim, yer yok 1406/1986. fî Nakdi
• -----------, Kâidetun Celîletun fi’t-Tevessül ve’l-Vesîle, nşr.
• S. Reşid Rıza, Mısır 1345
• İzmirli, İsmail Hakkı, Yeni ilm-i Kelâm, nşr. Sabri Hizmet- li, Ank. 1981
• Jaspers, Karl, Felsefe Nedir?, tr. İ. Zeki Eyuboğlu, İst. 1986
• Kâdî Abdulcebbâr, ibn Ahmed el-Hemedânî, el-Muhît bi’t- Teklîf, thk. es-Seyyid Azmî, Kahire trz.
• Lewis, Bernard, İslâm'ın Siyasal Dili, Rey Yay., trc. Fatih Taşar, Kayseri 1992
• Mâverdî, Ali b. Muhammed b. Habib, el-Ahkâmü's- Sultâniyye, trc. Ali Şafak, Bedir Yay., İst. 1994
• Nevbahtî, Ebu’l-Muhammed el-Hasen b. Musa, Kitabu’l- Firaki’ş-Şîa, nşr. H. Ritter, İst. 1931
• Rosenthal, Franz, İslâm’da Özgürlük Kavramı -İslâm Dü- şüncesinde Özgürlük Sorunu ve Boyutları Üzerine Bir İnceleme-, Trc. Vecdi Akyüz, İst. 2000, 27 vd.
• Sabri, Mustafa, Mevkıfu’l-Beşer Tahte Sultâni’l-Kader, Kahire 1352
• Sartre, Jean Paul, Varoluşçuluk (Ezistentialisme), trc. Asım Bezirci, 14. Bsk., İst. 1997
• Semerkandî, Şerhu’l-Fıkhı’l-Ekber, thk. Abdullah b. İbra- him el-Ensarî, Matbaatü Meclisi Dâiretin- Nizamiyye, Haydarabad 1321
• Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm, el-Milel ve’n-Nihal, thk. Emir Ali Mehnâ, Ali Hasen Fâur, Beyrut 1415/1995
• Taftazanî, Saduddin Mesud b. Ömer, Şerhu’l-Akâid, İst. trz. (Dersaadet Yay.)
• ------------, Şerhu’l-Makâsıd, nşr. A. Umeyra, Amman 1407
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İst. trz.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed, el-Keşşaf fî Hakâiki't-Tenzîli ve 'Uyûni'l-Ekâvîl, yer ve tarih yok (Darü'l-Fikir)
• Zeynüddîn er-Razî, Muhammed b. Ebi Bekr, Tefsiru Ğarîbi’l-Kur’âni’l-Azîm, nşr. H. Elmalı, TDV Yay., Ank. 1997