“Es-Salâtü’l-Vustâ” Kavramının Rivayet ve Dirayet Ağırlıklı Tefsirler Bağlamında Metodolojik Tahlili

Yıl 2013, Sayı: 22, 1 - 42, 02.12.2013

Yahya Yaşar

Öz

Bakara suresi 238. Ayette zikredilen “es-Salâtü’l-Vustâ”

gibi bazı ifadeler bir hikmete matuf olarak, Kur’an’da müphem

bırakılmıştır. Müfessirlerimiz Hz. Peygamber’den gelen rivayetlerle

ayeti açıklığa kavuşturmaya çalışmışlardır. “Orta namaz”ın

mahiyetini tayin etme hususunda, Rivayetler arası farklılıkların

varlığı, meseleyi sadece rivayet üzerinde çözmeyi zor bir hale

getirmiş ve yirmiye yakın görüş ortaya çıkmıştır. Tefsir geleneğimizin

iki ana omurgasını oluşturan, Rivayet ve Dirayet tefsirleri

bağlamında, konuya metodolojik anlamda yaklaşım tarzlarını

ortaya koymak, farklılıkları tahlil etmek ve “es-Salâtu'l-

Vustâ”nın mahiyetini biraz daha açıklığa kavuşturmak istedik.

Anahtar Kelimeler

Vusta, namaz, rivayet, dirayet, müphem

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Musned, Müeessetü’r-Risale, y.y 1999.
• Alûsî, Ebu’l-Fadl Şihabu’d-Din es-Seyyid Mahmud, Ruhu’l-Meânî fî Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azim ve Seb’i’lMesânî, Dar-u İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut t.y..
• Azimabadi, Ebu't-Tayyib Muhammed Şemsü'l-Hakk, Avnu'l-Mabud Şerhu Süneni Ebu Davud, Daru’lKutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1415.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1982.
• Beydâvî, el-Kâdı Nasruddin, Envâru’t-Tenzîl ve Esraru’tTe’vîl, Dar-u İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut t.y.
• Casim, Leys Suud "İbn Abdülber en-Nemerî", DİA. XVIIII/ 271.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi, Fecr Yayınları, Ankara 2010.
• -------------, İbn-i Ebi Hatim Tefsiri, A.Ü,ilahiyat fakültesi dergisi–1972,cilt XVIII.
• Çörtü, Mustafa Meral, Nahiv, İFAV, İstanbul 2011. Derveze, İzzet et-Tefsiru'l-Hadis, Ekin Yayınları: İstanbul 1997.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Camiu'sSahîh, Dar-u İbn-i Kesir, Dımesk t.y..
• Demirci, Muhsin, Kur’an’ın Müteşabihleri Üzerine, Birleşik yayıncılık, İstanbul 1996.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi, Sünen, Beytü'l-Efkâri'd-Düveliyye, Riyad t.y.,
• Ebussuûd, Mehmed b. Muhyiddin Mehmed, İrşâdu’lAkli’s-Selîm İlâ Mezâye'l-Kur'ani'l-Kerim Mektebetü’r-Riyad, Riyad t.y.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Azim yayıcılık t.y.
• İbn Manzûr, Lisânü'l-Arab, Dâru Sadr, Beyrut t.y.
• el-Endelüsî, Ebu Hayyân el-Bahru'l-Muhît fi't-Tefsîr, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1993.
• Havva, Said, el-Esâs fi't-Tefsir, (Tercüme:M.Beşir Eryarsoy)Şamil Yayınları.İstanbul 1989.
• Hicazi, Muhammed Mahmud, Furkan Tefsiri, İlim Yayınları, t.y.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru't-Tahrîr ve't-Tenvîr, ed-Dâru't-Tunûsiyye, Tunus 1984.
• İbn Kesîr, Tefsirü"l-Kur"âni"l-Azim, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1992.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah el-Kazvînî, Sünen,Mektebetu’lMearif,Riyad t.y..
• İbn Hacer, Fethu'l-Bârî, Daru’l-Ma’rife, Beyrut 1379.
• Koç,Mehmet Akif,, Taberi Tefsirini Anlamak Üzerine, Ankara üniversitesi ilahiyat fak.dergisi,51:1 (2010).
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ankara 1980.
• Kur’an Yolu, Heyet, DİB.
• Kurtubî, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’âni’l-Azîm,Dar-u Alemi’l-Kutub,Mekke t.y.
• Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur'ân, Daru'ş-Şuruk, Beyrut 1992.
• Maturidi, Ebu Mansur, Te'vilatü'l-Kur’an, Mizan yayınevi, İstanbul 2005.
• Muğlatay, Alâuddin, El-İ'lâm Şerhu Süneni İbni Mâce,Mektebetu’l-Nezzar,Riyad 1999.
• Mübarekfürî, Ebû'l-Alâ Muhammed b. Abdurrahman, Tuhfetü'l-Ahvezî, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut t.y.,
• Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac (v.261/875), el-. Câmiu's-sahih,(Sahih-u Müslim),Dar-u Taybe Riyad 2006.
• Nesâi, Ebû Abdurrahman b. Şuayb, Sünen, Müeessetetü’r-Risale, Beyrut 2001,
• Nesefî, Abdullah b. Ahmed, Medârikü't-Tenzîl, Daru’nNefais, Beyrut 1996.
• en-Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya İbnu Şeref, el-Minhâc fi Şerhi Sahîh-i Müslim İbni'l-Haccâc, Dar-u İhya'i'tTurasi'l-Arabî, Beyrut 1392.
• Pak, Zekeriyya,(editor:M.Akif Koç) Tefsir.Grafiker Yayınları,Ankara 2012.
• Polat, Ahmet Fethi,(editor:M.Akif Koç) Tefsir, Grafiker Yayınları,Ankara 2012.
• er-Râzî, Fahru’d-Din, et-Tefsîru’l-Kebir, (Mefâtîhu’l-Gayb), Dâru'l-Fikr, Beyrut 1981.
• Rıza, Reşid; Abduh , Muhammed, Tefsiru’l- Menar, Kahire 1947.
• Salih, Subhi, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, (terc. Kandemir, Yaşar), DİBY,Ankara 1988.
• Sa'lebi, Ebu İshak, El-Keşf ve'l-Beyan, Dar-u İhyai’tTurasi’l-Arabi, Beyrut 2002.
• es-Semerkandî, Ebu'l-Leys, Bahru'l-Ulum; Daru’lKutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1993.
• Suyuti, Celaleddin, Ed-Dürrül-Mensur Fit-Tefsir BilMe’sur, Merkezu’l-Hicr, Kahire 2003.
• -------------, el-Itkan fi Ulûmi’l- Kur'an, Dar-u İbn-i Kesir, Dımesk 1993
• Şevkânî', Muhammed b. Ali , Fethu'l-Kadîr. Daru’l-Fikr, Beyrut 1992.
• --------------, Neylu'l-Evtar,Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye,Beyrut. et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b.Cerir, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli’l-Kur’ân,Mektebetu İbn Teymiye,Kahire t.y.
• et-Tahanevî, Keşşafu Istılahati'l-Fünûn, Daru’l-Kutubi’lİlmiyye, Beyrut 1998.
• Et-Tirmizî, Ebu İsa b. İsa, Sünen, Daru İhya'i't-Turasi'lArabî, Beyrut t.y.
• el-Vakidi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer, Kitabu'lMeğazi, ’Alemu’l-Kutub, Beyrut 1984.
• Vural, Faruk, İbn Âşûr ve et-Tahrîr ve't-Tenvîr İsimli Tefsiri, İstanbul–2002,(Basılmamış Doktora Tezi)
• Yıldırım, Suat, Peygamberimizin Kuranı Tefsiri, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1983.
• ez-Zebîdî, Tâcu'l-Arûs,Daru’l-Hidaye y.y.
• Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâikı't-Tenzîl, Mektebetü'l'Ubeykan, Riyâd 1998.
• Zuhayli, Vehbe, et-Tefsiru’l-Münir, Dâru'l-Fikr, Beyrut 1991.