İmam Mâturîdî ve Nesefî Şârihlerine Göre Peygamberlere İman

Yıl 2015, Sayı: 26, 71 - 90, 01.12.2015

Ahmet Ak

Öz

İmam Mâturîdî (333/944), Ehl-i Sünnet’in görüşlerini aklî ve

naklî delillerle ortaya koymuştur. Onun fikirleri kendisinden

sonra kaleme alınan birçok eserde savunulmuştur. Bu eserlerden

birisi de Ömer Nesefî (537/1142)’nin Akâid adlı risalesidir.

Söz konusu eser, İslam dünyasında meşhur olmuş ve

birçok âlim tarafından şerh edilmiştir. Bu şerhlerden en önemlisi

şüphesiz Saduddin Taftâzânî (792/1390)’nin Şerhu’l-

Akâid adlı eseridir. Belli başlı Nesefî şerhleri incelendiğinde,

oralarda geçen görüşler ile İmam Mâturîdî’nin görüşlerinin

aynı olduğu görülecektir. Bununla birlikte konuların Nesefî

şerhlerinde Mâturîdî’nin eserlerinden daha derli toplu ele

alındığı da bir gerçektir. Ancak bu durumun zamanın şartlarından

ve hitap edilen kitleden kaynaklandığı kanaatindeyiz.

Çünkü Mâturîdî’nin eserlerinde konularla ilgili farklı görüşler

teker teker ele alınıp onlara aklî, naklî delilerle cevaplar verilirken,

Nesefî şerhlerinde farklı görüşlere ve tartışmalara pek

yer verilmez, benimsenen görüşler aklî ve naklî delillerle öz ve

sistematik bir şekilde açıklanır. Bununla birlikte, İmam

Mâturîdî’nin eserlerinde ve Nesefî şerhlerinde nakil ile birlikte

aklî delillere de büyük önem verilir. Bundan dolayı insanın

peygambere ne kadar muhtaç olduğu birçok aklî delil ile izah

edilir.

Bu makalede, İmam Mâturîdî’nin peygamberlik ile ilgili

görüşlerinin Nesefî şerhlerine ne şekilde yansıdığı metot ve

muhteva bakımından ele alınacaktır.

Kaynakça

• Ak, Ahmet, Selçuklular Döneminde Mâturîdîlik, Yayınevi Yayınları, Ankara 2009.
• _____, Büyük Türk Âlimi Mâturîdî ve Mâturîdîlik, Bayrak Matbaası, İstanbul 2008.
• Akçay, Mustafa, “Siyalkûtî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam An- siklopedisi, İstanbul 2009, XXXVII, 292-293.
• Bebek, Adil, “Hayali”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklope- disi, İstanbul 1998, XVII, 3-5.
• Bihişti, Ramazan Efendi (979/1571), Şerhu Ramazan Efendi alâ Şerhi’l-Akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul 1985.
• Erjan, Kalmahan, İmam-ı Maturidi’de Peygamberlik, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003. (Basılmamış Doktora Tezi)
• Hayâlî, Şemsuddin Ahmed (875/1470), Hâşiye alâ Şerhi’l- Akâid, Hacı Muharrem Efendi Matbaası, İstanbul 1973.
• Hilmi, Ömer Faruk, Nesefi Akaidi, İlim Yayınları, İstanbul tarih yok.
• Kestelî, Muslihuddin Mustafa b. Muhammed (901/1496), Hâşiyetü’l-Kestelî alâ Şerhi’l-Akâid, Bahar Matbaası, İstanbul 1973.
• Kutlu, Sönmez, “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâturîdî”, İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik, Editör: Sönmez Kutlu, Kitabiyat, Ankara 2003.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud (333/944), Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, thk. Fatıma Yusuf el-Haymî, Risale Yayınları, Beyrut 2004.
• _____, Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003.
• _____, Kitabü’t-Tevhid Tercümesi, çev. Bekir Topaloğlu, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Yayınları, Ankara 2002.
• Nesefi, Ebû Hafs Necmüddin Ömer b. Muhammed b. Ahmed, (537/1142) Akâid Risalesi, (Şerhu’l-Akâid’in sonunda basılmıştır), Bahar Matbaası, İstanbul 1973.
• Özen, Şükrü, “Teftâzânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2011, XL, 299.
• Uzun, Mustafa, “Bihiştî Ramazan Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1992, VI, 145-146. Siyalkûtî, Abdülhakîm b. Şemsiddîn Muhammed (1067/1657), Hâşiyetü Siyalkûtî alâ Hâşiyeti’l- Hayâlî alâ Osmâniyye Matbaası, İstanbul trs. Şirketi Sahâfihe-i Taftâzânî, Sadüddîn Mesûd Abdillâh Ömer b. Burhâniddîn (792/1390), Şerhu’l-Akâid, Bahar Matbaası, İstanbul el-Herevî el-Horâsânî 1973.
• Yavuz, Salih Sabri, “Kestelî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2002, XXV, 314.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Akâidü’n-Nesefîyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1989, II, 218.