İmam-ı Azâm Ebû Hanife’nin Hayatı ve İtikadî Görüşleri

Yıl 2016, Sayı: 27, 1 - 27, 01.06.2016

Ahmet Ak

Öz

İmam Azam Ebû Hanife, büyük bir fakih olmasının yanında,

Ehl-i Sünnet’in itikadî boyutunun oluşmasında da etkili

olan bir şahsiyettir. Ebû Hanife’nin görüşleri, ilk dönemlerden

itibaren özellikle Türklerin yoğun olduğu bölgelerde İslam’ın

yayılmasında önemli rol oynamıştır. Bundan dolayı o,

çoğunlukla en büyük imam diye anılır.

Bu makalede, önce Ebû Hanife’nin hayatı, hocaları, öğrencileri

ve ona nisbet edilen eserleri incelenmektedir. Sonra

da Ebû Hanife’nin imanın tanımı, amel-iman ilişkisi, imanda

istisna, imanda eşitlik, iman-islam ilişkisi, imanda artma ve

eksilme, büyük günah, va’d ve vaîd gibi itikadî görüşleri ele

alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

İmam Azam Ebû Hanife, Ehl-i Sünnet, iman, amel, İslam, va’d ve vaîd.

Kaynakça

• Acimamatov, Zaylabidin, Ebû Hanife ve Fergana Vadisindeki Etkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005, (Basılmamış Doktora Tezi).
• Ali el-Kârî, Ebû ’l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed, Şerhu Müsnedi Ebî Hanife, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Bey- rut 1985.
• Yörükân, Yusuf Ziya, İslam Akaid Sisteminde Gelişmeler İmam-ı Azam
• Ebû Hanife ve İmam Mansuri Mâturidî, Notlarla ve eklemelerle yayıma
• hazırlayan: Turhan Yörükân, Ankara 2001, s. 63; Yavuz, “Ebû Hanife”,
• DİA., İstanbul 1994, X/142-143; Özel, Ahmet, İmam Ebû Hanife ve
• Hanefi Mezhebi, Ankara 2015, s. 22.
• Bağdâdî, Abdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed (429/1037), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991.
• Beyazizâde, Ahmed b. Hasan b. Sinanüddin (1098/1687), İmam-ı Azam Ebû Hanife’nin İtikadî Görüşleri Beya- zizâde, çev.: İlyas Çelebi, M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2000.
• _____, el-Usûlü’l-Münîfe li’l-İmam Ebî Hanife, thk., İlyas Çele- bi, M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2000.
• Brockelmann, Carl, Târîhu’l-Edebi’l-Arabî, çev. Muhammed Fehmî Hicazî, Mısır 1993, II/254
• Çelebî, İlyas, “Risâleleri ve İtikadî Görüşleri ile İmam Azam Ebû Hanife” İslamî Araştırmalar Dergisi (Ebû Hanife Özel Sayısı), Cilt:15, Sayı: 1-2, Ankara 2000, 63-73.
• Ebû Dâvud es-Sicistani, Süleyman b. Eşas b. İsahk el-Ezdî, Sünenü Ebi Davud, Çağrı yayınları İstanbul 1992.
• Ebû Hanife, Numan b. Sâbit (150/767), Ebû Hanife’nin Osmân el-Bettî’ye Yazdığı Risâle, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), çev.; Mustafa Öz, 3. Bas- kı, İstanbul 2002.
• _____, el-Âlim ve’l- Müteallîm, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), çev.; Mustafa Öz, 3. Baskı, İstanbul 2002.
• _____, el-Fıkhu’l-Ebsat, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), çev.; Mustafa Öz, 3. Baskı, İstanbul 2002.
• _____, el-Fıkhu’l-Ekber, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), thk., Mustafa Öz, 3. Baskı, İstanbul 2002.
• _____, el-Fıkhu’l-Ekber, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), çev.; Mustafa Öz, 3. Baskı, İstanbul 2002.
• _____, Ebû Hanife’nin Vasiyyeti, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), çev.; Mustafa Öz, 3. Baskı, İs- tanbul 2002.
• Ebû Zehrâ, Muhammed, Ebû Hanife, çev. Osmân Keskioğlu, Ankara 2002.
• İbn Hallikân, Ebî Abbâs Şemsuddin Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr (608/1211- 681/1282), Vefeyâtu’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1977, V/405-415.
• İbnü’n-Nedîm, Muhammed b. İshâk (385/955), el-Fihrist, Beyrut 1964.
• İbn Hâcer el-Heytemî, Şihâbuddîn Ebû’l-Abbas Ahmed (974/1567), İmâm-ı Azam’ın Menkıbeleri, çev. Ahmet Karadut, Ankara 1998.
• Keskioğlu, Osman, İmam A’zam, Ankara 1960.
• el-Kureşî, Muhyiddîn Ebû Muhammed Abdulkâdir b. Mu- hammed (775/1373), el-Cevâhiru’l-Mudiyye fî Ta- bakâti’l-Hanefiyye, thk. Abdulfettah Muhammed el- Hulv, Riyad 1993.
• Kutlu, Sönmez, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000.
• Müslim b. Haccac, Sahîhu Müslim, İstanbul 1992.
• Özel, Ahmet, İmam Ebû Hanife ve Hanefi Mezhebi, Ankara 2015.
• el-Pezdevî, Ebû’l-Yüsr Muhammed (493/1099), Ehl-i Sünnet Akaidi, çev. Şerafeddin Gölçük, Erzurum 1980.
• Sezgin, Fuad, Târîhu’t-Turâsi’l-Arabî, Riyad 1984.
• Tirmizi, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Serve es-Sülemi, Sü- nenü’t-Tirmizi, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Uzunpostalcı, Mustafa, “Ebû Hanife”, DİA., (İstanbul 1994), X/131-138
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Ebû Hanife”, DİA., İstanbul 1994, X/142-143.
• Yörükân, Yusuf Ziya, İslam Akaid Sisteminde Gelişmeler İmam-ı Azam Ebû Hanife ve İmam Mansuri Mâturidî, Notlarla ve eklemelerle yayıma hazırlayan: Turhan Yö- rükân, Ankara 2001.