Ahmad Zarrouk's “Usulü't-Tarik” is Named Work and Some Principles of Zarroukiyya Order

Yıl 2017, Sayı: 29, 49 - 75, 22.06.2017

Hamide Ulupınar

Öz

Ahmad Zarrouk
(d. 899/1493) who is founder of the Zarroukiyya branch of the Shaziliyya sect
was born in Morocco (846/1442). He started to learn science at a young age and
educated in many madrasah, especially Karaviyyin. He went to Morocco, Algeria,
Tunisia, Egypt, Mecca and Libya and collected information from famous scholars of
his time. He wrote fifty-seven known works in fikh, kalam, tafsir, hadith and
sufism. He wrote siw treatises under the name of “Usulü't-Tarik” in order to
explain the principles of Zarroukiyya order. This six treatises is extremely
important because of the order’s principles revealed by the founder of the
order. In treatises, the principles of Zarroukiyya order are stated as five
articles: hug to the taqwa in any case external and internal, adhere to the
sunnah in talking and practice, do not respect people for coming and going, be
pleased with God if a little or a lot, turn to God at a pinch and abundance.

Anahtar Kelimeler

Ahmad Zarrouk, Zarroukiyya, Usulü’t-Tarik, Taqwa, Adhere to the Sunnah, God’s Consent

Ahmed Zerrûk’un “Usûlü’t-Tarîk” İsimli Eseri ve Zerrûkiyye Tarîkatının Esasları

Öz

Şâziliyye
tarikatının Zerrûkiyye kolunun kurucusu Ahmed Zerrûk (ö. 899/1493),  Fas’ta doğmuştur (846/1442). Küçük yaşta ilim
öğrenmeye başlamış, başta Karaviyyîn olmak üzere pek çok medresede eğitim
almıştır. Fas, Cezayir, Tunus, Mısır, Mekke ve Libya’ya gitmiş döneminin ünlü
âlimlerinden ilim tahsil etmiştir. Fıkıh, kelam, tefsir, hadis ve tasavvuf
ilimlerinde bilinen elli yedi eser yazmıştır. Zerrûkiyye tarîkatinin esaslarını
anlatmak için “Usûlü’t-Tarîk” ismi altında altı risale kaleme almıştır.
Bu altı risâle, tarîkatın esaslarının bizzat kurucusu tarafından ortaya
konulması sebebiyle son derece önemlidir. Risalelerde Zerrûkiyye tarîkatinin esasları beş madde şeklinde
şöyle belirtilmiştir: Açık ve gizli her halde takvâya sarılmak, sözlerde ve
amellerde sünnete uymak, halkın gelmesine ve yüz çevirmesine itibar etmemek, az
da olsa çok da olsa Allah'tan râzı olmak, darlıkta da bollukta da Allah'a
yönelmektir. 

Anahtar Kelimeler

Ahmed Zerrûk, Zerrûkiyye, Usûlü’t-Tarîk, Takvâ, Sünnete İttiba, Rızâ

Kaynakça

• Babanzâde Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn, Ankara 1951, c. I.
• Baş, Derya, “Zerrûk”, DİA, İstanbul 2013, c. XXXXIV, s. 297-300.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali, es-Sünenü’l-Kübrâ, tah. Muhammed Abdülkâdir Atâ, Beyrut 2004, c. XI.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara 1997.
• Ebû Acîle, Mustafâ Abdürrahîm Muhammed Zâviyetü’l-İmâm Ahmed Zerrûk bi-Mısrâta, Mısrâta 2001, c. I.
• Ebû Medyen, Şuayb b. Hüseyin, Ünsü’l-Vâhid ve Nüzhetü’l-Mürîd, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, d. no: 2310.
• Güven, Mustafa Salim, “Ebu’l-Hasan Şâzilî ve Şâziliyye”, Marmara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul 1999.
• Harîrîzâde, Muhammed Kemâleddîn Efendi, Tibyânu Vesâili’l-Hakâik fî Beyâni Selâsili’t-Tarâik, Süleymaniye Ktp., İbrâhim Efendi, d. no: 430-432, c. II.
• Harrûbî, Muhammed b. Ali, “En-Nebzetü’ş-Şerîfe fi’l-Kelâm an Usûli’t-Tarîk”, neş. Muhammed İdris Tayyib, Usûlü’t-Tarîk, Beyrut 2010.
• Huşeym, Ali Fehmi, Ahmed Zerrûk ve’z-Zerrûkiyye: Dirâse Hayât ve Fikr ve Mezheb ve Tarîka, Beyrut 2002.
• İbn Acîbe, Ahmed b. Muhammed b. Hasenî, el-Fütühâtü'l-İlâhiyye fî Şerhi'l-Mebâhisi'l-Asliyye, thk. Abdurrahmân Hasan Mahmûd, Kâhire: Alemü’l-Fikr.
• İbn Asker, Muhammed el-Hasenî eş-Şefşâvenî, Devhatü'n-Nâşir li-Mehâsin men Kâne bi'l-Magrib min Meşâyihi’l-Karni’l-Âşir, thk. Muhammed Haccî, Rabat 1977.
• İbn Meryem, Ebû Abdullâh Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, el-Büstân fî Zikri’l-Evliyâi ve’l-Ulemâi bi-Tilimsân, Beyrut 2014.
• İbnü’l-Kâdî, Ebu’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Miknâsî, Cezvetü’l-İktibâs fî Zikri men Halle Mine’l-A’lâm Medîneti Fâs, thk. Muhammed b. Azzûz, Beyrut 1435/2014.
• Kavas, Ahmet, “Libya (Kültür ve Medeniyet)”, DİA, İstanbul 2003, c. XXVII.
• Kennûn, Abdullah, Mevsûatü Meşâhiri Ricâli’l-Mağrib, Beyrut 1994, c. III.
• Kettânî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ca’fer b. İdrîs, Selvetü’l-Enfâs ve Mühâdesetü’l-Ekyâs bi-men Akbera mine’l-Ulemâi ve’s-Sulehâi bi-Fâs, thk. Abdullâh Kâmil Kettânî-Hamza b. Muhammed Tayyib Kettânî-Muhammed Hamza b. Ali Kettânî, y.y. 2004, Darü’s-Sekâfe, c. III.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 1999.
• Mahlûf, Muhammed b. Muhammed b. Ömer, Şeceretü'n-Nûri'z-Zekiyye fî Tabakâti'l-Mâlikiyye, thk. Abdülmecîd Hayâlî, Beyrut 2010, c. I.
• Makdîş, Mahmûd, Nüzhetü'l-Anzâr fî Acâibi't-Tevârih ve'l-Ahbâr, thk. Muhammed Mahfûz, Alî ez-Zuvârî, Beyrut 1988, c. II.
• Sehâvî, Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân, ed-Dav’ü’l-Lâmi’ li-Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, Beyrut trs., c. I.
• Selâvî, Ebu’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Hâlid en-Nâsırî, Kitâbü’l-İstiksâ li-Ahbâri Düveli’l-Mağribi’l-Aksâ, thk. Muhammed Osman, Beyrut 1436/2015, c. II.
• Şa’rânî, Abdülvehhâb b. Ahmed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut 1997 (trc. Abdulkadir Akçiçek, İstanbul 1969, c. II).
• Tayyib, Muhammed İdrîs, eş-Şeyh Ahmed Zerrûk, Mısrata 2008.
• Tinbüktî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Ahmed Bâbâ, Neylü’l-İbtihâc bi-Tadrîzi’d-Dîbâc, thk. Hamâhullâh Vüldü’s-Sâlim, Beyrut 1434/2013.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2012.
• Yılmaz, H. Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatler, İstanbul 2002.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Usûlü’t-Tarîk, thk. Muhammed İdrîs Tayyib, Beyrut 2010.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Kavâidü’t-Tasavvuf, thk. Mahmûd Beyrûtî, Dımaşk 1424/2004 (Tasavvufun Esasları, trc. Muhammet Uysal, İstanbul 2011; İslam Tasavvufunun Temel Esasları, trc. Ali Pekcan, İbrahim Aydın, Mustafa Topçu, İstanbul 2015).
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, İânetü’l-Müteveccihi’l-Miskîn ilâ Tarîki’l-Fethi ve’t-Temkîn, thk. M. Abdülkâdir Nassâr, Kahire 2014.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Uddetü’l-Mürîdi’s-Sâdık min Esbâbi’l-Makti fî Beyâni’t-Tarîk el-Kasd ve Zikru Havâdisi’l-Vakt, thk. Âsım İbrâhim el-Keyyâlî, Beyrut 2007.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Fevâidü min Künnâş, thk. Muhammed İdrîs Tayyib, Beyrut 2011.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Menâkıbu’l-Hadramî Ebi’l-Abbâs Ahmed b. Ukbe, thk. Muhammed Abdülkâdir Nassâr, Kahire: Dâretü’l-Karaz, 2008.
• Zerrûk, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed b. Îsâ el-Burnusî el-Fâsî, Miftâhu’l-Fedâil ve’n-Ni‘am fi’l-Kelâm alâ Ba’zi mâ Yetealleku bi’l-Hikem (Şerhu’s-Sâdisi Aşar), thk. Muhammed Tayyib, Beyrut 2015.