Şâfiî Mezhebine Göre Cuma’nın Vücûb, Sıhhat ve Edâ Şartları

Yıl 2017, Sayı: 30, 465 - 502, 27.12.2017

İbrahim Sizgen

Öz

Cuma namazı
müstakil bir ibadettir. Cuma namazının vakti, öğle namazının vakti olup dört
mezhep fukahâsı bu namazın hükmünün farz-ı ayn olduğu yönünde görüş beyan
etmiştir. Şâfiî fakihleri Cuma namazının vücûb (farz), sıhhat ve edâ
şartlarının olduğunu bu şartların kişide vuku bulmaması halinde Cuma namazının
kendisinden sakıt (düşeceğini) olacağını dolayısıyla öğle namazını kılması
gerektiğini ifade etmiştir.

Şâfiîler
erkek, hür, mazeretsiz ve mukîm olan herkese Cuma namazının farz olduğunu köle,
hasta ve mefsedete götürmemesi düşüncesiyle maslahatı ve hadisi baz alarak da
kadınlara bu namazın farz olmadığını beyan etmişlerdir. Bununla birlikte
Şâfiîler, bu namazın edâ edilmesi açısından geçerli olabilmesi için bazı
şartlar ileri sürmüşlerdir.

Dolayısıyla bu
çalışmada, cumanın kısaca tarihsel gelişimi, özel olarak Şâfiî mezhebine göre
vücub (farz), sıhhat ve edâ edilmesi açısından rükünlerine dair hususları
delilleriyle birlikte kısaca ele alacağız. Ayrıca Şâfiîler ile Hanefiler
arasında konuyla ilgili görüş farklılığı olması halinde de kısaca Hanefi
mezhebinden de nakillerde bulunacağız.

Anahtar Kelimeler

Şâfiî mezhebi, Cuma, Hutbe, Arûbe

Kaynakça

• ASKALÂNÎ, Şihabuddin Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Hacer, (ö.852/1448), Fethu’l-Bâri bi Şerhi Sahihi’l-Buhârî, Mektebetu’s-Selefiyye, ts.
• APAYDIN, Yunus, İlmihâl, TDV Yayınları, Ankara, 2006.
• AZİMÂBÂDÎ, Ebu Tayyib Muhammed Şemsu’l Hak, (ö.1857/1911), Avnu’l-Ma’bûd bi Şerh-i Sünen-i Ebî Davud, Mektebetu’s-Selefiyye, Mısır, 1968.
• BEYCÛRÎ, İbrahim b. Muhammed, (ö.1198/1784), Hâşiyetu’l-Allâme Alâ Şerhi’l-Allâme İbn Kâsım el-Ğazzî, Daru’l-Eda, İstanbul, ts.
• BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, (ö.256/870), el-Camiu’s-Sahîh, el-Matbaatu’s-Selefiyye, Kahire, 1980.
• DİMYÂTÎ, Ebubekir Osman b. Muhammed eş-Şettâ, (ö.1300/1883), İânetu’t-Tâlibîn, Daru’l-Feyha, Dımaşk, 2008.
• DÖNDÜREN, Hamdi, Cuma Namazı Ve Kılınma Şartları, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1987, s. 141-150.
• EBÛ DAVÛD, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî (ö.275/888), Sünen-i Ebî Davud, Daru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, Beyrût, 2009.
• EBÛ HÂKE, Ahmed, Mu’cemu’n-Nefâis, Daru’n-Nefâis, Beyrût, 2007.
• FAYDA, Mustafa, “Arûbe”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 1991, III, 422.
• HUSEYNÎ, Ebubekir b. Muhammed, Kifâyetu’l-Ahyâr fi Halli Ğâyeti’l-İhtisâr, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
• HUSEYN, Ebû Abdillah Sadruddin Muhammed b. Abdirrahman, Rahmetu’l-Umme fi İhtilâfi’l-Eimme, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2012.
• İBN ÂBİDÎN, Muhammed Emin, (ö.1252/1836), Hâşiyetu Reddi’l-Muhtâr ala’d-Durr’il-Muhtâr, Daru Âlemi’l-Kütüb, Riyâd, ts.
• İBNU’L-HÜMÂM, Kemaluddin Muhammed b. Abdilvahid es-Sivâsî, (ö.861/1456), Şerhu Fethi’l-Kadîr, Daru’l-Fikr, Beyrût, ts.
• İBN NUCEYM, Zeynuddin el-Hanefî (ö.970/1563), el-Bahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyût, 1997.
• KÂDI EBÛ ŞUCÂ’, Ahmed b. Hüseyin b. Ahmed el-Esfehâni eş-Şâfiî (ö.593/1198), Büyük Şafiî İlmihâli, Mütercim Nizameddin Ersöz, Ravza Yayınları, İstanbul, 2005.
• KAHTÂNÎ, Said b. Ali b. Vehf, Salâtu’l-Cumua fi Davi’l-Kitabi ve’s-Sünneti, Daru’l-Alukah, h. 1422.
• KARAMAN, Hayrettin, “Cuma”, DİA, VIII, 1993, VIII, 85-89.
• KONYEVÎ, Muhammed, İlmihâl, Reyhânî Yayınları, Konya, 2006.
• MÂVERDÎ, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb (ö.450/1058), el-Hâvi’l-Kebîr, Darul-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1994.
• MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd (ö.683/1284), el-İhtiyâr li Ta’lili-l-Muhtâr, Daru’l-Ma’rife, Beyrût, 2011.
• MEKKÎ, Seyyid Ömer Berekât (ö.1313/1896), Feydu’l-İlâhi’l-Mâlik, el-Mektebetu’l-İslamiyye, ts.
• NEVEVÎ, Ebu Zekeriyyâ Yahya b. Şeref (ö.676/1277), Ravdatü’t-Tâlibîn, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, ts.
• ……………………. el-Mecmu’ Şerhu’l-Mühezzeb, Daru’l-Fikr, Beyrût, 1996.
• SÂBÛNÎ, Muhammed Ali, (ö.2015), Revâi’u’l-Beyân, el-Mektebetu’l-Asrıyye, Beyrût, 2013.
• SEYYİD SABIK, (ö.1420/2000), Fıkhu’s-Sunne, Daru Mısr, Kahire, ts.
• ŞİRBİNÎ, Şemsuddin Muhammed b. Hatîb (ö.977/1570), Muğni’l-Muhtâc İlâ Ma’rifeti Maâni Elfâzi’l-Minhâc, Daru’l-Ma’rife, Beyrût, 2004.
• UYANIK, Memet Zeki, İslâm Hukukunda Mahkûmun Hakları ve Mahkûma Yapılacak Muamele, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Konya, Nisan 2016, sy. XXVII, 331-391.
• ZUHAYLÎ, Vehbe, (ö.2015), İslam Fıkhı Ansiklopedisi, trc. Y. Vehbi Yavuz, Risale Yayınları, İstanbul, 2011.