Hasan Basri Çantay’ın (ö. 1964) Hadis Çalışmalarının Aktüel Değeri: “On Kerre Kırk Hadis” Adlı Eseri Üzerine Sosyo-Teolojik Analizler

Yıl 2017, Sayı: 30, 429 - 452, 27.12.2017

Veli Aba

Öz

Başta Kur’ân meali
ve tefsiri olmak üzere İslâmî İlimlerin değişik birçok branşında eserler yazan
Hasan Basri Çantay, din, dil, siyaset ve diğer kültürel konularda hem teorik
hem de pratik yönü olan bir düşünürdür. Onun milli mücadele yıllarında kaleme
aldığı eserlerden biri de On Kerre Kırk Hadis adlı derlemedir. Toplamda
1200 hadisi içeren bu eser, hacmi, yöntemi ve konu çeşitliği bakımından
yaşadığı dönemin sosyo-teolojik özelliğini yansıttığı için incelenmeye değer
bir çalışmadır. Kırk Hadis Edebiyatı kapsamında, bu türden yazılan eserler, hem
ilgili branş hem de dönemin özelliklerinin ortaya çıkarılması adına Hadis
literatürüne önemli bir katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda makale, Hasan Basri
Çantay’ın On Kerre Kırk Hadis adlı eserinde kullandığı hadislerin aktüel
değerlerinin sosyo-teolojik yönlerini analizlerini yaparak alana ve söz konusu
dönemin anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Kırk Hadis

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed, Müsned, thk. Şuayb el-Arnaûd, Âdil Mürşid vd., Müessestü’r-risâle, 2001.
• Aydınlı, Abdullah Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul, 1987.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. Musa, Şuabu’l-îmân, (I-XIV), thk. Abdulali Abdulhamîd Hâmid, Bombay, 2003.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl Ebû Abdullah, thk. Muhammed b. Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, Sahîh, (I-IX), 2001.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas b. İshâk, Sünen, (I-IV), thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, el-Mektebetü’l-asriyye, Saydâ-Beyrût, tarihsiz.
• Hasan Basri Çantay, On Kerre Kırk Hadis, Metin Meali İzahı (I-III), İstanbul, 1955-1962.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen, (I-II), thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-arabî, , tarihsiz.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta, (I-IV), thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî, Abu Dabi, 2004.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed, Feyzu’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-sağîr, (I-VI), el-Mektebetü’t-ticâriyetü’l-kübrâ, Mısır, 1356.
• Müslim, Ebu’l-Hasan el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, el-Müsnedü’s-sahîh, (I-V), thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyâ, Beyrût. tarihsiz.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed. b. Şuayb b. Ali el-Horasânî, el-Müctebâ (es-Sünenü’s-suğrâ), (I-II), thk. Abdulfettah Ebû Gudde, Haleb, 1986.
• Suyûtî, Abdurrahma b. Ebû Bekr, Câmiu’l-ehâdîs, (I-XLI), Mısır, tarihsiz.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb, el-Mu’cemü’l-kebîr, (I-XXV), thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, 1994.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre, Sünen, (I-VI), thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, Dâru’l-garbi’l-İslâmî, Beyrût, 1998.
• Yılmaz, Orhan, “Hadis/Sünnet Işığında Kız Çocuklarına Verilen Değer”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Cilt: 4, Sayı, 8, s. 173-197.