Serahsî’nin el-Mebsût Adlı Eserinde Kerhî’nin Furû’ Fıkha Dair Görüşleri

Yıl 2019, Sayı: 33, 231 - 262, 30.06.2019

Alpaslan Alkış

https://doi.org/10.35209/ksuifd.550211

Cited By: 1

Öz

Hanefî mezhebinin
mütekaddimun döneminin önemli simalarından olan Kerhî, yaşadığı dönemde
Bağdat’ta mezhebin önderliğini yapmış ve çok sayıda öğrenci yetiştirmişlerdir.
Yaşadığı dönem itibariyle mezheplerin görüş ve delillerinin ortaya konulup
tartışıldığı ilmî bir atılım çağı olması nedeniyle Kerhî’de, önceki imamların
fıkhını inceleme, onların usulü üzerine tahricte bulunma, mezhep imamından ve
öğrencilerinden gelen farklı rivayetler arasında tercihte bulunma ve mezhep
sistematiği içinde ictihad etme yönünde çaba sarf ederek mezhebin teşekkül
sürecine katkı sağlamıştır. Sonraki dönem
fıkıhçıları Kerhî’nin görüşlerine ve nakillerine sıkça atıfta bulunmuşlardır.
Bu anlamda Kerhî, Hanefî fıkhının sistemleştirilmesinde büyük önemi olduğunu
ortaya koymaktadır. Bu bağlamda özellikle, ta‘dîl-i erkânın ve sehiv secdesinin vâcipliği gibi Hanefî mezhebinde
genel kabul gören görüşleri olmakla beraber, zekat ve hac emrinin hemen
ifa edilmesi gerektiği, nikahta denkliğin gerekli olmadığı, sarhoşun
boşamasının geçerli olmadığı, ariyet akdinin mülkiyet ifade etmediği gibi
meselelerde kendi mezhebine muhalefet ettiği de görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kerhî, Hanefî Mezhebi, Fıkıh

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2001.
• Apaydın, H. Yunus. “Kerhî”, TDV Ansiklopedisi. 15/285-287. İs-tanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Bardakoğlu, Ali. “Hanefî Mezhebi”, TDV İslam Ansiklopedisi. 16/9-10. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Beyhaki, Ebu Bekir. es-Sünenü'l-Kübra, Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Ka-musu. İstanbul: Bilmen Basımevi, 1985.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim. el-Câmiu’s-Sahîh. İstan-bul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Dağcı, Şamil. "Hükûmet-i Adl", TDV İslâm Ansiklopedisi. 28/463-464. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Dârakutni, Mes’ud b. Nu’man b. Dinar. Sünenü’d-Darakutnî. Bey-rut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
• Dârimi, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman et-Temîmî es-Semerkandî. Sünen-i Dârimî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Dönmez, İbrahim Kafi. “Müt’a”, TDV İslam Ansiklopedisi. 32/174-180. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ençakar, Orhan. “Hanefî Fıkıh Literatüründe Gelenek Oluşturan Kayıp Bir Metin: Muhtasarü’l-Kerhî”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 37 (2017): 7-32.
• Güney, Necmeddin. Kudurî’nin Şerhu Muhtasari’l-Kerhî Adlı Eseri-nin Siyer Bölümünün Edisyon Kritiği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2006.
• İbn Mace, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. Sünen-i İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Kâsânî, Ebu Bekir b. Mes’ud b. Ahmed. Bedâiu’s-Sanâî fî Tertîbüş’-Şerâî’. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Malik b. Enes. Muvatta. Beyrut: Daru İhyau’t-Türasi’l-Arabi, 1985.
• Merğinânî, Ebu’l-Hasan Burhaneddîn. el-Hidâye fî Şerhi Bidâye-tü’l-Mübtedî. Beyrut: Daru İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Mevsılî, Mahmud b. Mevdûd. el-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1937.
• Müslim, Ebu'l-Huseyin Müslim b. Haccâc. el-Câmiu’s-Sahîh. İs-tanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr b. Sinan b. Dinâr. Sünen-i Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nisâburî, Abdullah b. Muhammed el-Hâkim, Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1990.
• Semerkandî, Ebu Bekir Alauddîn. Tuhfetü’l-Fukahâ. Beyrut: Da-ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebi Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Daru’l-Marife, 1993.
• Tirmizi, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmîzî, İs-tanbul: Çağrı Yayınları, 1981.