Halef Kırâati Özelinde Kırâatlerle İlgili Bazı Tahlil ve Tespitler

Yıl 2020, Sayı: 36, 307 - 344, 31.12.2020

Cafer Yerlikaya

https://doi.org/10.35209/ksuifd.766606

Cited By: 4

Öz

Ashâb-ı Kirâm, ilk ayetler nazil olmaya başladığı andan itibaren Kur'ân’ın tilaveti, kitabeti, anlaşılması, yaşanması ve kendilerinden sonraki kuşaklara nakledilmesinde öncü kuşak olmuştur. Tabiîn nesli ve kırâat âlimleri, bu öncü kuşağın izinden yürümüşler ve kırâatleri nakletme hususunda ellerinden gelen gayreti sarf etmişlerdir.
Kırâat ilmi, nakledilen bu okuma biçimleri ve farklılıklarını, sağlıklı ve sistematik bir şekilde bize ulaştıran ilim olmuştur. Bu çalışmada; sahih iki kırâati birbirinden ayıran özellikler, ferş ve usûl farklılıkları incelenmekte ve sahih iki kırâatin ihtilaf ve ittifakları mukayese edilerek, farklılıklar somut olarak ortaya konmaktadır. Ayrıca yedi harf bağlamında, Âsım ve Halef kırâatinin ihtilaf ve ittifakları, isnâd zincirleri ve sıhhat kriterleri gibi hususlar genel olarak incelenmekte ve temellendirilmektedir.
Âsım ve Halef kırâatleri karşılaştırılarak, kırâatlerdeki ittifak ve ihtilaflarla ilgili bazı değerlendirmeler ve genellemeler yapılmaktadır

Anahtar Kelimeler: Kur'ân, Kıraat, Ferşu'l-Hurûf, Usûl

Anahtar Kelimeler

KIRAAT, Sahabe,, Ferşu'l-Huruf, Usul

Some Analysis and Findings Related to Qirāʾāt in the Context of Khalaf's Qirāʾa

Öz

From the moment the first verses began to be revealed, al-aṣhāb al-Kirām, became the pioneer generation in recitation, inscription, understanding, living and transferring the Qurʾān to succeeding generations. The tābiʿīn generation and kiraat's scholars have followed in the footsteps of this pioneer generation and they made every effort to transport the qirāʾāt. The science of qirāʾa is the science that has conveyed to us these narrated reading styles and differences in a healthy and systematic way. This work consists of studying what distinguishes the two ṣaḥīḥ qirāʾāt from each other, the differences between farsh and uṣūl and while comparing the agreements and disagreements between the two ṣaḥīḥ qirāʾāt it concretely highlights the differences that arise. In addition, in the context of seven letters, the agreements and disagreements of ʿĀṣim and Khalaf's qirāʾa, issues like chains of isnād and criteria of authenticity are generally studied and based.
Some evaluations and generalizations are made about con-sensus and disagreement by comparing the qirāʾāt of ʿĀṣim and Khalaf.
Keywords: Qurʾān, qirāʾa, farsh al-ḥurūf, uṣūl, 

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Sahaba,, Ferşu'l-Huruf, Usul

Kaynakça

• Abulfettah, Abdulganî el-Kâdî, El-Vâfî fî Şerhi’ş-Şâtıbiyye fî’l-Kırââti’s-Seb’ı, Cidde, Mektebetü’s-Sevâdî li’t-Tevzî’, 1999.
• Ahmed Aliyyu'l-İmam, Kur'ân’ın 10 Kırâati, Trc., Süleyman Gündüz, İstanbul, İnkılab Basım Yayım, 2010.
• Akdağ, Soner, Âsım Kırâati’nin Şu’be Rivayeti, İstanbul, Asitane Kitabevi, 2008.
• el-A'zami, Muhammed Mustafa, Vahyedilişinden Derlenişine "Kur'ân Tarihi", İstanbul, İz Yayıncılık, 2011.
• el-Bennâ, Allâme Şeyh Ahmed b. Muhammed, İthâfü Fudalâi’l-Beşer bi’l-Kırââti’l-Erbaati Aşera, Thk. Şa’ban Muhammed İsmaîl, Kahire, Mektebetü’l-Külliyyâti’l-Ezheriyyeti, 1987.
• Buhari, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmaîl, Sahîhu'l-Buharî, Beyrut, Dâru İbn Kesîr, 2002/1423. Çetin, Abdurrahman, Kur'ân Okuma Esasları, Bursa, Emin Yayınları, 2009.
• ______, Abdurrahman Yedi Harfler ve Kırâatlar, İstanbul, Ensâr Neşriyat, 2010.
• Damra, Tevfîk İbrahim, Ferhatü’l-Ebrar fî Kırâat-i Halefi’l-Bezzâr, Amman, el-Memleketü'l-Ürdüniyyetü’l-Haşimiyye Rakamü’l-İdaî Lede Dairatü’l-Mektebetü’l-Vataniyye, 2007.
• Demirci, Muhsin, “Kur'ân Tarihi”, İstanbul, İFAV Yayınları, 2011.
• ed-Dâni, Ebû Amr Osman b. Saîd, “el-Ahrufu's-Seb'a li'l-Kur'ân”, Thk. Abdulmuheymin Tahhân, Dâru'l-Münâre, Mekke, 1418/1997.
• _________, Ebû Amr Osman b. Saîd, “Câmiu'l-Beyân fi'l-Kırââti's-Seb'ı'l-Meşhûra", Thk., Muhammed Sadûk el-Cezâirî, Beyrut, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1426/2005.
• Ebûbekir İbn Mücahid, Kitabu's-Seb'a fî'l-Kırâât, Thk., Şevkî Dayf, Kahire, Dâru'l-Mearif, 2009.
• Ebû Ubeyd, el-Kâsım b. Sellâm el-Herevî, Kitâbü Fedâili'l-Kur'ân. Thk. Mervan el-Atiyye, Muhsin Harabe, Vefâ Tekıyyiddîn, Beyrut, Dâru İbn Kesîr, Trhs.
• el-Eşvah, Sabrî, İ’câzü’l-Kırââti’l-Kur’âniyye, Kahire, Mektebetü Vehbe, 1998.
• Fikrî, Ahmed Îhâb, Takrîbü’t-Tayyibe, Kahire, el-Mektebetü’l-İslâmiyye”, 2006.
• Habeş, Muhammed, eş-Şâmil fi’l-Kırââti’l-Mütevatire, Beyrut, Dârü’l-Kelim, 2001.
• Hamidullah, Muhammed, Kur'ân'ı Kerim Tarihi, Çev., Salih Tuğ, İstanbul, Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Yayınları (İFAV), No;57, 2000.
• Kapar, Mehmet Ali, “Heyetler”, İstanbul, Endülüs Yayınları, 2017.
• Karaçam, İsmail, Kur'ân'ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İstanbul, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2011.
• en-Nahvî, Ebû Aliyyi’l-Hasan b. Abdi'l-Gaffâr el-Farisî, el-Huccetu fî Ileli'l-Kırââti's-Seb’ı, Thk., Ali Muhammed Muavvıd, Adil Ahmed Abdu'l-Mevcûd, (Beyrut, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1971)
• Nevzat Kaya, Nebî Bozkurt, “İstinsah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• İbnü’l-Cezerî, el-Hâfız Ebî’l-Hayr Muhammed b. Muhammed eş-Şehir ed-Dımeşkî, Gâyetü’n-Nihaye fî Tabakâti’l-Kurrâi, Thk. G. Bergstraesser, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2006.
• ________, el-Hâfız Ebî’l-Hayr Muhammed b. Muhammed ed-Dımeşkî, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-Aşr, Tsh., Ali Muhammed ed-Dabbâ’, Beyrut, Darü’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1380/1960. ________, Muhammed b. Muhammed ed-Dımeşkî, Muncidu'l-Mukriîn ve Murşidu't-Tâlibîn", Tsh., Ali b. Muhammed el-İmrân, Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1999.
• ________, Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed, Kitâbü Tahbîru’t-Teysîr fi’l-Kırââti’l-Aşr, Thk. Ahmed Muhammed Muflih el-Kudât, (Ürdün, Dâru’l-Furkan, 2000),
• İbn Manzûr, Lisânü’l-Arap, Kahire, Darü’l-Meârif, h.1414.
• el-İlmî, Halid b. Muhammed el-Hafız/Ebû’l-Ferec, Seyyid Lâşîn, Takrîbü’l-Meânî fî Şerhi Hırzi’l-Emânî fî’l-Kırâati’s-Sebı’, Medîne, Mektebetü Dâri’z-Zaman, 2003.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebîbekir, el-İtkân fî Ulûmi'l- Kur'ân, Thk. Merkezu’d-Dirâseti'l-Kuraniyye, (Medine, Mecmeu'l-Meliki Fahd, 1426/2005)
• Tayyar Altıkulaç, “Halef b. Hişâm” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Tayyar, Altıkulaç, “Ebû Amr b. ‘Alâ” Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1999.
• Tayyar Altıkulaç, “İbn Muhaysın”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Tayyar Altıkulaç, “İdris b. Abdulkerim” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Temel, Ali, “Erken Dönem Dilbilimsel Tefsirlerde Kırâat Anlayışı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c.15/s.2, 2015.
• İbn Ebî Davut, Ebû Bekir Abdullah b. Süleyman b. el-Eş'asi's-Sicistânî el-Hanbelî, Kitâbu'l-Mesâhif, Tahk: Muhibbiddin Abdussecân Vâiz, Beyrut, Daru'l-Beşâiri'l-İslâmiyye, 2002.
• İbn Mihrân, Ebû Bekir Ahmed b. el-Huseyn b. Mihrân el-İsbahânî en-Nîsâbûrî, el-Mebsût fi'l-Kırâati'l-Aşr, Thk. Sebi' Hamza Hâkimî, Dimeşk, Matbûâtu Mecmai'l-Lügati'l-Arabiyy, 1980.
• Ünal, Mehmet, Kur'ân'ın Anlaşılmasında Kırâat Farklılıklarının Rolü, İstanbul, Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı, 2019.
• Yerlikaya, Cafer, Halef el-Bezzâr ve Kırâati, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2014.
• Yüksel, Ali Osman, “İbnü’l-Cezerî’nin Tayyibetü’n-en-Neşri ve Özellikleri”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1989, 0/7-10, (Ocak 214): 274-323
• ez-Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah, “el-Burhân fî Ulûmi'l-Kur'ân”, Thk. Muhammed Ebû'l-Fadl İbrahîm, Kahire, Daru't-Turâs, 1276/1957.
• https://www.turkedebiyati.org/lehce-sive-agiz-dil-nedir.html, 29.5.2020