Mawqūf Ḥadīth in Muwatta and Its Evaluation in Terms of Ḥadīth Science

Yıl 2020, Sayı: 36, 101 - 131, 31.12.2020

Fahri Hoşab

https://doi.org/10.35209/ksuifd.802678

Öz

Al-Muwaṭṭa is a source of ḥadīth and fiqh, which contains ṣaḥīḥ narrations and was quoted by Mālik b. Anas. There is a significant amount of mawqūf ḥadīths in the al-Muwaṭṭa and some of them are marfūʿ ḥadīths. According to the author Mālik b. Anas and those who adopt his views, all the hadiths in al-Muwaṭṭa, and therefore the mawqūf ḥadīths in their content are ṣaḥīḥs. The fact that the author has included mawqūf ḥadīths as well as marfūʿ ḥadīths in his work, which he wrote with fiqhī purpose, shows the importance he attaches to the word of the Companions. He uses the Companions' view as a basis for many judgments in al-Muwaṭṭa, and sometimes he prefers the mawqūf narration due to the presence of different evidence despite the marfūʿ narrations. Although the author sometimes includes some mawqūf ḥadīths in his work that comply with the conditions of health, he came to a different judgment by taking the evidence in the Qurʾān and other ḥadīths into consideration and did not act with them.
Keywords: Ḥadīth, al-Muwaṭṭa, mawqūf ḥadīth, riwāyah al-ḥadīth, dirāyah al-ḥadīth, fiqh al-ḥadīth

Anahtar Kelimeler

Hadith, Fiqh, Marfu’ hadith, Mawquf hadith, Fiqh al Hadith

Muvatta’da Mevkûf Hadis ve Hadis İlmi Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Muvatta’, Mâlik b. Enes tarafından te’lif edilmiş, sahih rivâyetleri ihtiva eden bir hadis ve fıkıh kaynağıdır. Eserde, önemli miktarda mevkûf hadis de yer almaktadır. Muvatta’da yer alan mevkûf hadislerden bazıları hükmen merfûdur. Müellif Mâlik b. Enes ve onun görüşlerini benimseyenlere göre Muvatta’daki bütün hadisler, dolayısıyla muhtevasındaki mevkûf hadisler sahihtir. Müellifin fıkhî mülahazayla tasnif ettiği eserinde merfû hadisler kadar mevkûf hadislere de yer vermesi, sahâbî kavline verdiği önemi göstermektedir. O, Muvatta’da birçok hükme mesned olarak sahâbî içtihadına yer vermekte, bazen merfû rivâyete rağmen farklı deliller bulunmasından dolayı mevkûf rivâyeti tercih etmektedir. Müellif, bazen de sıhhat şartlarına uyan bazı mevkûf hadislere eserinde yer vermesine rağmen, Kur’an ve diğer hadislerdeki delilleri göz önüne alarak farklı bir hükme varmış ve onlarla amel etmemiştir.
Anahtar Kelimeler: Hadis, Muvatta’, Mevkûf hadis, Rivâye-tü’l-hadîs, Dirâyetü’l-hadîs, Fıkhü’l-Hadis.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Fıkıh, Merfû hadis, Mevkûf hadis, Fıkhu’l-Hadis

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. El Müsned. 6 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Aydınlı, ‘Abdullah. “Merfû”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/180-181. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Aydınlı, ‘Abdullah. “Merfû”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/437-438. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. el-Medħal ile’s-Süneni’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Kuveyt: Mektebetü Dâri’l-Bâz, 1404/1984.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Büyükkara, Mehmet Ali. Mevkûf Hadisler ve Değeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1993.
• Çap, Sabri. Hadis İlminde Merfû-Mevkûf İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sunenu Ebî Dâvûd. 5 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Ebû Nu‘aym el-İsfehânî, Ahmed b. ‘Abdillâh b. Ahmed b. İshâk b. Mihrân, Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ’. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1409/1988. Ebû Zehre, Muhammed. el-İmâm Mâlik: Hayâtuhû ve ‘Asruhû-Ârâuhû ve Fıkhuh. Kâhire: 1365/1952.
• Fesevî; Ebû Yûsuf Ya‘kûb b. Süfyân, Kitâbü’l-Ma‘rife ve’t-târîh. Thk. Ekrem Ziyâ ‘Ömerî. 4 cilt. Medine: Mektebetü’d-Dâr, 1410/1990.
• Görmez, Mehmet. “Fıkhü’l-Hadis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/547 549. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh el-Hâkim en-Nîsâbûrî. Ma‘rifetu ‘ulûmi’l-hadîs ve kemmiyyeti ecnâsihi. Şerh ve tahkik: Ahmed b. Fâris es-Selûm. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1424/2003. Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. el-Kifâye fî ‘ilmi’r-rivâye. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1392/1972.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. Târîhu Bağdâd. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. Câmi‘u beyâni’l-‘ilm ve faflihî ve mâ yenbeğî fî rivâyetihî ve hamlihî. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1402/1982.
• İbn ‘Abdilberr, Ebû ‘Ömer Yûsuf b. ‘Abdillah. Tecrîdü’t-Temhîd li-mâ fi’l-Muvatta’ mine’l- me‘ânî ve’lesânîd-et-Tekassî li-hadîsi’l-Muvattai’ ve şuyûhi’l-İmâm Mâlik. Kâhire: 1350/1931.
• İbn ‘Abdilberr, Ebû Ömer Cemâleddîn Yûsuf b. ‘Abdillâh b. Muhammed. et-Temhîd limâ fi’l- Muvatta’ mine’l-meânî ve’l-esânîd. Nşr. Mustafa b. Ahmed el-Alevî v.dğr. 26 cilt. Byy: Vizâretü’l-evkâf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye, 1387/1967.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed Tunusî. Keşfü’l-muğattâ mine’l-me‘ânî ve’l-elfâz el-vâkı‘a fi’l-Muvatta’. Tunus: Dârü’s-Selâm, 1427/2006.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Nüzhetü’n-nazar fî tavzihi Nuḫbeti’l-fiker. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1409/1989.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l Buhârî. 13 cilt. Beyrût: Dâru’l-Marife, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Hedyu’s-sârî Mukaddimetu Fethu’l-Bârî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Bulak: 1031.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. İ‘lâmü’l- muvaķķı‘în ‘an Rabbi’l-âlemîn. Thk. Taha Abdürraûf. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1393/1973.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim. Te’vîlü muhtelifi’l-hadîs. thk. Abdülkâdir Ahmed Atâ. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1408/1988. İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. Sunenu İbn-i Mâce. 2 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş Şehrezûrî. Risâle fî vasli’l-belâğâti’l-erbaʿa fi’l-Muvaṭṭaʾ, Nşr. Ebü’l-Fazl Abdullah b. Muhammed b. Sıddîk – Abdülfettâh Ebû Gudde, Tâhir el-Cezâirî, Tevcîhü’n-nazar (Nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde, II içinde). Halep: 1416/1995.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş Şehrezûrî. Ulûmu’l-hadîs. thk. Nûreddîn Itr. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1406/1986. Kandemir, Yaşar, “el-Muvatta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/416-418. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Khalidi, Smain. İmâm Mâlik ve Muvatta’ Adlı Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Kâdî ‘İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. Tertîbü’l-medârik ve takrîbü’l mesâlik li-maʿrifeti aʿlâmi mezhebi Mâlik. Nşr. Muhammed b. Tâvît et-Tancî. Rabat: 1383/1965. Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillah Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. 2 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-sahîh. 3 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. Sunenu’n-Nesâî. 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Nevevî, Tehzîbu’l-esmâi ve’l-lüğât. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-‘İlmiyye, ts. Özdemir, Recep. İmâm Malik ve Sahâbe Kavline Yaklaşımı. Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed. Fethu’l muğîs bi şerhi Elfiyyeti’l-hadis li’l-‘Irâkî. thk. Ali Hüseyin Ali. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İmâm et-Taberî, 1412/1992. Sezgin, Fuat. Buhârî’nin Kaynakları. (Ankara: Kitâbiyât, 2000),
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. Tedrîbü’r râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse, 1385/1966.
• Süyûtî ,Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Tenvîru’l-havâlik ‘alâ Muvatta’i Mâlik. 2 cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1423/2002.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs. er-Risâle, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kâhire: Matbaatü Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1358/1939.
• Târık b. Ivadullah, Ebû Mu‘âz b. Muhammed. Şerhu lüğati’l-muhaddis. Cize: Mektebetü İbn Teymiyye, 1422/2002.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sunenu’t-Tirmizî. 5 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Toksarı, Ali. “Hadis İlmi Açısından Sahâbî Kavli ve Değeri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1985), 339-357
• Tokpınar, Mirza. “el-Musannef”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Yılmaz, Muhammet. Mevkûf Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
• Yılmaz, Rahile. Modern Hadis Tartışmaları Bağlamında Muvatta’daki Mürsel Rivâyetler. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,2014.
• Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru aʿlâmü’n-nübelâʾ. Thk. Şuayb el-Arnaûd-Muhammed Nu‘aym el-‘Arkûsî. 25 cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1405/1984.
• Zürkânî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. Abdülbâkî b. Yûsuf. Şerhu’z-Zürkânî ʿalâ Muvattaʾi’l- İmâm Mâlik. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1407/1987.