Hadis Usûlü Şerhçiliği: Süyûtî Örneği

Yıl 2022, Sayı: 39, 51 - 79, 30.06.2022

Necmeddin Şeker , Abdurrahman Kılıç

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1062947

Cited By: 1

Öz

Hadis usûlü, İslâmî ilimler arasında en geniş ıstılahî alana sahip ilimlerden birisidir. Bu ilme ait kavramlar, ilk dönemlerden itibaren ihtiyaca binaen ortaya çıkmış, asırların tecrübesi ve birikimi ile de tekâmül ederek özel birer ıstılaha dönüşmüştür. Kavramların, süreç içerisinde anlam daralmasına, anlam genişlemesine hatta bazen anlam kaymasına uğradıkları bilinmektedir. Hadis ıstılahlarında ortaya çıkan bu değişim ve gelişimde, tarihi süreçle doğru orantılı olarak usûl âlimlerinin büyük etkisi/katkısı olmuştur. Bu durum, özellikle müteahhirûn döneminde başlayan hadis usûlü şerhçiliği ile büyük bir ivme kazanmış ve ıstılahların istikrar bulmasıyla sonuçlanmıştır. Dahası bu dönenden itibaren mevcut usûl kitapları üzerinde birtakım tasarruflarda bulunularak bazı ihtisar, şerh, ta’lik ve haşiye çalışmaları yapılmıştır. Bunun neticesi olarak da hadis usulü şerhçiliği, zamanla zengin bir literatüre kavuşmuştur.
Bu çalışmada, ihtisar ve şerh edebiyatında muteber kabul edilen İmam Nevevî’nin et-Takrîb ve’t-teysîr’i ile onun şerhi olan İmam Süyûtî’nin Tedrîbü’r-râvî’si mukayeseli bir şekilde ele alınmaktadır. Süyûtî’nin et-Takrîb’e yaptığı katkılar ve getirdiği eleştiriler bağlamında söz konusu eser üzerindeki tasarrufları incelenmekte, bu vesileyle de şerhte takip ettiği metot ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadis,, Usûl,, Şerh,, Nevevî -et-Takrîb, Suyûtî -et-Tedrîb

Kaynakça

• Aba, Veli. “Mütekaddimûn Dönemi Hadis Usûlü Eserlerinin Mukâyesesi”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/4 (2013).
• Almajd, Mhd Saeed. Hadîs Usûlünde İbnü’s-Salâh ve İbn Hacer Mukayesesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Doktora Tezi, 2021.
• Aslan, Muhammed. “Mütekaddimîn ve Müteahhirîn Hadis Âlimlerine Göre Münker Hadis”, The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS) 62 (2017).
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı. 27. baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2017.
• Dinçoğlu, Mehmet. Ebû Dâvûd’un Sünen Adlı Eseri Kaynakları ve Tasnif Metodu. Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2008.
• Evgin, Abdulkadir. “Muttasıl Rivayetler ve Bazı İlk Dönem Muhaddislere Göre Bağlayıcılık Değeri”, Hadis Tetkikleri Dergisi 2/11 (2013).
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l Fazl Ahmed b. Ali b. Ahmed. Nüzhetü’n-nazar fî tavzîhi Nühbeti’l-fiker. thk. Abdullah er- Rahîlî. Riyad: Matbaatu sefîr, 1422/2001.
• İbnü’s-Salâh, Ebû ‘Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. ’Ulûmü’l-hadîs (Mukaddime). Thk. Nureddin ‘Itr. Beyrut: Dârü’l-fikri’l- muâsır, 1406/1986.
• İstemi, Fuat. er-Risâle ve er-Risâle’de Geçen Hadis Istılahları. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Kanarya, Bayram. İmam Şâfiî’nin “İhtilâfü’l-hadîs” İsimli Eserinin Hadis İlmindeki Yeri. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi,Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Kurt, Abdurrahman. Sahih-i Müslim Mukaddimesinin Hadis İlmi Açısından Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. et-Takrîb ve’t-teysîr li ma‘rifeti süneni’l-beşîrin-nezîr fî usûli’l-hadîs. Thk. Muhammed Osmân el-Haşat. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l- Arabî, 1405/1984.
• Râmhürmüzî, Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd el- Fârisî. el-Muhaddisü’l- fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâ‘î. Thk: Muhammed Accâc el-Hatîb. 3. baskı. Beyrut: Darü’l- fikr, 1404/1984.
• Süyûtî, Celâlüddîn. Tedrîbü’r-râvî fi Şerhi Takrîbi’n-Nevêvî. Thk. Ebû Kuteybe Muhammed el-Fâryâbî. 2. baskı. Beyrut: Mektebetü’l-kevser, 1415/1994.
• Şeker, Necmeddin.“Bir Istılah Denemesi: Evsâtu Vurûdi’l-Hadîs”. Hadis Tetkikleri Dergisi 22/1 (2019).
• Uğur, Mücteba. Hadis İlimleri Edebiyatı. Ankara: TDV Yayınları, 1996. Yılmaz, Selim. Sünen-i Tirmizî’de Hadis Istılahları ve Tirmizî’nin Hadisleri Değerlendirme Usûlü. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2015.