Tabakat İlminin İlmü Târîhi’r-Ruvât, Cerh-Ta‘dîl ve İlel İlimleri ile İlişkisi

Yıl 2023, Sayı: 42, 120 - 155, 31.12.2023

Mustafa Kaya

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1335377

Öz

Bu çalışmada Tabakat İlmi’nin İlmü Târîhi’r-Ruvât, Cerh-Ta‘dîl ve İlel ilimleri ile ilişkisi ele alınmaktadır. Bu çalışma tümevarımsal, analitik ve tanımlayıcı yöntemlere dayanmaktadır. Bu yöntemlerle bilgiler toplanmış, karşılaştırılmış, yorumlanmış ve analiz edilerek genel kabul gören bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada ulaşılan önemli sonuçlardan birisi, Tabakat İlmi’nin râvinin ismini, künyesini, aile bilgilerini, soyunu, tabakasını ve diğer bilgilerini sunmasıdır. Tabakat İlmi’nin hadis ilimleriyle arasındaki en temel fark, hadis ilimleri râvilerin bu bilgilerini ayrı ayrı ele alırken Tabakat İlmi tüm râvileri ve bilgilerini birlikte ele alarak her birinin tabakasını da belirlemesidir. Bu fark râvi çalışmalarında birçok bilgiye ulaşma imkânı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Tabakat, İlmü Tarihi'r-Ruvat, Cerh-Ta'dil, İlel, Hadis

علاقة علم الطبقات بكل من علم تاريخ الرواة، والجرح والتعديل وعلم العلل

Öz

تناقش هذه الدراسة علاقة علم الطبقات بكل من علم تاريخ الرواة، والجرح والتعديل وعلم العلل، وتضمن أثر معرفة علم الطبقات في كل هذه العلوم مع ذكر ميزات كل منها وأمثلة علاقتها ببعضها البعض. وتقوم في دراستها على المنهج الاستقرائي التحليلي والوصفي، وذلك بتجميع المعلومات، ثم مقارنتها وتفسيرها وتحليلها للوصول إلى المعلومات العامة والمقبولة. وتكمن أهمية هذه الدراسة في كونها تتناول فائدة علم الطبقات للباحثين والمشتغلين بهذه العلوم. وتوصلت إلى نتائج أهمها أن علم الطبقات يسرد اسم الراوي وكنيته وعائلته ونسبه وطبقته وغيرها، وهناك فرق أساسي بينه وبين علوم الحديث التي تبحث في شأن الراوي بحثًا مجزئًا منفصلًا عمن سواه، فعلم الطبقات يبحث في الرواة بأجمعهم لكي يستنتج طبقة كل راوي، وهذا الفرق يقدم فرصًا كثيرة لدراسة الرواة.

Anahtar Kelimeler

الطبقات, تاريخ الرواة, الجرح والتعديل, العلل, الحديث

The Relationship of Ilm al-Tabaqat with the Sciences of Tarikh al-Ruwat, al-Jarh wa al-Ta'dil and 'ilal al-ḥadīth

Öz

This study discusses the relationship of Ilm al-Tabaqat with the sciences of the history of narrators (Tarikh al-Ruwat), criticism and authentication (al-Jarh wa al-Ta'dil), and science of hidden defects (‘illal al- ḥadīth). It includes the impact of knowing Ilm al-Tabaqat on all of these sciences, along with mentioning the characteristics of each and providing examples of their interconnections. And it is based on the inductive, analytical, and descriptive methodology in its study. This is achieved by gathering information, then comparing, interpreting, and analyzing it to reach general and accepted knowledge. upon reviewing the research, I have reached the conclusion that Ilm al-Tabaqat provides information about the narrator's full name, nickname, family background, lineage, class, and more. There is a fundamental difference between this science and Hadith sciences that focus on the narrator individually, while Ilm al-Tabaqat examines all narrators together to determine the category of each narrator. This difference approach offers numerous opportunities for studying the narrators.

Anahtar Kelimeler

Tabaqat, History of Narrators, al-Jarh wa al-Ta'dil, 'ilal, Hadith

Kaynakça

• Abdullatif, Abdulaziz. Davabıt el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. Mekke: Dāru’t-Ṭayyibe, 5. Basım, 2016.
• Bagdādī, Aḥmad b. Ali. Târîḫu Bağdâd. thk. Beşşâr Avvâd Ma'ruf. Beyrut: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, 1. Basım, 2002.
• Berzenci, Muḥammed. Târihu't-Taberî. Beyrut: Dāru İbn Kesîr, 2007.
• Bezzār, Aḥmad b. Amr. Müsnedi'l-Bezzâr. thk. Maḥfūẓ Rahman Zeynullāh vd. Medine: Mektebetü'l-Ulum ve'l-Hikem, 1. Basım, 2009.
• Buhārī, Muḥammed ibn Ismāʻīl. el-Câmiʿu'ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Komisyon. Mısır: Sultaniye, el-Matbaat'ül-Kübrâ el-Amire, 2001.
• Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcü'l-Lüğa ve Sıhâhü'l-Arabiyye. thk. Aḥmed Abdülgafur Aṭṭār. Beyrut: Dâru'l-İlmi li'l-Malayîn, 4. Basım, 1987.
• Cürcânî, ebû Ahmed ibn Adī. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. thk. Ādil Aḥmad Abdilmacdi’l-Muḥammed Muʻavvaḍ. Beyrut: Kütübi’l-ʿIlmiyye, 1. Basım, 1997.
• Hacı halife, Muṣṭafa b. Abdullah. Keşfü’z- Zunūn ʿan esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. Bağdat: Mektebetü’l-Müsennâ, 1941.
• Ḥākim, Muḥammed b. Abdullah. Ma’rifetu Ulumi’l-Hadis. thk. Seyyid Muʻaẓẓam Ḥüseyin. Beyrut: Dāru’l-Kütübi’l-ʿIlmiyye, 1977.
• Ḥammade, Faruk. Menheci’l-İslām fī el-cerḥ ve’t-taʿdîl. Dāru’l-Tayyibe, 3. Basım, 1997.
• Hatîb al-Bağdâdî, Aḥmed b Ali. el-Câmiʿ li-aḫlâḳı’r-râvî ve âdâbi’s-sâmiʿ. thk. Mahmud Tahhan. Riyāḍ: Mektebeti’l-Maʻārif, ts.
• Hatîb al-Bağdâdî, Aḥmed b. Ali. el-Kifâye fî ʿilmi’r-rivâye. thk. Abdullah Sûrkî. Ḥaydarâbād: Dâiretü'l-Meârifü'l-Osmâniyye, 1. Basım, 1938.
• İbnul-Esîr, Majd al-Dīn. Câmiul-usûl min ehâdîsi’r-Rasûl. Amman: Dāru’l-Fikir, 1972.
• Ibn Fāris, Aḥmed. Muʻcem mekâyîs'ul-luga. thk. Abdusselam Muḥammed Hārūn. Dāru’l-Fikir, 1979.
• Ibn Ḥacer, Aḥmed b. Ali. Nüzhetü’n-naẓar fî tavżîḥi nuḫbeti’l-fiker. thk. Nureddin Itr. Dimaşk: Matbaatu’s- Sabah, 3. Baskı, 2000.
• Ibn Ḥacer, Aḥmed b. Ali., Nuḫbeti’l-fiker. thk. Abdulhamid b. Ṣāliḥ b. kāsım al’avac sabr. Beyrut: Dāru Ibn Ḥazm, 1. Basım, ts.
• Ibn Hanbeli, Muḥammed. Kafâ’l-Eser fī Ṣafveti ulūmi’l-eser. thk. Ebû Gudde, Abdülfettâh. Ḥalep: Mektebet’il-Maṭbuâti’l-Islāmīyye, 2. Basım, 1987.
• İbn Ebû Hâtim, Abdurrahman. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. Ḥaydar Ābād: Basım Meclisü’d- Dāʼirat al-Maʻārif -Bayrūt: Daru İḥyâi Kütübi’t- Tūrâsi’l-ʿArabiyye, 1. Basım, 1952.
• İbn Ebû Hâtim, Abdurrahman. el-İlel. thk. Saʻd ibn Abdullah Hamid thk. Halid ibn Abdurrahman el- kurayşi. Mektebi’l-Ḥumeyḍī, 1. Basım, 2006.
• İbn Hibbân, Muḥammed. es-Sîkât. Ḥaydarâbād Hint: Dâiretü'l-Meârifü'l-Osmâniyye, 1. Basım, 1973.
• Ibn Recep, Abdurrahman. Şerhu İleli’t-Tirmizi. thk. Hemmām Saʻīd. Zerka-Ürdün: Mektebeti’l-Menār, 1. Basım, 1987.
• Ibn Saʻd, Muḥammed. al-Ṭabakātü’l-Kübrâ. thk. Muḥammed ʻAbdülkadir Aṭā. Beyrut: Dāru’l-Kütübü’l-İlmīyye, 1. Basım, 1990.
• Ibn Saʻīd, Sāmiyah. Mukaddimeti fi ilmi ilelü'l-Hadis en-Nebevi. Tunus: Mecelletü’t-Tenvîr, 2016.
• Ibn Salah, Osmān. Ulumu’l-ḥadīs. thk. Nureddin Itr. Amman: Dāru’l-Fikir, 3. Basım, 1986.
• Kaṭṭān, Mennâ. Mebâhis Fî Ulûmi'l-Hadis. Kahire: Mektebeti’l-Vehbe, 5. Basım, 2007.
• Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdillâh Alâüddîn. İkmâlü tehẕîbi’l-Kemâl. thk. Muḥammed Osmān. Beyrut: Dāru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1. Basım, 2011.
• Muʻallimī, Abdurrahman. Âsâru Abdurrahman b. Yaḥyá Muʻallimī al-Yamānī. Komisyon. Dāru Âlim, 1. Basım, 2013.
• Muʻallimī, Abdurrahman. at-Tenkīl bi-mā fī Taʼnīb al-Kevseri min al-abāṭīl. thk. Muḥammad Nāṣiri’d-Dīn Albani thk. Zuheyr şaviş thk. Abdurrezzak Hamza. Mektebeti’l-İslamî, 2. Basım, 1986.
• Müslim b. el-Haccâc, ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî. Ṣaḥīḥ Muslim. thk. Muḥammed Fuʼād abdulbaki. Kahire: Maṭbaʻat ʻĪsá Bābī Ḥalabī ve ortakları, 1955.
• Nevevî, Yaḥyá b şeref. et-Takrib ve't-Teysir. thk. Muḥammed Osmān hışti. Beyrut: Dāru’l-Kitap Arabi, 1. Basım, 1985.
• Ömerî, Muḥammud. Dirāsāt fī Menheci’l-Nakd inde’l-Muhaddisin. Ürdün: Dāru’l-Nefāis, 2000.
• Rāzī, Muḥammed b. ebi Bekir, Muhtāru’s-Sıhḥāḥ. thk. Yusuf Şayki Muḥammed. Beyrut: Mektebetu’l-Usriyye, 5. Basım, 1999.
• Saʻīd, Hemmām. el'ilel fi’l-hadis dirāse menheciyye fi ḍawʼ şerḥi İleli’t-Tirmizi. Amman: Ürdün Üniversitesi, 1. Basım, 1980.
• Sehâvî, Şemsüddîn. et-Tavdîhu'l-ebher li tezkirati İbn Mulakkin fi ilmi'l-Eser. Riyâd: Mektebetü Advâ es-Selef, 1. Basım, 1998.
• Sehâvî, Şemsüddîn. Fethul-mugîs bişerhi elfiyyeti'l-hadîs. thk. Ali hüseyin Ali. Mektebetü’s-Sünne, 2003.
• Suyūṭī, Abdurrahman. Tedribu’r-Rāvī. Thk. Abu kuteybe Muḥammed Feryābī. Dāru Tayyibe, ts.
• Şeybanî, Halife b. Hayyât. Ṭabakatı Halife b. Hayyât. thk. Suheyl Zekkār. Dāru’l-Fikir, 1993.
• Tahhân, Mahmud b. Ahmed. b. Mahmud. Taysīr muṣṭalaḥu’l-ḥadīs. Mektebeti’l-Maʻarif, 10. Basım, 2004.
• Tayyim, Asʻad Sālim. ilmī Ṭabakātü’l-muḥaddisīn ehemmiyetühū ve fevâidihi. Riyāḍ: Mektebetu’l-Rashīd, 1. Basım, 1994.
• Yılmaz, Rahile, ‘’İbn Ebi Hatim er- Razi ve İlelü’l Hadis Adlı Eseri’’ Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2013).
• Zehebî, Şemsüddîn. el-Muʿîn fî ṭabaḳāti’l-muḥaddis̱în. thk. Hemmām Saʻīd. Ammān: Dāru’l-Furkān, 1984.
• Zübeydī, Murtazá. Tâcu'l-''Arûs min Cevâhiri'l-Kâmûs. thk. komisyon. Kuveyt: Vizarati’l-irşād ve Çocukları, 2001.