Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında

Yıl 2024, Sayı: 43, 244 - 252, 30.06.2024

Berkan Buğra Aydın

Öz

Rıza Tevfik Bölükbaşı, tarih ve tarih felsefesi üzerine kaleme aldığı bu makalesinde tarihin bir ilim olduğunu, tarihin konusunu ve tarih felsefesinin ne şekilde yapılabileceğini vurgulamıştır. İlkel insanların vahşi doğayla yaşam mücadelesinden hareketle, medeniyetin meydana gelme sürecine değinmiştir. Sosyal hayata dair yapılan tarih araştırmalarında epigrafi çalışmalarının dikkate alınmasını mecbur görmüştür. Tecrübe ve gözlemin ilmî vasıf kazanması için gerekli olan şartlar, yazarın değindiği bir başka konudur. Tarih ilminin sosyolojiyle olan münasebeti temas edilen noktalar arasındadır. Yazar, çalışmasında ifade ettiği bu düşünceleriyle ilgili örnekler sunmuştur. Bölükbaşı’ya göre, araştırma konusu olacak bir topluluk tüm yönleriyle incelenmelidir. Bu bakımdan sosyal hayatı göz ardı etmeyen bir tarih yazıcılığına işaret etmiştir. Çünkü toplumun güzel idaresine ve hakikatlerin rehberliğine ulaşmak ancak bu şekilde mümkün olacaktır. Sonuç itibariyle makalenin bir tarih metodolojisi vasfı taşıdığını da söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Tarih, Tarih Felsefesi, Tarih Yazıcılığı, Sosyal Tarih

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1975.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. “Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında”, Musavver Muhît 1/10 (1909), 150-151.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. “Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında”, Musavver Muhît 1/11 (1909), 167-168.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. “Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında”, Musavver Muhît 1/12 (1909), 184.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. “Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında”, Musavver Muhît 1/13 (1909), 199-200.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 20 Aralık 2023. https://sozluk.gov.tr Kutluer, İlhan. “İlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/109-114. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Şemseddin Sâmi. Kamûs-ı Türkî. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2019.
• Uçman, Abdullah. “Rıza Tevfik Bölükbaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/68-70. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.