Abbâsîler'in İlk Asrında Çin İle Ticarî İlişkiler

Yıl 2024, Sayı: 44, 23 - 45, 31.12.2024

Yusuf Şanverdi , İhsan Arslan , Mehmet Şamil Baş

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1557453

Öz

Doğu ile Batı medeniyetleri arasındaki etkileşimde Abbâsî Devleti köprü vazifesi görmüştür. Bu etkileşimin gerçekleşmesine katkı sağlayan en önemli aktarım araçlarından bir tanesi de ticaret olmuştur. Abbâsî Devleti’nin doğu medeniyetlerinin en köklü temsilcilerinden olan Çin İmparatorluğu ile kurduğu ticarî ilişkilerin incelenmesi bu açıdan önem arz etmektedir. Abbâsîler dönemine kadar daha çok bireysel çabalara dayanan Çin ile ticarî ilişkiler, Abbâsîler’in merkezî otoritesinin en güçlü olduğu dönemde devlet desteğiyle zirveye ulaşmıştı. Abbâsîler ile Çin arasında gerçekleşen on beş sefer ve halifeler ile Çin imparatorları arasında gerçekleşen hediyeleşmeler de bunun ispatı niteliğindedir. Bu çalışma, Abbâsîler ile Çin arasında gerçekleşen ticaretin mahiyetini, ticaret yollarını, ticaret merkezlerini ve ticarî ürünleri ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Abbâsîler, Çin, Ticaret, Kâğıt

Trade Relations with China in the First Century of the Abbasids

Öz

The Abbasid State served as a bridge in the interaction between Eastern and Western civilizations. One of the most important means of transmission that contributed to this interaction was trade. Examining the commercial relations established by the Abbasid State with the Chinese Empire, one of the most deep-rooted representatives of Eastern civilizations, is important in this respect. Commercial relations with China, which were based on individual efforts until the Abbasid period, reached their peak with state support during the period when the Abbasid central authority was at its strongest. The fifteen expeditions between the Abbasids and China and the gift exchanges between the caliphs and Chinese emperors are proof of this. This study aims to reveal the nature of the trade between the Abbasids and China, trade routes, trade centers and commercial products.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Abbâsīds, China, Trade, Paper

Kaynakça

• Adevî, İbrahim Ahmed el- es-Seferâtü’l-İslâmiyye İlâ Avrupa fî’l-Usûri’l-Vustâ. İskenderiye: Dâru’l-Meârif, 1999.
• Ahmed Emin. Harun er-Reşîd. Mısır: Hindavî, 2014.
• Âlûsî, Adil Muhyiddin. Ticaratu’l-Irak el-Bahriyye Mea Endenozya. Bağdat: Mektebetü’l-Vataniyye, 1984.
• Askerî, Süleyman İbrahim. et-Ticara ve’l-Milâha fî Halîci’l-Arabî fî Asri’l-Abbasî. Kuveyt: Müessesetü’ş-Şîra’ el-Arabî, 2. Basım, 1998.
• Bardes Abdel Halim Elraghy vd. “ez-Zühûru’s-Sîniyyeti’l-Müsteârati fî’l-Fenni’l-İslâmî HattaNihâyeti’l-Karni H.9/M.15”. Journal of Tourism Hotels and Heritage (JTHH) 2/1 (2021), 172-196.
• Bozkurt, Nebi. “İpek Yolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/369-373. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Ca’fer, Kudâme b. Kitâbu’l-Harac ve Sinâatu’l-Kitâbe. Leiden: Beril Matbaası, 1889.
• Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr el-. et-Tebassur bi’t-Ticara. Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 3. Basım, 1994.
• Dalaîn, Mervan Atıf ed-. “Sel’u’t-Ticariyye fi Bağdat fi Asri’l-Abbasiyyi’l-Evvel”. Dirâsât el-Ulûmu’l-İnsaniyye ve’l-İctimaiyye 36/3 (2009), 618-643.
• Dûrî, Abdülaziz ed-. Târîhu’l-Irâk el İktisâdî fî’l-Karni’r-Râbii’l-Hicrî. Beyrut: Merkezü Dirâsetü’l-Vahdetü’l-Arabiyye, 3. Basım, 1995.
• Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Mes’ûdî. et-Tenbîh ve’l-İşrâf. Kahire: Mektebetü’t-Tarihiyye, 1938.
• Fitzgerald, Charles Patrick. “China A Short Cultural History”. New York: Frederick A. Preaeger, Publishers, 2. Basım, 1965.
• Hamevî, Yâkût el-. Mu’cemu’l-Bûldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâr Sadr, 1977.
• Hemedânî, İbnü’l-Fakih Ebî Abdilleh Ahmed b. Muhammed b. İshak el-. Kitâbu’l-Buldân. ed. Yusuf el-Hâdî. Kahire: Alimu’l-Kûtub, 1. Basım, ts.
• Heyd, William. Yakın Doğu Ticaret Hayatı. çev. Enver Ziyâ Karal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1. Basım, 1975.
• Hitti, Philip. Tarîhu’l-Arab. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kâşif, 1950. Hizmetli, Mustafa. “Abbasiler Dönemi Ticaret Hayatı”. İslam Tarihi ve Medeniyeti. 6/153-225. İstanbul: Siyer Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Hourani, George Fadlo. el-Arab ve’l-Milâha fî Muhiti’l-Hindî. çev. Yahya el-Haşşâb. Kahire: Daru’l-Kitabu’l-Arabî, 1951.
• Hurdâzbih, Ebü’l-Kāsım Ubeydullāh b. Abdillâh b. el-Memâlik ve’l-Mesâlik. Leiden: Beril Matbaası, 1889.
• Hurdâzbih, Ebü’l-Kāsım Ubeydullāh b. Abdillâh b. Yollar ve Ülkeler. çev. Murat Ağarı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008.
• İbn Tayfur, Ebi’l-Fadl Ahmed b. Tahir. Bağdad fî Tarihi’l-Hilafeti’l-Abbasiyye. Bağdat: Mektebetü’l-Müsennâ, 1968.
• İbnü’l-Fakîh el-Hemedânî Ebubekr Ahmed b. Muhammed. “Muhtasar Kitabu’l-Buldân”. Leiden: Beril Matbaası, 1885.
• İbrahim Ahmed el-Adevî. Devletü’l-İslamiyye ve İmparatoriyyeti’r-Rûm. Mısır: Mektebetü Riyadu’s-Salihîn, 1. Basım, 1994.
• Kâşif, Seyyide İsmail. “Alâkât es-Sîn bi diyâri’l-İslam”. Ayn Şems Üniversitesi Külliyetü’l-Benât 3 (1961), 127-170.
• Kazvinî, Zekeriya b. Muhammed b. Mahmud el-. Âsârul’l-Bilâd ve Ahbâru’l-İbâd. Beyrut: Dar Sadr, ts.
• Krachkovski, Ignati Iulianovich. Istoria Arabskoi Geograficheskoi Literatury. çev. Selahaddin Osman Hâşim. Moskova- Leiningrad: Câmiatü Düvelil Arabiyye, 1957.
• Kürdî, Halid Memdûh el-. “el-İslam ve’l-Muslimun fi’s-Sîn Ma Beyne’l-Karneyn es-Sâbi’ ve’l-Âşir”. Al-Hadatha 197-198 (2019), 79-96.
• Lewis, Bernard. Tarihte Araplar. çev. Hakkı Dursun Yıldız. İstanbul: Ağaç Yayınları, 5. Basım, 2009.
• Makdisî, Muhammed b. Ahmed. İslam Coğrafyası (Ahsenü’t-Tekâsîm). çev. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2015.
• Mesrî, Hüseyin Ali. Ticaratu’l-Irak fî’l- Asri’l-Abbasî. İskenderiye, 1982.
• Mes’ûdî. Murucu’z-Zeheb ve Medâinu’l-Cevher. ed. Esad Dağer. 4 Cilt. Kum: Daru’l-Hicret, 1409.
• Nedîm, Ebu’l-Farac Muhammed b. İshak. el-Fihrist. Mısır: Matbaatu’r-Rahmaniyye el-Mısriyye, ts.
• Özdemir, Mehmet Nadir. “Abbasiler’de Kölelik”. İslâm Tarihi ve Medeniyeti. 6/127-153. İstanbul: Siyer Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Pelliot, Paul. “Des Artisans Chinois à La Capitale Abbasside En 751-762”. Toung Pao 26/2 (2008), 1097-1111.
• Rüste, Ahmed b. Ömer b. el-A’lâku’n-Nefîse. Leiden: Beril Matbaası, 1892.
• Schottenhammer, Angela. “Yang Liangyao’s mission of 785 to the caliph of Baghdād: Evidence of an early Sino-Arabic power alliance”. Befeo Bulletin de l’École française d’Extrême-Orient 101 (2015), 177-241.
• Simkin, Colin George Frederick. The Traditional Trade Of Asia. London: Oxford University Press, 1968.
• Sînî, Bedreddîn es-. Alakât Beyne’l-Arab ve’s-Sîn. Kahire: Mektebetü’n-Nahdatü’l-Mısriyye, 1. Basım, 1950.
• Sîrâfî, Ebû Saîd. Zeyl Silsiletü’t-Tevârîh. Paris: Matbaatu’s- Sultaniyye, 1811.
• Sultan, Tarık Fethi. el-Arab ve’s-Sîn fî kurûni’l-vüstâ. Musul: Musul Üniversitesi, Yüksek Lisans, 1975.
• Süleyman et-Tâcir. Silsiletü’t-Tevârîh. Paris: Matbaatu’s- Sultaniyye, 1911.
• Şaban, Alâ Muhammed Abdulğani Hasan. “el-Alâkâtü’t-Ticariyye Beyne’s-Sâhili’l-Ğarbî lilhalîci’l-Arabî ve’s-Sîn fî’l-Asri’l-Abbâsîyyi’l-Evvel”. Câmiatü Benî Suef 4/3 (2018), 177-220.
• Şakir, Mahmud. Türkistan es-Siniyye eş-Şarkiyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1973.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr et-. Tarîhu’r-Rusûl ve’l-Mulûk. 11 Cilt. Kahire: Daru’l-Mearif, 2. Basım, 1976.
• Ya‘kūbî, Ahmed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Ca‘fer b. Vehb b. Vâzıh el-. Kitâbu’l-Buldân. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2001.
• Yusuf, Muhyî. es-Sîn el-İslam ve Tüccârihi. Kahire: yy., 2020