KAZAKİSTAN VE KIRGIZİSTAN SİYASAL SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 23 - 41, 29.06.2019

Osman Ağır , Melek Sayın

Öz

Kazakistan
ve Kırgızistan benzer tarihsel süreçleri yaşamış komşu iki ülke olup kültürel
benzerliklere sahiptirler. SSCB döneminde birlik içerisinde birer cumhuriyet
olan iki ülke benzer siyasi kurumlara sahip olmuşlardır. SSCB’nin dağılmasıyla
bağımsızlığına kavuşan iki ülkenin birçok ortak özelliğe sahip olmalarına
karşın,  siyasal sistemleri farklı
şekilde gelişim göstermiştir. Bu farklılığın temel nedenleri arasında
Kazakistan’da güçlü bir lider olarak Nazarbayev’in varlığı, iki ülke arasındaki
ekonomik gelişmişlik farklılığı, ülkelerin stratejik önemi gibi nedenler
sayılabilir. Buradan yola çıkılarak hazırlanan bu çalışmanın temel amacı
Kazakistan ve Kırgızistan siyasal sistemleri arasındaki benzerlik ve
farklılıkları açıklamaktır. Çalışmada tarihsel ve betimselaraştırma yöntemleri
kullanılmış olup araştırmacıların iki ülkedeki gözlemlerinden de yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Sistem, Siyasal Sistemlerinin Karşılaştırılması, Kazakistan, Kırgızistan

Kaynakça

• Aıtken, Jonathan, (2010), Kazakistan’ın Efsanevi Lideri Nazarbayev, Hayat Yayınları, Ankara.Akkan, Erdoğan,(2002), Kırgızistan, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.Alkan, Haluk,(2011), Orta Asya Tük Cumhuriyetlerinde Siyasal Hayat ve Kurumlar, Usak yayınları, Ankara. Alkan, Haluk,(2012),“Türk Cumhuriyetlerinde Siyasal Kurumsallaşma Süreci: Gecen YirmiYılın Bir Bilançosu”,Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergis, Bahar 2012, Sayı 61, ss. 01-30Ateş, Ahmet,(2012), Kırgızistan, http://www.tuicakademi.org/kirgizistan/ (10.02.2019)Ayhan, Bünyamin. (2008),“Sovyet Medya Sisteminden Liberal Sistemine Geçiş: Kırgızistan Medya Sisteminde Sorunlar Ve Çözüm Yolları”,6. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi,25-28 Mayıs, Celalabat, Kırgızistan, s. 190-204.Budak, Leyla, (2010),“Kazakistan’da Medya 200’li Yıllar, Gelişmeler ve Temel Sorunlar”, Türkbilim Dergisi, Sayı3, ss.47-59.Bülbül, Mahmut,(2008). “ Kazakistan Cumhuriyetinde Yürütme ve Yasama Fonksiyonu”, Yasama Dergisi, sayı 8, s.18-33.CIA (Central IntelligenceAgency), (2010), “The World Factbook”, Central Asia: https://www.cia.gov/library/publications/the-world factbook/wfbExt/region_cas.html (14.02.2019).Çakın, Ömer, (2017),“ Post Sovyet Kırgızistan'da Yerel Gazeteler Ve Sorunları”, Al-Farabi Uluslar arası Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 1, no 1, ss. 76-87.DEİK (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu), (2009), Kırgızistan Ülke Bülteni, DEİK Yayınları, İstanbul, s.23.DİB( T.C. Dış İşleri Bakanlığı), 2019. http://www.mfa.gov.tr/dis-politika- genel.tr.mfa (25.02.2019)Djalili,MohammedReza ve Kellner, Thierry,(2009), ”Yeni Orta Asya Jeopolitiği”,Çev, Reşat Uzmen, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.Erdem, Murat veHüseyinoğlu, Emin, (2018)“ Kazakistan Cumhuriyeti Yargı Sistemi”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 13, Sayı:148 , ss. 14-32.Euronews (2012), “Kazakistan Seçimleri Standartlara Uymuyor” https://tr.eorunews.com/2012/01/16/agit-kazakistan- secimleri- standartlara- uymuyor- (12.02.2019)
• EurasianResearchInstitute, (2016),“Kazakistan’da 20 Mart 2016 Milletvekilliği Seçimlerinin Değerlendirilmesi” http://www.ayu.edu.tr/static/aae_haftalik/aae_bulten_tr_60.pdf, (10.05.2019).İba, Şeref,(2009), “Kırgızistan’da Anayasa Serüveni ve Jogorku Keneş”, Avrasya Etüdleri, Cilt 36, Sayı 2, ss47-62. İsayev, Konstantin, (2004). “GlobalnayaDemokratiya v Kırgızstane ”, Bişkek, ss. 77- 83.İTO (İstanbul Ticaret Odası),(2011), “ Kazakistan Ülke Raporu", KEİB/BDT Araştırmaları, İstanbulJoldoshov, Altynbek,(2011),”Kırgızistan’da Demokrasi Sorunu”, Praksis, no 23,2010’2, ss.173-204.Karaağaçlı, Abbas,(2012),“ Kırgızistan’ın Siyasi Yapısı ve Anayasal Sistemi” http://www.bilgesam.org/incele/180/-kirgizistan%E2%80%99in siyasi-yapisi- ve- anayasal sistemi/#.XGavCuQzbIU(15.02.2019).Karaağaçlı, Abbas. (2013), Orta Doğu’dan Orta Asya’ya , Yeni Yüzyıl Yayınları, İstanbul.Khairmukhanmedov, Nurbek. (2017).“ Kazakistan Cumhuriyeti’ndeki Başkanlık Sisteminin Yapısal Özelliği veSorunları”, International Journal of Social Sciencesand Education, Cilt 3, Sayı 5 S, Sayfalar 1432 - 1451 Melvin, Neil,.(2004). “AuthoritarianPathways in Central Asia: A Comparison of Kazakhstan, theKyrgyzRepublic, and Uzbekistan”,https://www.academia.edu/1016483/Authoritarian_Pah ways_in_Central_Asia_A_Comparison_of_Kazakhstan_the_Kyrgyz_Repub lic_and_Uzb ekistan (15.05.2019).Özalp, Osman Nuri,(2012), Transformasyon Sürecinde Orta Asya Ülkeleri Siyasal Sistemlerinin Post-Sovyet Bölgelerle Karşılaştırması, Üç Deniz Havzası Ülkeleri Ortak Yönetim Kültürü Ve Yeniden Yapılanma Sorunları Sempozyumu, KAV yayın evi, Ankara.Özbudun, Ergun ve Köker,Levent,(1993), BDT Ülkelerinde Demokrasiye Geçiş ve Anayasa Yapımı, Türk Demokrasi Vakfı, Ankara.Özdemir, Hülya, (2006), “AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Açısından Kazakistan’ın Bölgedeki Önemi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Özer, Atilla, (2002), Türklerde Devlet Anlayışı ve Demokratik Rejim, Ankara Yayınları, Ankara.Özgişi, Tunca,(2012),“Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Ve Azerbaycan’ın Parlamento Yapılarının Karsılastırmalı Analizi”, Türkiyat Mecmuası, cilt. 22, sayı 2, ss 83-102.Purtaş,Fırat,(2006), “Kazakistan’da Sivil Toplum Kuruluşları, İç Ve Dış Politikaya Etkileri”, OAKA, Cilt 1, no 1, ss.1-24.Sargutan, A. Erdal, (2010), 84 Ülke Ve Türkiye’nin Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri, İTO Yayınları, İstanbul.Şahin, Cemalettin,(1999), Ülkeler Coğrafyası, Gündüz Yayıncılık, Ankara.Toraman, Ali, (2012). “Geçmişten Günümüze Kırgızistan ve Kırgızlar”, Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ankara, s.17. https://www.academia.edu/18039545/Ge%C3%A7mi%C5%9Ften_G%C3%BC n%C3 %BCm%C3%BCze_K%C4%B1rg%C4%B1zlar_ve_K%C4%B1rg%C4%B1zist an (15.02.2019).Tutar, Hüseyin. (2017),“Kırgızistan'daki Son Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme” , Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD)”, (3), ss.169-182. Türk Cumhuriyetleri Anayasaları, (2012), https://www.turk-pa.org/file/330_1500543034_8416.pdf (17.02.2019).TÜRKPA, (2015),“Kırgızistan Cumhuriyeti Parlamento Seçimleri Raporu 4 Ekim 2015”, https://turkpa.org/file/634_1500910170_1269.docx(10.05.2019).Yavaşgel, Emine. (2004), Temsilde Adalet ve Siyasal istikrar Açısından Seçim Sistemleri ve Türkiye’deki Durum, Nobel Yayıncılık, Ankara.