Hâkimiyet-i Millîye Gazetesine Göre Maraş’ın Fransızlarca İşgali Ve Ermeni Mezalimi

Yıl 2020, , 186 - 201, 01.04.2020

Meral Kuzgun

https://doi.org/10.33437/ksusbd.658942

Öz

Osmanlı Devleti, Balkan Savaşlarının hemen arkasından Birinci Dünya Savaşı’na girmiş, birçok cephede savaşmış ancak savaştan yenik çıkmıştır. 29 Eylül 1918 tarihinde Bulgaristan’ın, İtilaf güçleriyle mütareke imzalamasıyla Osmanlı Devleti, Batı’dan istilaya açık hale gelmiştir. Talat Paşa Hükümeti’nin 7 Ekim 1918’de istifası üzerine yerine Ahmet İzzet Paşa Kabinesi kurulmuştur.
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi’nin 7. maddesi bahane edilerek Anadolu’nun güney bölgesinin İtilaf devletlerince işgal edilmesi büyük bir halk direnişin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bölge önce İngilizlerin işgaline uğramış, daha sonrasında 17 Eylül 1919 tarihli “Suriye Antlaşması” ile Maraş’a dâhil edilmek üzere Fransa’ya bırakılmıştır. Böylelikle 31 Ekim 1919’da Maraş’ı işgal eden Fransızlar şehirde yaşayan Ermenilerle birlikte hareket etmişlerdir. Bu nedenle Maraş halkı, 20 Ocak 1920’den 11 Şubat 1920’ye kadar yaşadıkları şehri kahramanca savunmuşlardır. Bu makalede, Maraş’taki Fransız işgali ve Ermeni mezalimi hakkında Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi’nin yaklaşımları ele alınarak, sonuç bölümünde Fransızların bölgeyi tahliye etmelerinin nedenleri ve söz konusu gazetenin Maraş savunmasına katkısı ile halkın genel tutumu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hâkimiyet-i Milliye, Maraş, Fransa, Ermeni Mezalimi, Kuva-yı Milliye

French Occupation of Marash and the Armenian Atrocities Based on the Hâkimiyet-i Milliye Newspaper

Öz

Ottoman State, immediately after Balkan War, went to the First World War and fought in many fronts but was defeated consequently. On September 29, 1918 as a result of the treaty signed between Bulgaria and the Entente states, Ottoman State was exposed to an invasion from the west. After resigning of Cabinet of Talat Pasha on October 7, 1918, Cabinet of Ahmed Izzet Pasha was formed. The occupation of the southern part of Anatolia by the Entente states on the pretext of Article 7 of the Armistice of Mudros resulted in great civil resistance. The region was first occupied by the British, and then it was left to France, including the southern region of Marash, under the “Syrian Treaty” dated September 17, 1919. Thus, the French entered Marash on October 31, 1919. The clashes in Marash between January 20, 1920 and February 11, 1920 caused by the French-Armenian cooperation led to the heroic struggle of the Marash people.
This paper will discuss the approaches of the Hâkimiyet-i Milliye (National Sovereignty) Newspaper to the French invasion and Armenian atrocity in Marash, where the conclusion will review why the French evacuated the region and the contribution of the newspaper to the defense of Marash and the general public attitude.

Anahtar Kelimeler

Hâkimiyet-i Milliye, Marash, France, Armenian Atrocity, Kuva-yı Milliye

Kaynakça

• Hâkimiyet-i Milliye 3 Mart 1336, 6 Şubat 1336, 11 Şubat 1336, 16 Şubat 1336, 21 Şubat 1336, 24 Şubat 1336, 28 Kânunusani 1336, 10 Kânunusani 1336, 20 Mayıs 1336
• Akbıyık, Yaşar (1999), Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara
• Alpaslan, Erhan (2015), “Milli Mücadele Dönemi’nde Anadolu’da Kurulmuş Olan Kadın Derneklerinin Maraş Milli Mücadelesinde Destekleri”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu,25-27 Aralık, Gaziantep 2013, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, ss.3-24.
• Büyükoğlu, Yaşar (2012), Milli Mücadele Döneminde Güneydoğu Anadolu, Ekin Yay., Bursa.
• Chorbajian, Ghevont (1979), “The 22 Days of Marash: Papers on the Defense of the City Against Turkish Forces Jan.-Feb., 1920 (Part III): A Diary of the Events in Marash”, The Armenian Rewiev, Vol. 31, No. 4-124, April, ss.402-417.
• Dinçaslan, Latif (2009), “Zeytun’da Misyoner Faaliyetleri”, Erciyes Üniversitesi-Nevşehir Üniversitesi II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Sempozyumu (EUSAS-II), 22-24 Mayıs 2008, Hoşgörüden Yol Ayrımına Ermeniler, Cilt: 3, Erciyes Üniversitesi Yay., ss.9-32
• Elliott, Mabel Evelyn (1978), “The 22 Days of Marash: Paper on The Defense Od The City Against Turkish Forces Jan-Feb., 1920”, Armenian Review, Volume: 31, No: 1-121, Spring, ss.47-64.
• Eyicil, Ahmet (2015),“İşgal Döneminde Fransız ve Ermenilere Karşı Maraş Mücadelesi”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu, 25-27 Aralık, Gaziantep 2013, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, ss.57-81
• İlter, Erdal (1995), Türkiye’de Sosyalist Ermeniler ve Silahlanma Faaliyetleri (1890-1923), Turan Yay., İstanbul.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni- Fransız İlişkileri (1920-1922) (2003), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Dairesi Başkanlığı, Cilt: III, Ankara.
• Özkan, Salih (2015), “Albayrak Gazetesine Göre Maraş Savunması”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu, 25-27 Aralık, Gaziantep 2013, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, ss.129-145.
• Özkaya, Yücel (2007), Milli Mücadele’de Atatürk ve Basın, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara.
• Hatipoğlu, Süleyman (2001), Türk-Fransız Mücadelesi (Orta Toros Geçitleri, 1915-1921), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara.
• Ünalp, F. Rezzan (2018), “Birinci Dünya Harbi Sonunda Maraş’ın İtilaf Devletlerince İşgali ve Maraş Savunması”, Akademik Bakış, Cilt: 11, Sayı:22, ss. 205-235.
• “The 22 Days of Marash: Paper on The Defense Od The City Against Turkish Forces Jan-Feb., 1920” ((Winter 1977-78), The Armenian Rewiev, Vol. 30, No: 4-120, , ss.383-397.