Finansal Performansın TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Belirlenmesi: BİST Enerji Firmaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 2, 371 - 394, 31.10.2017

Sevda Metin Serdar Yaman , Turhan Korkmaz

Öz

Bu
çalışmada, Borsa İstanbul’da işlem gören 11 enerji firmasının finansal
performansları TOPSIS ve MOORA çok kriterli karar verme yöntemleri ile analiz
edilmiştir. Analiz kapsamında 11 enerji firmasının 2010-2015 dönemine ilişkin
yıllık mali tabloları kullanılmıştır. İlk olarak, enerji firmalarının finansal
oranları hesaplanmıştır. Sonrasında, finansal oranların kriter olarak
kullanıldığı TOPSIS ve MOORA yöntemleri kullanılarak firmaların finansal
performansları tek bir değere dönüştürülmüştür. Analiz sonucunda, firma
finansal performanslarının uygulanan iki yönteme göre değişkenlik gösterdiği
tespit edilmiştir. TOPSIS ve MOORA yöntemleri kullanılarak 66 adet performans
sıralaması hesaplanmıştır.  Her iki
yöntemde de, sadece üç firmanın performans sıralaması birbirine eşit çıkmıştır.
Çalışmanın diğer bir bulgusu da, finansal performans sıralamalarında tüm
yıllarda en iyi veya en kötü performansı sergileyen tek bir firmanın
olmamasıdır.

Anahtar Kelimeler

BİST Enerji Firmaları, Finansal Performans, TOPSIS, MOORA, ÇKKVY

Kaynakça

• Akkaya, Göktuğ C. (2004), “Finansal Rasyolar Yardımıyla Havayolları İşletmelerinin Performansının Değerlendirilmesi”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, S. 19, No:1, ss. 15-29.
• Akdoğan, Nalan ve Tenker, Nejat (2007), Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, 12. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Akyüz, Yılmaz, Bozdoğan, Tunga ve Hantekin, Eemin (2011), “TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, S. 13, No: 1, ss. 73-92.
• Aytekin, Sinan ve Sakarya, Şakir (2013), “BIST’deki Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının 2001 Ve 2008 Finansal Krizleri Çerçevesinde CAMELS Derecelendirme Sistemi İle Değerlendirilmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 13, No: 2, ss. 25-58.
• Brauers, Willem K. M. and Zavadskas, Edmundas K. (2006), “The MOORA Method and Its Application to Privatization in a Transition Economy”, Control and Cybernetics, Vol. 35, No: 2, ss. 445-469.
• Brauers, Willem K. M. and Zavadskas, Edmundas K. (2009), “Robustness of the Multi-objective MOORA Method with a Test for the Facilities Sector”, Technological And Economic Development of Economy, Vol. 2, ss. 352-375.
• Brigham, Eugene F. ve Gapenski, Louis C. (1991). Financial Management: Theory and Practice, 6th Edition, Dryden Press, Orlando.
• Ceylan, Ali ve Korkmaz, Turhan (2010), İşletmelerde Finansal Yönetim, 11. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Çabuk, Adem ve Lazol, İbrahim (2016), Mali Tablolar Analizi, 16. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Dumanoğlu, Sezayi (2010), “İMKB'de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Mali Performanslarının TOPSİS Yöntemi İle Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S. 29, No: 2, ss. 323-339.
• Dumanoğlu, S. ve Ergül, Nuray (2010), “İMKB'de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 48, ss. 101-111.
• Ege, İlhan - Topaloğlu, Emre E. - Özyamanoğlu Murat, (2013). “Finansal Performans ile Kurumsal Yönetim Notları Arasındaki İlişki: BİST üzerine bir uygulama”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), S. 5, No: 9, ss. 100-117.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, (1 Ekim 2016), “Dünya ve Ülkemiz Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü”, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Enerji-ve-Tabii-Kaynaklar-Gorunumleri (15.03.2017).
• Feng, Cheng-Ming and Wang, Rong-Tsu, (2000), “Performance Evaluation For Airlines Including the Consideration of Financial Ratios”, Journal of Air Transport Management, Vol. 6, No: 3, ss. 133-142.
• Hwang, Ching-Lai, and Yoon, Kwangsun, (1981), Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications, Springer-Verlag, Berlin.
• Jahanshahloo, G.R. - Hosseinzadeh Lofi, F. - Izadikhah, M. (2006), “Extension of the TOPSIS Method for Decision-making Proglems with Fuzzy Data”, Applied Mathematics and Computation, Vol. 181, ss. 1544-1551.
• Kazan, Halim and Ozdemir, Omer (2014), “Financial Performance Assessment of Large Conglomerates via TOPSIS and Critic Methods”, International Journal of Management and Sustainability, Vol. 3, No: 4, ss. 203-224.
• Kıyıcı, Umut - Korkmaz, Turhan - Uygurtürk, Hasan (2016), ‘’Türkiye’deki Bireysel Emeklilik Yatırım Fonlarının TOPSIS, VIKOR ve MOORA Yöntemleri İle Karşılaştırmalı Performans Değerlendirmesi’’, Sosyal Bilimler Metinleri, S. 2, 1-16.
• Mandic, Ksenija - Delibasic, Boris - Knezevic, Snezana - Benkovic, Sladjana (2014), “Analysis of the Financial Parameters of Serbian Banks through the Application of the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods”, Economic Modelling, Vol. 43, ss. 30-37.
• Mahmoodzadeh, S. - Shahrabi, J. - Pariazar, M. - Zaeri, M.S. (2007), “Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique”, International Journal of Social, Vol. 1, No: 6, ss. 324-329.
• Opricovic, Serafim ve Tzeng, Gwo-Hshiung (2004), “Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, S. 156, ss. 445-455.
• Ömürbek, Vesile ve Kınay, Bülent (2013), “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 18, No: 3, ss. 343-363.
• Önay, Onur (2015), MOORA. Bahadır, F. Yıldırım ve Emrah, Önder (eds.). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri”, (ss. 245-257), 2. Baskı, Dora Yayınevi, Bursa.
• Özdemir, Muhlis (2015), TOPSIS. Bahadır, F. Yıldırım ve Emrah, Önder (eds.). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri”, (ss. 133-153). 2. Baskı, Dora Yayınevi, Bursa.
• Park, Jin H. - Park, Il Y. - Kwun, Young C. - Tan, Xuegong (2011), “Extension of the TOPSIS Method for Decision Making Problems under Interval-valued Intuitionistic Fuzzy Environment”, Applied Mathematical Modelling, Vol. 35, ss. 2544-2556.
• Sakarya, Şakir ve Akkuş, Hilmi T. (2015), “Finansal Performansın Ölçülmesinde Geleneksel Oranlar ile Nakit Akım Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi: BİST Çimento Şirketleri Üzerine TOPSIS Yöntemi ile Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 17, No: 1, ss. 109-123.
• Sakarya, Şakir ve Yıldırım, Hasan H. (2016), “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performansları İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Panel Veri Analizi İle Belirlenmesi”, Journal of Economics, Finance and Accounting, S. 3, No: 1, ss. 17-88.
• Sakthivel, G. - Ilangkumaran, M. - Gaikwad, Aditya (2015), “A Hybrid Multi-criteria Decision Modeling Approach for the Best Biodiesel Blend Selection Based on ANP-TOPSIS Analysis”, Ain Shams Engineering Journal, Vol. 6, ss. 239-256.
• Şişman, Bilal ve Doğan, Mesut (2016), “Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 23, No: 2, ss. 353-371.
• Temizel, Fatih - Doğan, Hamza - Bayçelebi, Berfu E. (2016), “Kurumsal Yönetim Endeksi Kapsamındaki İşletmelerin Finansal Performans Analizi”, Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, S. 4, No: 2, ss. 185-202.
• Türkiye Petrolleri, (Mayıs, 2016), “Ham Petrol ve Doğal Gaz Raporu”, http://www.tpao.gov.tr/tp5/?tp=m&id=57 (15.03.2017).
• Uygurtürk, Hasan ve Korkmaz, Turhan (2012), “Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, S. 7, No: 2, ss. 95-115.
• Van Horne, James C. and Wachowicz Jr. John M. (2009), Fundamentals of Financial Management, 13th Edition, Pearson Education, London.
• Vatansever, Kemal ve Uluköy, Metin (2013), “Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleri ile Seçimi: Üretim Sektöründe bir Uygulama”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S. 11, No: 2, ss. 274-293.
• Yükçü, Süleyman ve Kaplanoğlu, Emre (2015), “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Gözaltı Pazarı Şirketlerinin Finansal Performanslarının Belirlenmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, S. 17, No: 3, ss. 587-616.