Socio-Economic Structure of Ankara in the Mid-19th Century (According to Number 244 Court Record of Ankara)

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 2, 744 - 756, 25.10.2019

Faruk Söylemez Oğuz Alpoğlu

https://doi.org/10.33437/ksusbd.564216

Cited By: 1

Öz

The court record of the number 232 (1838 - 1855) is an important source for
the social and economic history of Ankara, which has been the Turkish homeland
for nearly a thousand years and is located in the center of the Anatolia. This court
record exists in the National Library of Ankara and the Presidential State
Archives of Istanbul. In particular, since it portrays Ankara in the Tanzimat
period, both the toponymic and anthropic information has been identified in the
book. Accordingly, the majority of the population in Ankara consisted of
Muslims but non-Muslims also existed. The non-Muslims generally consisted of
Christian Armenians and Greeks. Also, it can be examined events such as the
price movements of the period, house, land, garden sales, agriculture and
livestock activities, marriage and divorce events, inheritance division, people's
debts and taxes based on this court record. However, the important documents
sent from the center such as the document indicating the enthronement of Sultan
Abdülmecid also exist in the book. These findings have significant implications
for the socio-cultural history of Ankara in the 19th century.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Ankara, Court Record, Culture, Economic

XIX. Asrın Ortalarında Ankara’nın İktisadi ve İçtimai Yapısı (244 Numaralı Ankara Şer‘iye Siciline Göre)

Öz

Yaklaşık bin yıldır Türk yurdu olan Anadolu
coğrafyasının merkezinde bulunan Ankara’nın sosyal ve iktisadi tarihi için
mühim bir vesika olan 244 numaralı şer’iye sicili H. 1254 – 1271 (M. 1838 –
1855) yıllarını kapsamaktadır. Bu defter Ankara Milli Kütüphanede ve İstanbul
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Meşihat tasnifinde bulunmaktadır. Özellikle
Tanzimat Devri Ankara’sının bir panoramasını çizmesi hasebiyle defterde gerek
toponimik gerekse antroponimik bilgiler tespit edilmiştir. Buna göre bahsi geçen
dönemde Ankara’nın büyük çoğunluğunu Müslüman nüfus oluşturmakta, fakat Gayrimüslim
unsura da rastlanmaktadır. Gayrimüslim unsur genellikle Hristiyan Ermeniler ve
Rumlardan oluşmaktadır. Yine sicilden yararlanarak dönemin fiyat hareketlerini,
ev, arsa, bağ bahçe satışlarını, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini, evlenme
boşanma olaylarını, miras taksimini, kişilerin borçlarını, vergilerini ve vasî
tayini gibi terekelere yansıyan bilumum hadiseler incelenebilir. Sultan
Abdülmecid’in tahta cülusunu bildiren belge gibi merkezden gönderilen mühim
evrakta defterde mevcuttur. Çalışmamızda geçen bütün bu bilgilerin XIX. asır
Ankara’sının sosyo-kültürel tarihine önemli katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Ankara, şer’iye sicili, içtima, iktisat

Kaynakça

• Ankara Şer’iye Sicili (AŞS), Defter No: 244.
• Araştırma ve İncelemeler
• Aydın, Mehmet Akif (2003), Mehir , DİA, C. 28, Ankara, ss. 389-391.
• Baykara, Tuncer (2002), Kaza, DİA, C. 25, Ankara, ss. 119-120.
• Devellioğlu, Ferit (2012), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara.
• Erdem, Sargon (1991) Ankara, DİA, C. 3, Ankara, ss. 201-203.
• Ergenç, Özer (1984), Osmanlı Şehirlerindeki “Mahallenin” İşlev ve Nitelikleri Üzerine, Osmanlı Araştırmaları IV, İstanbul, ss.69-78.
• Gümüşçü, Osman ve Küçükaşcı, M. Sabri (2016), Köy, DİA, C. Ek-2, Ankara, ss. 85-87.
• Özaydın, Abdülkerim (1991), Ankara (İslami Dönem), DİA, C. 3, Ankara, 203-204.
• Özdemir, Rifat (1991), Ankara (Osmanlı Devri), DİA, C. 3, Ankara, ss. 205-209.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Sami, Şemseddin (2012), Kâmus-ı Türki, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• Ünal, Mehmet Ali (2011), Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma, İstanbul.