Türkiye’nin NATO Üyeliği ve Üyeliğin TBMM’de Kabulü

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 1024 - 1049, 20.10.2020

Ayşe Erkmen

https://doi.org/10.33437/ksusbd.653737

Cited By: 2

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’nin NATO’ya dâhil edilmesi sürecini ve TBMM’de kabul edilip onaylanması sırasında yaşananları araştırmaktır. II. Dünya savaşı sonrasında Türkiye’de çok partili döneme geçilmiştir. Türkiye bununla Batı Bloğu içinde yer almayı amaçlamıştır. CHP döneminde NATO’nun kuruluş aşamasında, bu kuruluşun bir parçası olabilmek için çalışmalar başlatılmıştır. Ancak uzun bir süre Türkiye’nin NATO’ya üyeliği kabul edilmemiştir. 1945 yılında başlayan Sovyet tehdidine karşı Türkiye, 1947 yılına kadar yalnız mücadele etmek zorunda kalmıştır. 1947 yılından itibaren Türkiye’ye ABD yardım etmeye başlamıştır. Ancak ABD’nin yardımları tek taraflı idi. Türkiye ile ABD arasında karşılıklı bir anlaşma bulunmuyordu. Yardımların son bulması muhtemeldi. Bu sebeple Türkiye NATO’nun kuruluş aşamasından itibaren bu kuruluşun bir parçası olmak için çalışmalarını başlatmıştır. Türkiye NATO’ya 1952 yılında üye olabilmiştir. Türkiye’nin NATO’ya dâhil edilmesinde Türkiye’nin isteklerinden daha ziyade dünyada yaşanan gelişmeler etkili olmuştur. Bunların başında SSCB’nin yayılmacı politikalarının yanı sıra atom bombasına sahip olması gelmektedir. Türkiye’nin NATO’ya üye olması konusu mecliste görüşülerek kanunlaştırılmıştır. TBMM’de Türkiye’nin NATO’ya üyeliği konusunda yapılan konuşmalara bakıldığında heyecanlı bir gün yaşandığı görülmektedir. O günün tarihi bir gün olduğu konuşmalarda vurgulanmıştır. NATO’ya üyelikle, Türkiye’nin Batı Bloğu içinde yer alması ve böylece Sovyetler karşısında yalnızlıktan kurtulması ve Türkiye’de demokrasi sürecini devam ettirmek amaçlanmıştır. NATO üyesi olmak Türkiye’nin kendini güvende hissetmesini sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, NATO, Amerika Birleşik Devletleri, Sovyet Tehlikesi

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Turkey’s NATO Membership and Acceptance of Membership in TGNA

Öz

The aim of the study is the process of Turkey's inclusion in NATO and to investigate what happened during the approval is accepted in the Parliament. After the Second World War Turkey has started to multiparty era. At the same the same time, Turkey aimed to take place in the West Block. During the CHP period, their efforts were initiated to become a part of the NATO in the process of establishment of NATO. But Turkey's membership to NATO hasn’t been accepted for a long time. Turkey has had to struggle alone until 1947 against the Soviet threat starting in 1945. The US began to help Turkey from 1947 and. However, he US aid was one-sided. there was no mutual agreement between the US and Turkey. The aids were likely to end. For Turkey has begun works to be a part of this organization since NATO's establishment phase. Turkey has become a member of NATO in 1952. The developments taking place in the world has been effective the inclusion of Turkey's request to NATO rather than Turkey’s demands. The main thing is that the Soviet Union has an atomic bomb as well as its expansionist policies. As Turkey's NATO membership issue was discussed and legislated in parliament. When we look at the speeches made in Parliament on Turkey's NATO membership, it is seen that there is an exciting day. The history of that day was emphasized in the speeches. Turkey has got rid of loneliness across the Soviets with Turkey's NATO membership and involvement in. Western blog so, the democratic process resumed in Turkey. Turkey has felt themselves in safe by being member to NATO.

Anahtar Kelimeler

Turkey, NATO, The United States, the Soviet Threads

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akkaya, Bülent,(2012) “Türkiye’nin NATO Üyeliği ve Kore Savaşı”, Akademik Bakış Dergisi, Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat, Kırgızistan, S.28., Ocak-Şubat, ss.1-20.
• Arda, Furkan ( 2018), 1950-1960 Döneminde Türkiye- ABD İlişkilerinin İncelemesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası Anabilim Dalı Edirne, Türkiye. Armaoğlu, Fahir (2010), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 17. Baskı, Alkım Yayınları, İstanbul.
• Baban, Cihad (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss331-335.
• Balcı, Abbas (2017), “Türkiye’nin NATO’ya Giriş Süreci ve Etkileri 1945-1960”, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ağrı, Türkiye.
• Balcıoğlu, Mustafa (2005), “Cumhuriyet Dönemi Türk Dış Politikası, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II”, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara ss.411-515.
• Barutçu, Faik Ahmet (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952,ss.318-319.
• Bilge-CRISS, Nur (2012), “Türkiye- NATO İttifakının Tarihsel Boyutu”, Uluslararası İlişkiler, Cilt, 9, Sayı 34, Yaz, ss. 1-28.
• Boyacıgiller, Abdurrahman (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss.323-325.
• Bozkurt, İbrahim (2008), Türk Kamuoyunda Amerika İmgesi (1945-1980), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir Türkiye.
• Bulut, Sedef (2018), “38. Enlemde Güç Mücadelesi: Kore Savaşı ve Türkiye’deki Tezahürleri”, Mavi Atlas, C.6,S.1, ss.185-204.
• Burçak, Rıfkı Salim, (1952),TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss. 319-322.
• CEBESOY, Ali Fuad (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss.336-337.
• Cengiz, Recep (2009), NATO’ya Giriş Sürecinde Türk Amerikan İlişkileri ve Amerikan Askeri Yardımlarının Türk Silahlı Kuvvetlerine Etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih (Türkiye Cumhuriyeti Tarihi) Ana Bilim Dalı, Ankara, Türkiye.
• Doğan, Nejat ( 2005), “NATO'nun Örgütsel Değişimi, 1949-1999: Kuzey-Atlantik İttifakından dan Avrupa-Atlantik Güvenlik Örgütü”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S. 60 (3), ss.69-108.
• Erhan, Çağrı (2009), “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası; Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Ed.: Baskın Oran), 15. Baskı, İletişim Yayınları, ss- 522-575.
• Ertem, Barış (2009), “Türkiye-ABD ilişkilerinde Truman Doktrini ve Marshall Planı”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:12, Sayı 21, ss.377-397.
• Ertem, Barış (2013), “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri ve Türkiye’nin Amerika birleşik Devletleri ile Yakınlaşmasına Etkileri”, Türkish Studies; International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volime 8/7, Summer, p.157-183, Ankara, Türkiye.
• İlhan, Metin (2015), Türkiye’nin NATO’ya girişi ve Savunma Politikaları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
• Karacan, Ali Naci (1952), “Türk Milleti’nin Büyük Zaferi”, Milliyet Gazetesi, 18 Şubat 1952, s.1.
• Karakaş, Nuri, (2008),Türk Amerikan Siyasi İlişkileri (1939-1952), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Programı, İzmir, Türkiye.
• Kesim, Firuz (1952),TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952,ss 315-318.
• KORKMAZ, Gökhan,(2015),Çevreleme Kuramı Açısından Türk Amerikan İlişkileri ve Türkiye İmajı (The New York Times Örnek Olayı:2001-2005), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.
• Köprülü, Fuad (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss313-315.
• Milliyet Gazetesi (1950), “Akdeniz Paktı Kurulmak Üzere”, 1 Ekim, Sayfa 1-5.
• Milliyet Gazetesi (1951), “Türkiye’nin Atlantik Paktına Alınması”, 23 Ekim, Sayfa 2.
• Molla, Alptekin (2008), NATO Savunma Politikaları Çerçevesinde Türk- Amerikan İlişkilerinin Analizi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı İstanbul.
• Özçelik, M. Hakan (2003), Türk Basınında Türkiye’nin NATO’ya Giriş Süreci (1948-1952), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul Türkiye.
• Resmi Gazete, (1952), Kuzey Atlantik Antlaşmasına Türkiye Cumhuriyetinin Katılmasına Dair Kanun, 9.02.1952, No:8038.
• Sander, Oral (2001), Siyasi Tarih 1918-1994, 9. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Sönmezoğlu, Faruk(2006), II. Dünya Savaşı’ndan Günümüze Türk Dış Politikası, Der Yayınları, İstanbul.
• TBMM Tutanak Dergisi (1952), 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952 Pazartesi.
• Tekil, Firuzan (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss.326-329.
• Tellal, Erel (2009) “SSCB’yle İlişkiler”, Türk Dış Politikası; Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Ed.: Baskın Oran), 15. Baskı, İletişim Yayınları, ss-499-521.
• TÜTER, Mustafa (2015), “Türk Amerikan İlişkilerinin Kökenleri”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 34, S.2.ss.153-176.
• Uçarol, Rifat (2006), Siyasi Tarih (1789-2001), 6. Baskı, Der Yayınları, İstanbul. Ülman, A. Haluk (1967), “NATO ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi C.22, S.4, ss. 143-167.
• Ülman, A. Haluk (1968), “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968) I”, C.23, Eylül, No.3, Ankara, ss.241-273.
• Ülman, A. Haluk, SANDER, Oral (1972), “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968) II”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Cilt 27, Sayı 1, ss.1-24.
• Ülman, Haluk, (1961) T9ürk Amerikan Diplomatik Münasebetleri, Sevinç Matbaası, Ankara.
• Ürgüblü, Suad Hayri (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, 18. 02.1952, ss.335-336.
• Yaman, Ahmet Emin (2005), “Kore Savaşı’nın Türk Kamuoyuna Yansıması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.37-38, Mayıs-Kasım, ss.231-245.
• Yardımcı, Celal (1952), TBMM Tutanak Dergisi 9. Dönem, 18. Cilt, 41. Birleşim, 2. Toplantı, ss.329-331.
• Yüksel, Çağdaş (2013), NATO ve Türkiye’nin Dış Politikasına Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yakınçağ Türk Tarihi Anabilim Dalı, Edirne, Türkiye.
• Zürcher, Erik Jan (2010), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 25. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.