Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Ve 4-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Coğrafya Kavramları Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 652 - 679, 20.10.2020

Turan Kaçar Birol Bulut

https://doi.org/10.33437/ksusbd.738637

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programını (SBÖP) ve 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Türkiye’de 4-7. sınıflarda okutulan sosyal bilgiler ders kitaplarını coğrafya kavramları bağlamında, çeşitli değişkenler açısından değerlendirmektir. Bu çalışma, nitel bir araştırma olup bu çalışmada nitel araştırmalarda uygulanan doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu çalışmada, doküman olarak 2018 SBÖP ve Milli Eğitim Bakanlığının ülkemizde 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okuttuğu 4-7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları incelenmiştir. Bu çalışma verilerinin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre; SBÖP’de yer alan 27 beceriden sadece dördü coğrafya kavramları ile doğrudan ilişkilidir. SBÖP’de yedi öğrenme alanı ve 131 kazanım vardır. SBÖP’de yer alan yedi öğrenme alanından sadece İnsanlar, Yerler ve Çevreler coğrafya kavramları ile bütünüyle ilgiliyken Üretim, Dağıtım ve Tüketim ve Küresel Bağlantılar öğrenme alanları ise kısmen coğrafya kavramları ile ilgilidir. SBÖP’de 4-7. sınıf düzeyindeki öğrenme alanlarında coğrafya kavramları bağlamında yer alan tüm kazanımların oranı %29,7 iken ders saati oranı ise %30,5’tir. 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okutulan 4-7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları incelendiğinde sadece 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki öğrenme alanlarında öğrenci öz değerlendirme formlarına yer verilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda coğrafya kavramlarının sosyal bilgiler dersinde önemli bir oranda yer alması öğrencilerin bilişsel ve sosyal gelişimine katkı sağlayacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Sosyal bilgiler öğretim programı, Coğrafya, 4-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları

Evaluation of the Social Studies Curriculum and 4-7th Grade Social Studies Testbooks in the Context of the Geography Concepts

Öz

The aim of this study was 2018 Social Studies Curriculum (SSC) and the 2019-2020 academic year in social studies textbooks taught in 4-7th grade in Turkey in the context of geography concepts, evaluate the different variables. This study is a qualitative research and document analysis technique applied in qualitative research was used in this study. In this study, 4-7th grade social studies textbooks taught by the Ministry of National Education in the 2019-2020 academic year and 2018 SSC were examined as a document. The descriptive analysis technique was used in the analysis of the data of this study. According to the results of this study; Only four of the 27 skills in the SSC are directly related to geography concepts. There are seven learning areas and 131 learning outcomes in SSC. Among the seven learning areas in the SSC, only People, Places and Environments are entirely related to the concepts of geography, while the production, distribution and consumption and Global Connections learning areas are partially related to the concepts of geography. The rate of all learning outcomes in the 4-7th grade learning areas within the context of geography concepts in SSC is 29.7%, while the lecture hour rate is 30.5%. When the 4-7th grade social studies textbooks taught in the 2019-2020 academic year were examined, only the 7th grade social studies textbook included student self-assessment forms in the learning areas. In line with these results, it can be said that the important part of geography concepts in social studies course will contribute to the cognitive and social development of the students.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Social Studies Curriculum, Geography, 4-7th Grade Social Studies Textbooks

Kaynakça

• Akpunar, Burhan (2010), “Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin, Öğrencinin ve Velinin Rolü”, Eğitime Bakış Dergisi, Cilt. 6, Sayı: 16, ss. 16-20.
• Ambarlı, Aytaç (2010), Türkiye’de Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programları (Değişiklikler, Düzenlemeler, Güncellemeler) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aydın, Mesut (2016), Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi (1.baskı), R. Sever, M.Aydın ve E.Koçoğlu (Yay. haz.), Tarihsel Empatiyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss. 15-27), Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aykaç, Necdet (2007), “İlkögretim Sosyal Bilgiler Dersi Egitim-Ögretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.6, Sayı: 22, ss. 46-73.
• Bebe, Halil İbrahim ve Ünlü, Mehmet (2012), İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinin Coğrafya İçeriği Açısından Yeterliliği, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, ss. 260-286.
• Can, Büşra (2019), 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarının İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Çakmak, Zafer - Kaçar, Turan - Arıkan, İrfan (2017), Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Taslak Öğretim Programına İlişkin Görüşleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt. 5, Sayı: 54, ss. 576-597.
• Çakmak, Zafer - Arıkan, İrfan ve Kaçar, Turan (2019, Şubat), Sosyal Bilgiler Öğretim Programları Üzerine Yapılan Çalışmaların Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: 2005-2018 Yılları. 4. Uluslararası El Ruha Sosyal Bilimler Kongresi, Şanlıurfa, Türkiye.
• Çelikkaya, Taner ve Kürümlüoğlu, Mutlu (2018), Yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt. 6, Sayı: 11, ss. 104-120.
• Çoban, Okan ve Akşit, İbrahim (2018), 2005 ve 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Öğrenme Alanı, Kazanım, Kavram, Değer ve Beceri Boyutları Açısından Karşılaştırılması, Journal of History Culture and Art Research, Cilt. 7, Sayı: 1, ss. 479-505. doi: http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1395
• Demirel, Özcan (2013), Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya (20. Baskı), Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Dinç, Erkan ve Doğan, Yasin (2010), İlköğretim İkinci Kademe Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Ve Uygulanması Hakkında Öğretmen Görüşleri, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, Cilt. 1, sayı: 1, ss. 17-49.
• Dursun, Ayşe (2019), 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’na İlişkin Öğretmen ve Akademisyenlerin Görüş ve Değerlendirmeleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gümüş, Nevzat - Akyol, Canan - Avcı, Görkem - Dikicigil, Özdemir (2019), Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Becerilerin 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Yer Alan Etkinlikler Kapsamında İncelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 77, ss. 219-229.
• Güven, Sevim (2011), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar - II (I. baskı), R. Turan, A.M. Sünbül ve H. Akdağ (Yay. haz.). Sosyal Bilgiler Dersinde Vatandaşlık Eğitimi ve Vatandaşlık Eğitiminde Modeller (s. 36-56). Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Kalaycı, Nurdan ve Baysal, Sefa Burak (2020), Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Analizi (2005-2017-2018), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 22, Sayı: 1, ss.106-129.
• Karasu Avcı, Emine ve Faiz, Melike (2018), 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları “Etkin Vatandaşlık” Öğrenme Alanında Yer Alan Becerilerin ve Değerlerin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, Cilt. 2, Sayı: 1, ss. 1-21.
• Karatekin, Karatekin ve Sönmez, Ömer Faruk (2016), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Neden Coğrafya?, D.Dilek (Yay. haz.) Sosyal Bilgiler Eğitimi (1.baskı) (s. 151-178) içinde, Ankara, Pegem Akademi.
• Kaya, Mehmet Fatih ve Tomal, Necati (2011), Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi Açısından İncelenmesi, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Uluslararası E-Dergi, Cilt. 1, Sayı: 2, ss. 49-65.
• Kızılçaoğlu, Alaattin ve Taş, Halil İbrahim (2007), İlköğretim İkinci Kademede Coğrafya Eğitimi Ve Öğretimi: Öğrenme Alanları ve Kazanım Boyutu, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 16, ss. 93-108.
• Koçoğlu, Erol ve Aydın, Mesut (2017), Alan Uzmanlarına Göre 2017 Sosyal Bilgiler Programının 2005 Programı Çerçevesinde Analizi, International Journal of Social Science Research, Cilt. 6 Sayı: 1, ss. 60-72.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Öğretim Programları İzleme ve Değerlendirme Sistemi (2018), http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 (01.05.2020)
• Özdemir Özden, Döndü (2016), Güney Afrika Cumhuriyeti C. Öztürk (Yay. haz.), Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (2. baskı), (ss. 143-172), Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Özdemir, Soner Mehmet (2014), Sosyal Bilgiler Öğretimi Programı ve Değerlendirilmesi M. Safran (Yay. haz.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (3. baskı). (ss. 18-48), Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Öztürk, Cemil (2015), Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Yaklaşım C.Öztürk (Yay. haz.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (4.baskı) (ss. 2-28), Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, Cemil ve Otluoğlu, Rahmi (2003), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller (2.baskı), Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sağdıç, Mustafa (2019), “Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımının Tarihsel Gelişimi”, Journal of History Culture and Art Research, Cilt. 8, Sayı: 2, ss. 390-403. doi: http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2121
• Selvi, Habip (2018). Sosyal Bilgiler Dersi 2005 ve 2018 Öğretim Programlarının Karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Sönmez, Veysel (2010), Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Turan, Saim (2019), “2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Disiplinlerarası Yapısının İncelenmesi”, Journal of Innovative Research in Social Studies, Cilt. 2, Sayı: 2, ss. 166-190.
• Ünal, Ayşe Vildan ve Özkaral, Tuğba Cevriye (2019, Haziran), 2018 Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İle Ders Kitaplarının Harita Kullanımı Açısından İncelenmesi, I. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi, İstanbul. doi: 10.26650/PB/PS12.2019.002.018
• Yeşiltaş, Namık Kemal ve Kaymakcı, Selahattin (2009), “John Dewey’nin Eğitim Anlayışı ve Sosyal Bilgiler Eğitimine Yönelik Bazı Örnek Uygulamaları”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 4, ss. 227-242.
• Yeşilyurt, Etem (2011), “Yapılandırmacı Öğrenme Temelli Bir Öğretim Programının Oluşturulmasına İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Turkish Studies, Cilt. 6, Sayı: 4, ss. 865-885.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı), Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2013), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı), Ankara, Seçkin Yayıncılık.