Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerin Motivasyonlarına Etki Eden Davranışları: Bir Meta-Sentez Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 27 - 43, 30.04.2022

Muharrem Gencer

https://doi.org/10.33437/ksusbd.855302

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada okul yöneticilerinin öğretmenlerin motivasyonlarına etki eden davranışlarını konu edinen nitel çalışmaların derinlemesine yeniden incelenerek meta-sentez yapılması amaçlanmıştır. TÜBİTAK ULAKBİM, YÖK Ulusal Tez Merkezi, Google Akademik ve Dergipark veri tabanları taranarak konu ile ilgili 189 çalışmaya ulaşılmıştır. Dâhil etme ve hariç tutma ölçütleri çerçevesinde değerlendirilerek sekiz çalışma bu araştırmanın veri kaynağını oluşturmuştur. İçerik analizi sonucunda öğretmenlerin motivasyonlarına olumlu ve olumsuz etkisi olan okul yöneticilerinin davranışları örgütsel-yönetsel motivasyon araçları ve psiko-sosyal motivasyon araçları temalarında toplanmıştır. Örgütsel-yönetsel motivasyon araçları temasının olumlu alt temaları amaç birliği sağlama, eğitim öğretim sürecinde rol alma, adil ve demokratik davranışlar sergileme ve liderlik davranışları kullanma; olumsuz alt temaları ise ilgisiz davranma, eğitim öğretim etkinliklerinde rol almama, adil olmayan davranışlar sergileme, otokratik yönetim tarzı ve liderlik davranışlarını kullanmama olduğu belirlenmiştir. Psiko-sosyal motivasyon araçları temasının değer verme, psikolojik güvence, olumlu etkileşim ve iletişim sağlama ve ödül ve takdir kullanma olumlu alt temalarından; değer vermeme, psikolojik güven sağlayamama ve olumsuz etkileşim ve iletişim kullanma olumsuz alt temalarından oluştuğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar doğrultusunda okul yöneticilerine öğretmenlerin motivasyonlarını artırabilmeleri için bu çalışmanın temalarına odaklanmaları önerilebilir

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticisi, Öğretmen, Motivasyon, Meta-sentez

School Administrators’ Behaviors That Affect the Motivation of Teachers: A Meta- Synthesis Study

Öz

In this research, it was aimed to metasynthesize by re-examining the qualitative studies in depth on the behavior of school administrators that affect teachers' motivation. TÜBİTAK Ulakbim National Database, Council of Higher Education (YÖK) National Thesis Center, Google Scholar and Dergipark databases were scanned and 189 relevant studies were reached. Eight studies, examined within the framework of inclusion and exclusion criteria, constituted the data source of this study. As a result of the content analysis, the behaviors of school administrators, which have positive and negative effects on teachers' motivation, were gathered under the themes of organizational-administrative motivation tools and psycho-social motivation tools. While the positive sub-themes of the organizational-administrative motivation tools theme are achieving unity of purpose, taking a role in the education process, exhibiting fair and democratic behaviors and using leadership behaviors; the negative sub-themes were found to behave indifferent, not taking part in educational activities, exhibiting unfair behaviors, autocratic management style and not using leadership behaviors. On the other hand, It was concluded that positive sub-themes of the psycho-social motivation tools theme are valuing, psychological security, providing positive interaction and communication and using reward and appreciation; negative sub-themes consist of not valuing, not being able to provide psychological trust and using negative interaction and communication. In line with the results, it can be suggested to school administrators to focus on the themes of this study in order to increase the motivation of teachers.

Anahtar Kelimeler

School Administrator,, Teacher, Motivation, Meta-synthesis

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ. & Yalçın, S. (2013), Öğretmenlerin motivasyon etkenleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3),151-166.
• Akbaba, S. (2006), Eğitimde motivasyon, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi,13, 343-361.
• Aktekin, S. & Kuzucu, T. (2019), Öğretmenlerin motivasyonlarını etkileyen okul içi ve okul dışı faktörlerin analizi, Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 35-66.
• Alfahad, H., Alhajeri, S. & Alqahtani, A. (2013), The Relationship between school principals’ leadership styles and teachers’ achievement motivation, Chinese Business Review, 12(6), 443-448.
• Ärlestig, H. (2007), Principals’ communication ınside schools: A contribution to school improvement?, The Educational Forum, 71, 262-273.
• Arıkan, S. (2001), Otoriter ve demokratik liderlik tarzları açısından Atatürk’ün liderlik davranışlarının değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 231-257.
• Aspfors, J. & Fransson, G. (2015), Research on mentor education for mentors of newly qualified teachers: A qualitative meta-synthesis, Teaching and Teacher Education, 48, 75-86.
• Au, W. (2007), High-Stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis, Educational Researcher, 36(5), 258-267.
• Aydın, B. (2019), Administrator behaviours that make teachers feel valued, European Journal of Education Studies, 6(8), 1-16.
• Bakkal, M. & Radmard, S. (2020), Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki, İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 163-195.
• Baştürk, Ü. & Zeren, Ş. G. (2015), Okul müdürlerinin kullandığı güdüleme yöntemleri: ortaokul öğretmenlerinin değerlendirmeleri, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 147-175.
• Berkovich, I. (2018), Typology of trust relationships: profiles of teachers’ trust in principal and their implications, Teachers and Teaching, 24(7), 749-767.
• Boz, T. (2018), Kadın öğretmenlerin mesleki motivasyonlarına ilişkin ortak anlayışlarının herzberg'in çift faktör kuramı çerçevesinde incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Brantlinger, E., Jimenez, R., Klingner, J., Pugach, M. & Richardson, V. (2005), Qualitative studies in special education, Exceptional Children, 71(2), 195-207.
• Bruce, A. & Pepitone, J. S. (1999), Motivating employees, McGraw-Hill, New York.
• Can, E. & Işık C., C. (2019), Okul yöneticilerinin etik dışı uygulamalarının belirlenmesi, International Journal of Social Humanities and Administrative Sciences, 5(16), 406-422.
• Coşgun, A. (2019). Kamuya ait okullarda öğretmen motivasyonunu etkileyen koşulların Herzberg’in çift faktör kuramı çerçevesinde incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çelik, K. & Gencer, M. (2019). Öğretmenlerin örgütsel güven algılarının değişime ilişkin tutumlarına etkisi, Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 108-124.
• Çelik, O. T. & Kahraman, Ü. (2020). Göreve Yeni Başlayan Öğretmenlerin Yaşadıkları Güçlükler Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 179-205.
• Çiçek, D. (2005), Örgütlerde Motivasyon ve İş Yaşam Kalitesi: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Motivasyon Seviyelerinin Tespit Edilerek İş Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Çiçek Sağlam, A. & Emir, A. (2018), Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki, Researcher: Social Science Studies, 6(1), 40-56.
• Çiftçi, N. (2017), Öğretmenlerin algılarına göre motivasyon kaynaklarının belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• De Jesus, S. N. & Conboy, J. (2001), A stress management course to prevent teacher distress, International Journal of Educational Management, 15(3), 131-137.
• De Jesus, S. N. & Lens, W. (2005), An integrated model for the study of teacher motivation, Applied Psychology: An International Review, 54(1), 119-134.
• Doğan, S. & Koçak, O. (2014), Okul yöneticilerinin sosyal iletişim becerileri ile öğretmenlerin motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(2), 191-216.
• Doğan, S. & Koçak, O. (2017), Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin öğretmen motivasyonuna ilişkin algı ve görüşleri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 1-18.
• Dresel, M. & Hall, N. C. (2013), Motivation. (Eds. Nathan C. Hall and Thomas Goetz), Emotion, Motivation, and Self-Regulation: A Handbook for Teachers, (ss. 57-122), Emerald, Bingley UK.
• Eboka, O. C. (2016), Principals leadership styles and gender ınfluence on teachers morale in public secondary schools, Journal of Education and Practice, 7(15), 25-32.
• Elçi, B. & Tan, Ç. (2015), Başarılı okul müdürleri arasında öğretmenlere yaklaşımları yönüyle hangi motivasyon faktörlerinin daha etkili olduğunun incelenmesi, Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(6), 168-187.
• Ertürk, R. & Aydın, B. (2017), Öğretmenlerin iş motivasyonunu artıran ve olumsuz etkileyen durumların incelenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(58), 582-603.
• Eyal, O. & Roth, G. (2011), “Principals’ leadership and teachers’ motivation: Self-Determination theory analysis”, Journal of Educational Administration, 49(3), 256–275.
• Finfgeld-Connett D. (2008), Meta-Synthesis of caring in nursing, Journal of Clinical Nursing, 17, 196-204.
• Franklin, K. (2016), Examining the Impact of leadership styles on the motivation of U.S. teachers, Doctoral dissertation, Walden University, USA.
• Gedikoğlu, T. (2015), Liderlik ve okul yönetimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ghamrawi, N. (2011), Trust me: Your school can be better-a message from teachers to principals, Educational Management Administration & Leadership, 39(3), 333-348.
• Gibson, J. L., Ivancevich, J. M., & Donnelly, J. H. (1988). Organizations, (Six Edition), Business Publications, Illinois.
• Iliya, A. & Ifeoma, L. G. (2015), Assessment of teacher motivation approaches in the less developed countries, Journal of Education and Practice, 6(22), 10-17.
• İşgörür, N. (2020), Okul yöneticilerinin öğretmen motivasyonunu artırmaya yönelik yararlandığı motivasyon araçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Jensen, L. A. & Allen, M. N. (1996), Meta-Synthesis of qualitative findings, Qualitative Health Research, 6(4), 553-560.
• Kadı, A. & Selçuk, G. (2012), İlköğretim okul yöneticilerinin öğretmenleri güdüleme davranışları ile öğretmenlerin mesleki ilgi düzeylerinin incelenmesi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 23-38.
• Kalyar, M. N., Ahmad, B. & Kalyar, H. (2018), Does teacher motivation lead to student motivation? The mediating role of teaching behavior. Educational Studies Moscow, 3, 91–119.
• Karabağ Köse, E., Taş, A., Küçükçene, M. & Karataş, E. (2018), öğretmen motivasyonunu etkileyen faktörlere ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 255-277.
• Keller, M. M., Neumann, K. & Fischer, H. E. (2017), The impact of physics teachers’ pedagogical content knowledge and motivation on students’ achievement and interest. Journal of Research in Science Teaching, 54(5), 586-614.
• Küçükçene, M. & Aydoğan, İ. (2018), Eğitim yönetiminde adaletin önemi ve gerekliliği üzerine bir inceleme, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 641-664.
• Leithwood, K. A. & Riehl, C. (2003), What we know about successful school leadership, Temple University Press, Philadelphia PA.
• Lunenburg, F. C. & Ornstein, A. C. (2013), Eğitim yönetimi, (Çev. Gökhan Arastaman), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Mittal, J. P. (1995). Teachers' Motivation to work, Mittal Publications, New Delhi.
• Netshitangani, T. (2018), Management style and school violence: South African perspectives, International Journal of Educational Management. 31(1), 96-106.
• Noah Jr, P. D. (2017), A systematic approach to the qualitative meta-synthesis, Issues in Information Systems, 18(2), 196-205.
• Nwamae, L. & Kayii, N. E. (2018), Principals' Leadership styles and motivation of teachers in government secondary schools in port harcourt local government area, International Journal of Innovative Education Research, 6(3), 47-57.
• Nyakundi, E. N., Raburu, P. A. & Okwara, M. O. (2019), Influence of teacher motivation to academic performance of pupils in primary schools in Kenya, International Journal of Applied Psychology, 9(2), 74-79.
• Ofoegbu, F. I. (2004), Teacher Motivation: A Factor for classroom effectiveness and school ımprovement in Nigeria, College Student Journal, 38(1), 81-90.
• Özan, M. B., Türkoğlu, A. Z. & Şener, G. (2010), Okul yöneticilerinin sergiledikleri demokratik tutum ve davranışların öğretmenlerin motivasyonuna etkisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 275-294. Özdemir, S. (2013), Eğitimde örgütsel yenileşme, Pegem Akademi, Ankara.
• Özdemir, T. Y., Kartal, S. E. & Yirci, R. (2014), Okul müdürlerinin öğretmenleri motive etme yaklaşımları, Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 190-215.
• Özerten, K. N. & Otrar, M. (2019), Okul yöneticilerinin algılanan otantik liderlik özelliklerinin öğretmenlerin mesleki motivasyonlarını yordama gücü, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 247-254.
• Özgan, H. & Aslan, N. (2008), İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 190-206.
• Polat, S. & Ay, O. (2016), Meta-Sentez: Kavramsal bir çözümleme, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 52-64.
• Price, H. E. (2012), Principal–Teacher interactions: How affective relationships shape principal and teacher attitudes, Educational Administration Quarterly, 48(1), 39-85.
• Protheroe, N. (2006), Maintaining high teacher morale, Principal, 85(3), 46-49.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2013). Örgütsel Davranış, (Çev. Edit. İnci Erdem), Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000), Self-Determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and Well-Being, American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Sarafidou, J. O. & Chatziioannidis, G. (2013), Teacher participation in decision making and its impact on school and teachers. International Journal of Educational Management 27(2), 170–183.
• Sandelowski, M., Docherty, S. & Emden, C. (1997), Qualitative metasynthesis: Issues and techniques, Research in Nursing & Health, 20(4), 365-371.
• Sarıca, Y. (2013), Eğitim ortamlarının iyileştirilmesinin yönetici ve öğretmen motivasyonuna etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarı, M., Yıldız, E., & Canoğulları, E. (2018), Öğretmenlerin algıladıkları müdür yönetim tarzı ile mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), ss. 188-208.
• Sekaran, U. (2004), Organizational behaviour: Text and cases, Teta McGraw-Hill Publishing Company Ltd, New Delhi.
• Silverstein, B. (2007), Motivating employees: Bringing out the best in your people, Harper Collins Publishers Inc, New York.
• Timulak, L. (2007), Identifying core categories of Client-Identified impact of helpful events in psychotherapy: A Qualitative Meta-Analysis, Psychotherapy Research, 17(3), 305-314.
• Thomas, J. & Harden, A. (2008), Methods for the thematic synthesis of qualitative research in systematic reviews, BMC Medical Research Methodology, 8(1), 1-10.
• Ud Din, M. N., Tufail, H., Shereen, S., Nawaz, A. & Shahbaz, A. (2012), Factors affecting teacher motivation at secondary school level in Kohat City, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(10), 422-449.
• Ünal, S. (2000), İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarinda motivasyonu sağlama etkinlikleri, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 84-90.
• Wadesango, N. (2012), The ınfluence of teacher participation in Decision-Making on their occupational morale, Journal of Social Sciences, 31(3), 361-369.
• Walsh, D. & Downe, S. (2005), Meta‐Synthesis method for qualitative research: A literature review, Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211.
• Wasserman, E., Ben-eli, S., Yehoshua, O. & Gal, R. (2016), Relationship between the principal's leadership style and teacher motivation ınternational journal of learning, Teaching and Educational Research, 15(10), 180-192. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Zimmer, L. (2006), Qualitative Meta‐Synthesis: A question of dialoguing with texts, Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311-318.