XVIII-XIX. yüzyıllarda Kazakların toplumsal ve ekonomik ilişkilerindeki hukuki anlaşmazlıkların çözümünde biy (kadı, hakim) denilen geleneksel yargıçların etkin bir rol aldığı görülmektedir. Kazaklarda yargısal süreçlerin ve adli-idari ilişkilerin düzenlenmesinin temelini atan Kasım Han’ın oluşturduğu Kasım Hanın Kaska Jolı=Kasım Han’ın Doğru Yolu yasası ile bu yasayı daha da geliştirerek etkin bir hale getiren Esim Hanın Eski Jolı=Esim Han’ın Eski Yolu ve Tavke Han’ın Jeti Jargı=Yedi Yargı” yasası olduğu bilinmektedir. Oluşturulan bu yasalarda Biy Mahkemeleri, yalnızca bir yargı görevini yürütmekle sınırlı kalmamış aynı zamanda Kazak toplumunun adlî ve idarî işlerinden yetkili merci görevini de yürütmüştür. Biyler, göçebe Kazakların toplumsal yaşamında ve devlet kurumlarının işleyişinin şekillenmesinde yargı gücünü elinde tutan önemli bir mevkide yer almışlardır. Bu çalışmada, Kazak toplum yapısında biylerin ortaya çıkışı, biy mahkemesinin gelişimi ve karakteristik özellikleri üzerinde durulmuştur.
In the 18th and 19th centuries, traditional judges called biy played an active role in the resolution of legal disputes in the social and economic relations of the Kazakhs. The first law regulating judicial-administrative relations in Kazakhs was the law of Kasım Khan's Right Way (Kaska Jolı of Kasım Khan) created by Kasım Khan. Afterwards, the legal process was systematized with the laws of Esim Han's Old Way (Esim Han's Old Jolı) and Tavke Han's Seven Jurisdictions (Jeti Jargı). In these laws, Biy Courts were not only limited to serving as a judicial institution, but also served as the official authority responsible for the judicial and administrative affairs of the Kazakh people. Biyler, who held the judicial power, had an important place in the social life of the nomadic Kazakhs and in the functioning of state institutions. In this study, the emergence of the biy in the Kazakh society structure, the development of the biy court and its characteristic features are discussed.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 19 Sayı: 2 |
KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.