MEHMED NÜZHET’İN MU’ADDİLÜ’L-İMLÂ VE MÜKEMMİLÜ’L-İNŞÂ ADLI ESERİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 650 - 655, 31.08.2022

Yasemin Caylav

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1125352

Öz

Sanatkarane üslupla kâtiplerin, yazar ve şairlerin kaleme aldıkları mektuplara, bunların toplu olarak kaydedildiği eserlere münşeât denilir. Edebiyatımızda çok sayıda münşeât yazılmış olup bunların bir çoğu günümüzde incelenmemiştir. XIV- XX. asır arasında kaleme alınan münşeâtlar farklı şekillerde tasnif edilmiş olsa dahi didaktik olarak sınıflandırılan münşeâtlarda genellikle bir kâtibin nasıl yetişmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. XIX.asır edebiyat tarihi açışından önemli bir yüzyıldır. Yapılan ve uygulanmaya çalışılan yeniliklerle birlikte edebiyatımızda değişim süreci başlamıştır. Klâsik edebiyatın etkisiyle devam eden yazarlarımızın yanısıra Batı edebiyatına ilgi duyup buna uygun biçimde hareket eden aydınlarımızın bulunduğu bu dönemde Mehmed Nüzhet yetiştiği Klâsik edebiyat etkisiyle Arapça ve Farsça’ya hakim bir yazar, aynı zamanda yenilikleri yakından takip eden önemli bir aydındır. Çeşitli devlet görevinde çalışan Nüzhet, ülkesine birçok alanda hizmet etmiştir. katkı sağlamıştır. Çalışmada, daha önce incelenmemiş olan Mehmed Nüzhet Efendi’nin h.1302/1887 yılında basılmış eserini ve edebiyatımızdaki yerini tanıtmak amaçlanmıştır. İnşâ ve kitâbet konusuyla ilgili bu eserini, gördüğü bir rüya üzerine kaleme almıştır. Mehmed Nüzhet’e göre her gencin kendini geliştirmesi, okuma-yazma öğrenmesi elzem bir durumdur. Daha sonrasında Belâgat’ın tanımına ve Farsça dilbilgisi önsözüne eserinde yer vermiştir. Eserin son bölümü Farsça ile ilgili gramer bilgileri çekimler ve ekler gibi konuları ihtiva etmektedir. Nüzhet’in yazmış olduğu bu eser hem okullarda ders kitabı olarak okutulmuş olmasıyla hem de didaktik münşeât örneği olmasıyla edebiyatımız açısından önemli bir eserdir.

Anahtar Kelimeler

Kitâbet, İnşâ, Mehmed Nüzhet, Münşeât, Klâsik Edebiyat

Kaynakça

• BELEN, M. (2010). Mehmet Nüzhet Efendi’nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi.
• DEVELLİOĞLU, F. (2011). Lûgat, Aydın Kitabevi.
• DONUK, S. (2020). Nev‘îzâde Atâ’î’nin Münşe’ât’ında Bulunmayan Mektupları ve Bu Mektuplardan Hareketle 17. yüzyıl Osmanlı İlmiyesi Hakkında Tespitler, Jurnal of Turkhish Language and Literature, S.6/2, s.157-179
• GÜLTEKİN, H. (2015). Türk Edebiyatında İnşâ, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• HAKSEVER, H. İ. (1995). Eski Türk Edebiyatında Münşeatlar ve Nergisi’nin Münşeatı, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi.
• HAKSEVER, H. İ. (2011). Ahmed-i Dâî’nin Teressülü, Turkish Studies, Cilt 6/1, s.1265-1273.
• ÖZARSLAN, E. (2007). Harf İnkılabından Önce Neşredilmiş Türkçe İnşa, Kitabet ve Münşeat Kitapları, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.34, s.63-78.
• TAHİR, B. M. (1990). Osmanlılar Zamanında Yetişen Kırım Mü’ellifleri, (Haz. Mehmet Sarı). Kültür Bakanlığı/1155, Kaynak Eserler/41