İhracat Yapan İşletmelerin Dinamik Yeteneklerinin İşletme Performasına Etkisinde Örgütsel Çevikliğin Aracılık Rolü (Halıcılık Sektöründe Gaziantep İli Örneği)

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 928 - 943, 31.08.2022

Mine Küçükler İbrahim Yıldırım

https://doi.org/10.33437/ksusbd.873677

Öz

Çalışmanın amacı dinamik yetenekler ve işletme performansı arasındaki ilişkiyi anlamak ve bu ilişkideki örgütsel çevikliğin aracılık rolünü incelemektir. Çalışma örgütsel çevikliğin dinamik yetenekler ve işletme performansı ilişkisine pozitif yönlü etki edeceğini varsaymakta ve bu doğrultuda dinamik yetenekler ile işletme performansı arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak işletmelerin üst düzey yöneticileri/sahiplerine anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve MPlus istatistik paket programları kullanılarak, yapısal eşitlik modellemesi aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu analizler sonucunda elde edilen bulgular dinamik yetenekler ve işletme performansı ilişkisine örgütsel çevikliğin öngörülen aracılık etkilerini desteklemektedir. Örgütsel çeviklik algısı ne kadar yüksek olursa dinamik yetenekler ve işletme performansı arasındaki ilişki pozitif yönlü arttığını ortaya koymaktadır. Bu bulgular özellikle rekabetin yoğun olarak yaşandığı halıcılık sektöründe işletmelerin rakiplerine karşı avantaj elde etmeleri ve bu avantajı sürdürebilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın sonunda, bu bulguların hem teoriye hem de uygulamaya yönelik katkılar sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinamik Yetenekler, Örgütsel Çeviklik, İşletme Performansı

Kaynakça

• Akal, Zühal. (1992), İşletmelerde Performans Ölçü ve Denetimi,MPM, Yayın No. 473. Ankara, 368s.
• Akgemci, Tahir. ve Güleş, H.Kürşat.(2010). İşletmelerde Stratejik Yönetim, Gazi Kitabevi, 2.baskı.,
• Akkaya, Bülent, Tabak, Akif. (2018).Örgütsel Çeviklik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İş ve İnsan Dergisi ǀ The Journal of Human and Work .Ekim. Cilt-Sayı ǀ Volume-Issue: 5 (2) ss: 185-206
• Akkaya, Bülent., Umut Ali Koray Kayalıdere, Akif Tabak., (2019). Endüstriyel Alanda Üretim Yapan Firmaların Örgütsel Çevikliği ile Firma Yöneticilerinin Sahip Olduğu Dinamik Yetenekler Arasındaki İlişki: Manisa Organize Sanayi Bölgesinde (MOSB) Faaliyet Gösteren Firmalar Üzerine Bir Araştırma Ed: 1, Bölüm 2, Ekin Basım Yayın Dağıtım
• Ambrosini, Véronique and Bowman, Cliff. (2009), “What Are Dynamic Capabilities And Are They A Useful Construct in Strategic Management?”, International Journal of Management Review, Vol. 11 No. 1, pp. 29-49.
• Arend, Richard J., and Bromiley, Philip. (2009). Assessing The Dynamic Capabilities View: Spare Change, Everyone? Strategic Organization, 7(1),75–90
• Arthurs, Jonathan. D. and Busenitz, Lowell. W., (2006), Dynamic Capabilities and Venture Performance: The Effects of Venture Capitalists, Journal of Business Venturing, 21, issue 2, p. 195-215,
• Aslan, Gonca.(2015). Dinamik Yetenekler, Stratejik İmprovizasyon Ve Firma Performansı. Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi. İzmir
• Augier, Mie and Teece, David. J. (2009). Dynamic Capabilities And The Role Of Managers In Business Strategy and Economic Performance. Organization Science, 20(2), 410-421.
• Bağış, Mehmet, Öztürk, Oğuzhan. (2020). Stratejik Yönetim Araştırmalarının Evrimi: Yaklaşımlar ve Mikro Görüşler Üzerinden Bir Değerlendirme . Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 15 (1) , 347-370 . DOI: 10.17153/oguiibf.496482
• Bal, C.Gamze. Gül, Necmettin (2016). Duygusal Zekanın İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü International Journal of Academic Values Studies, 7, 7117-128
• Barney, Jay.B. (1991). Firm Resources And Sustained Competitive Advantage. Journal of Management 17, 99–120.
• Bernstein, Ethan.S. and Barrett, Frank .J. (2011), "Strategic Change and the Jazz Mindset: Exploring Practices that Enhance Dynamic Capabilities for Organizational Improvisation", (Rami) Shani, A.B., Woodman, R.W. and Pasmore, W.A. (Ed.) Research in Organizational Change and Development, Vol. 19,
• Brown, Steve. and Bessant, John. (2003), "The Manufacturing Strategy‐Capabilities Links in Mass Customisation and Agile Manufacturing – An Exploratory Study", International Journal of Operations & Production Management, Vol. 23 No. 7, pp. 707-730.
• Cegarra-Navarro, Juan.-Gabriel., Soto-Acosta, Pedro., Wensley, Anthony. K. P. (2016), "Structured Knowledge Processes and Firm Performance: The Role of Organizational Agility", Journal of Business Research, Vol. 69, No.5, pp. 1544-1549.
• Collis, David. (1994), "How Valuable are Organizational Capabilities?", Strategic Management Journal, 15 (1), 143-152.
• Côrte-Real, Nadine., Oliveira, Tiago., Ruivo, Pedro. (2017), "Assessing Business Value of Big Data Analytics in European Firms", Journal of Business Research, No.70, pp. 379–390.
• Darvishmotevali, Mahlagha, and Tajeddini, Kayhan. (2020). Understanding Organizational Agility, Evidence From The Hotel Industry in Iran. In K. Tajeddini, Ratten, V., Merkel, T. (Ed.), Tourism, Hospitality and Digital Transformation, Innovation and Technology Horizons: 217-225. Routledge, USA: Taylor & Francis Group
• DeVor, Richard, Graves, Robert. and Mills, John, (1997), “Agile Manufacturing Research: Accomplishments and Opportunities”, IIE Transactions, Vol. 29, No. 10, pp. 813-823.
• Eisenhardt, Kathlen M. and Martin, Jeffrey A. (2000), Dynamic Capabilities: What Are They? Strategic Management Journal, 21(10-11), 1105-1121.
• Erdem, Barış, Gökdeniz, Ayhan, Met, Önder. (2011).Yenilikçilik ve İşletme Performansı İlişkisi: Antalya’da Etkinlik Gösteren 5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:2, ss.77-112
• Goldman, Steven. L., Nagel, Roger. N., ve Preiss, Kenneth. (1995). “Agile Competitors and Virtual Organizations: Strategies for Enriching the Customer”, New York, Van Nostrand Reinhold. Long Range Plann, vol. 29, s.131,
• Gürbüz, Sait. ve Şahin, Faruk. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe – Yönetim – Analiz, Seçkin Yayıncılık.5.bsm.
• Hart, Stuart. L. (1995), “A Natural Resource-Based View of The Firm”, Academy of Management Review, Vol. 20, No. 4, ss. 986-1014.
• Helfat, Constance E., Finkelstein, S., Mitchell, Will., Peteraf, Margaret.A., Singh, Harbir., Teece, David.J. ve Winter, Sidney G.. (2007). Dynamic Capabilities: Understanding Strategic Change in Organizations, Blackwell: Oxford, U.K.
• Kamaşak, Rıfat, Yavuz, Meltem. (2014) “İşletme temelli yetenekler ile performans arasındaki ilişki: Bir dinamik yetenekler çalışması”, 13. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 8–10 Mayıs, Antalya, (Bildiri Kitabı, s: 1129-1133).
• Keçeci̇oğlu, Tamer , Çi̇cek, Ayşe . "Örgüt DNA' sına Yerleşen Yeni Bir Kavram ve Marka: Örgütsel ve Stratejik Çeviklik (Örgütsel Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek)". Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 33 / 2 (Mart 2015): 295-308
• Kidd, Paul. (1994). Agile Manufacturing Forging New Frontiers Wokingham: AddisonWesley. ISBN 0210631636
• Lin, Yini, & Wu, Lei. (2014). Exploring The Role of Dynamic Capabilities in Firm Performance Under the Resource-Based View Framework. Journal of Business Research, 67(3), 407–413.
• Mikalef, Patrick, Pateli, Adamantia. (2017), "Information Technology-Enabled Dynamic Capabilities and Their Indirect Effect on Competitive Performance: Findings from PLS-SEM and fsQCA", Journal of Business Research, No. 70, pp. 1–16
• Özer, Akif M.. (2009) “Performans Yönetimi Uygulamalarında Performansın Ölçümü ve Değerlendirilmesi”, Sayıştay Dergisi, ISSN:1300-1981, Sayı:73, Ankara.
• Özmutlu, Yıldırım. Saniye , Can, Esin . (2019). Dinamik Yeteneklerin Pazar ve Müşteri Performansına Etkisi: Hizmet Sektöründe Nicel Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi , 10 (24) , 349-363 . DOI: 10.21076/vizyoner.549579
• Peteraf, Margaret, Di Stefano, Giada and Verona, Gianmario (2013), “The Elephant in The Room of Dynamic Capabilities: Bringing Two Diverging Conversations Together”, Strategic Management Journal, Vol. 34 No. 12, pp. 1389-1410.
• Regnér, Patrick (2008), Strategy-as-Practice and Dynamic Capabilities: Steps Towards a Dynamic View of Strategy. Human Relations, 61(4), 565-588.
• Schulze, William S. (1994), The Two Schools of Thought in Resource-Based Theory: Definitions and Implications For Research. Advances in Strategic Management, 10(1), 127-152.
• Sharifi, Hossein and Zhang, Z. David (1999) A Methodology for Achieving Agility in Manufacturing Organizations: An Introduction. International Journal of Production Economics, 62, 7-22.
• Soylu, Yasemin. İleri̇, Hüseyin. (2010). Hastanelerde Stratejik Yönetim Uygulamaları. S.Ü. Meram Tıp Fakültesi Örneği .
• Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi , 13 (1-2) , 79-96 .
• Şahi̇n, Tan. Kader , Mert, Kübra , Kaplan, Tuğba . (2015). Global Dinamik Yeteneklerin Uluslararsılaşma Sürecinde Kullanımı: İşletme Grupları Perspektifi . Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 70 (4) , 931-956 .
• Tallon, P. Paul. ve Pinsonneault, Alain. (2011). Competing Perspectives on the Link Between Strategic Information Technology Alignment and Organizational Agility: Insights From a Mediation Model. MIS Quarterly, 35(2): 463–86.
• Teece, David, Pisano, Gary. (1994). Dynamic Capabilities of a Firm: An Introduction. Industrial and Corporate Change, 3 (3), 537-556.
• Teece, David, Pisano, Gary. ve Shuen, Amy (1997). Dynamic Capabilities and Strategic Management, Strategic Management Journal, 18 (7), 509-533.
• Teece, David. (2007). Explicating Dynamic Capabilities: The Nature and Microfoundations of (Sustainable) Enterprise Performance, Strategic Management Journal, 28 (13), 1319-1350.
• Teece David.J. 2012. Dynamic Capabilities: Routines Versus Entrepreneurial Action. Journal of Management Studies 49(8): 1395–1401.
• Teece, David. J. (2014). Dynamic Capabilities and Entrepreneurial Management in Large Organizations: Toward a Theory of the (Entrepreneurial) Firm, European Economic Review, 86, 202-216.
• Teece, David, Margaret Peteraf, and Sohvi Leih. “Dynamic Capabilities and Organizational Agility: Risk, Uncertainty, and Strategy in the Innovation Economy.” California Management Review 58, no. 4 (August 2016): 13–35.
• Ülgen, Hayri., Mirze, S.Kadri. (2013). İşletmelerde Stratejik Yaklaşım. Beta Yayınevi.7. Baskı. Nisan
• Wang, Catherine. L. and Ahmed, Pervaiz.K. (2007). Dynamic Capabilities: a Review and Research Agenda. The International Journal of Management Reviews, 9(1): 31-51
• Wilden, Ralf; Gudergan, Siegfried P.; Nielsen, Bo Bernhard; Lings, Ian. (2013). Dynamic Capabilities and Performance: Strategy, Structure and Environment. Long Range Planning Vol. 46, Issue 1-2, p. 72-96
• Winter, Sidney. G., (2003). Understanding Dynamic Capabilities, Srategic Management Journal, 24 (10), 991-995.
• Venkatraman, Natarjan, Ramanujam, Vasudevan. (1986). Measurement of Business Performance In Strategy Research: A Comparison of Approaches. Academy of Management Review, 11(4), 801-814.
• Yıldız, Sebahattin. (2010), “İşletme Performansının Ölçümü Üzerine Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 192 Sayı: 36, Ağustos-Aralık 2010 ss.179-193
• Zahra, Shaker. A., and George, Gerard. (2002). Absorptive Capacity: A Review, Reconceptualization, and Extension. Academy of Management Review, 27(2), 185–203.
• Zahra, Shaker., Sapienza, Harry J. and Davidsson, Per. (2006), “Entrepreneurship And Dynamic Capabilities: A Review, Model And Research Agenda”, Journal of Management Studies, Vol. 43 No. 4, pp. 917-955.
• Zhang, David.., Sharifi. Hossein.(2000).. A Methodology For Achieving Agility in Manufacturing Organizations, IJOPM, 21,5/6.
• Zitkiene, Rima. ve Deksnys, Mindaugas. (2018). Organizational Agility Conceptual Model. Montenegrin Journal of Economics. 14. 115-129. 10.14254/1800-5845/2018.14-2.7.
• Zollo, Maurizio. and Winter, Sidney. G. (2002) "Deliberate Learning And The Evolution of Dynamic Capabilities", Organization Science, 13 (3), ss.339-351.